دیدارنیوز ـ حامد سیاسی‌راد: فردا، ۵ اسفند ۱۳۹۹، موعد اجرایی شدن قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» است که دو ماه پیش توسط مجلس مصوب شد. این آخرین واکنش ایران در مقابل اقدام ایالات متحده و خروج این کشور از برجام است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شد. این اقدام ایالات متحده با مخالفت تمام حاضرین در برجام مواجه شد و کشور‌های اروپایی اعلام کردند که یازده راهکار برای جبران آسیب ناشی از خروج آمریکا از برجام ترتیب خواهند دید. در عمل، اما اروپا در برابر تحریم‌های کمرشکن آمریکا مستأصل بود. جمهوری اسلامی در پاسخ به فشار آمریکا، طی ده ماه و در پنج گام، هر دو ماه یک بار تعهدات برجامی خود را کاهش داد و در نهایت اقدامات برجامی خود را متوقف کرد.
واکنش اقتصاد به خروج آمریکا از برجام
تحریم‌های کمرشکن آمریکای ترامپ و استیصال اروپایی‌ها و نوع مواجهه ایران با این اقدامات، موجب سقوط هولناک شاخص‌های اقتصادی در ایران شده بود. با شکست دونالد ترامپ و روی کار آمدن جو بایدن، امید به بازگشت آمریکا به برجام شکل گرفت. تروئیکای اروپایی، یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان تلاش کردند تا روند نزولی عمل به تعهدات ایران را متوقف کنند و آمریکا را نیز به پای میز مذاکره برگردانند. مجلس اصولگرای یازدهم، اما از پیش از حضور بایدن در کاخ سفید، قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را وضع کرد.
توافق دولت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با واکنش مثبت بازار و واکنش منفی نمایندگان مجلس همراه شد. مجلسیان به شدت نسبت به این اقدام دولت واکنش نشان دادند
این قانون به بایدن تنها یک ماه فرصت می‌داد تا به برجام بازگردد. پاسخ جمهوری اسلامی به عدم بازگشت آمریکا به برجام، بر اساس این مصوبه، خروج از پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بود. دولت حسن روحانی با این مصوبه مخالف بود و شخص او بار‌ها در رابطه با زیان این قانون به منافع ملی گفت. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، اما مدام از این مصوبه مجلس در کلامش استفاده کرد و اعلام کرد که ما به قانون پایبندیم و در صورت عدم همکاری ایالات متحده، از ان‌پی‌تی خارج خواهیم شد. دو هفته پیش بود که محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد اگرچه بر اساس فتوای رهبری، ساخت بمب اتم حرام است، اما ما به مثابه گربه‌ای هستیم که در تنگنا قرار گرفته و هر کاری از او برمی‌آید. پاسخ آمریکا، ولی از سر خونسردی بود. وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ اعلام کرد که ایران عضو پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای است و ما از این بابت نگرانی نداریم.
توافق با آژانس؛ استقبال بازار، اعتراض مجلس
با نزدیک شدن به موعد اجرای قانون مجلس، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی هسته‌ای به ایران سفر کرد و با محمدجواد ظریف توافقات جدیدی انجام داد. گروسی اعلام کرد که با ایران توافق کرده‌ایم، ایران از پروتکل الحاقی خارج شود، ولی بازرسی‌های ضروری آژانس از تأسیسات هسته‌ای ایران به مدت سه ماه ادامه یابد. این توافق با واکنش مثبت بازار و واکنش منفی نمایندگان مجلس همراه شد. مجلسیان به شدت نسبت به این اقدام دولت واکنش نشان دادند. در یکی از اولین اقدامات، مالک شریعتی، نماینده تهران، در توییتی نوشت: «مجلس به دلیل تفاهم مشکوک دیروز دولت با آژانس و احتمال قوی نقض قانون اقدام راهبردی، از دستور رسمی خود خارج شد.» مجتبی رضاخواه، دیگر نماینده تهران نیز در توییتی از درخواست مجلس از قوه قضاییه جهت رسیدگی به تخلفات آقایان روحانی، رئیس‌جمهور، ظریف، وزیر امور خارجه و صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی خبر داد. مجتبی ذوالنوری نیز از ممنوع‌الورود شدن تمام مقامات دولتی به مجلس تا اطلاع ثانوی و تعیین تکلیف سرنوشت قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» خبر داد. با این حال، اما قیمت دلار و سکه در روز اعلام توافق ظریف و گروسی ریزش داشت.
خروج از پروتکل الحاقی و گمانه منفی در رابطه با وضعیت اقتصادی روز‌های آتی
با این شرایط، پیش‌بینی واکنش اقتصاد ایران به خروج ایران از پروتکل الحاقی و فعل و انفعالاتی که فردا، در حوزه سیاست خارجی رخ خواهد داد سخت خواهد بود. علی قنبری، استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با دیدار، معتقد است که اجرایی شدن تصمیم مجلس، اثر منفی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت. قنبری عنوان کرد: «این تصمیمات، از سنخ تصمیماتی است که وضعیت را ناپایدار می‌کند، با شرایط ناثابت مواجه خواهیم شد و شاخص‌های اقتصادی عکس‌العمل منفی نشان خواهد داد.»
قنبری معتقد است که توافق بین آقای گروسی و دولت ایران نمی‌تواند چندان به ثبات اقتصاد در ایران کمک کند. او به دیدار می‌گوید: «اگرچه توافقی صورت گرفته است، اما وقتی ایران از پروتکل الحاقی خارج شود، شرایط ناپایداری در منطقه ایجاد می‌شود. ارتباطات ایران با کشور‌های منطقه‌ای دستخوش تغییراتی می‌شود و باعث می‌شود که شاخص اقتصادی به سمت منفی حرکت کند.»
این استاد اقتصاد، در رابطه با واکنش امروز بازار به وقایع مربوط به منازعه مجلس و دولت و توافق دولت با آژانس بین‌المللی هسته‌ای و نیز خروج احتمالی جمهوری اسلامی از پروتکل الحاقی که موجب ریزش قیمت دلار شد نیز معتقد است: «ریزش قیمت دلار مقطعی و
علی قنبری، استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، معتقد است که اجرایی شدن تصمیم مجلس، اثر منفی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت
اندک است. آثار صحبت‌های آقای گروسی مثبت بوده است. ایشان گفت که ما با ایران به توافقات خوبی دست یافته‌ایم و شرایط را خیلی بحرانی نشان نداد، اما خروج ایران از پروتکل الحاقی و مشخص‌تر شدن شرایط، شرایط ناپایداری شکل خواهد گرفت.»
قنبری، اما در نهایت معتقد است که واکنش منفی اقتصاد ایران به تحولات این چند روز به مانند چیزی نخواهد بود که ما در دوران ترامپ شاهد آن بودیم. قنبری بیان کرد: «شاخص اقتصادی در کشور ما هم تابع عوامل اقتصادی است و هم تابع عوامل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی لذا تغییرات اقتصادی بستگی به مجموعه این عوامل دارد. در حال حاضر پالس‌هایی که ارسال می‌شود بعضاً مثبت است و نشان می‌دهد که آمریکا به دنبال راه مذاکره است و می‌خواهد به برجام برگردد، از سوی دیگر این مسائل هسته‌ای وجود دارد و این مقرره مجلس که ایجاد نگرانی می‌کند. مجموع این‌ها باعث می‌شود که در حال حاضر اوضاع تا حدودی ثابت و پایدار باشد، نسبت به دوران ترامپ که اوضاع بسیار ناپایدار بود و نوسان شاخص‌های اقتصادی بسیار زیاد بود.»
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتساپی دیدارنیوز بپیوندید
