امیدها برای ساخت واکسن استنشاقی کرونا در ایران و فنلاند

 

دیدار نیوز ـ نسرین نیکنام: از زمان شروع کرونا چندین شرکت داخلی و خارجی تمام توان خود را روی تولید واکسن کرونا متمرکز کردند تا بتوانند راه حل جدی برای مقابله با این ویروس چسبناک دوست نداشتنی پیدا کنند. اعلام خبر تولید و توزیع چند میلیون دوز در میان برخی از کشور‌ها و البته تزریق موفقیت آمیز آن سبب شد که این شرکت‌ها انگیزه بیشتری برای ادامه این راه داشته باشند.

در ایران هم شرکت‌های مختلفی از دولتی گرفته تا دانش بنیان همه پتانسیل‌های خود (مالی و انسانی) را جمع کردند تا با تولید واکسن در جبهه مقابله با کرونا پیشگام باشند که موفق هم بودند، زیرا در دو ماه گذشته چند شرکت فعال در این زمینه تولیدات خود را به داوطلبان دریافت واکسن تزریق کردند و تاکنون خبری مبنی بر بی تاثیر بودن این واکسن‌ها منتشر نشده است.

اما خبر جدید اینکه "کوو پارس" واکسن تولیدی شرکت رازی هم وارد مرحله تزریق انسانی شده و قرار است ۱۳۳ داوطلب این واکسن را دریافت کنند؛ محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون تحقیقات و فناوری مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی در خصوص آخرین وضعیت ساخت واکسن کرونا در مؤسسه رازی و زمان شروع فاز بالینی آن به مهر گفت: ما مستندات مربوط به واکسن «کوو پارس» را به اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو ارسال کرده‌ایم و منتظر هستیم که مجوز شروع تزریق به انسان را به ما بدهند.

 

 

"کووپارس" اعلام کرد که فاز اول تزریق واکسن را برای ۱۳۳ نفر در نظر گرفته است، اما روش اجرایی آن این است که در شروع نخست و برای بررسی عوارض احتمالی ناخواسته تزریق را روی ۱۳ نفر انجام می‌دهد و پس از آن ظرف مدت یک ماه، در ۴ گروه ۳۰ نفره ۱۲۰ نفر واکسن دریافت می‌کنند و اگر این روند به موقع انجام شود پیش بینی می‌شود که تزریق اولیه تا پایان اسفند به اتمام برسد.

مطابق با برنامه‌ریزی فاز نخست تزریق واکسن "کوو پارس" حدود دو ماه طول می‌کشد و ۳۵ روز پس از آنکه نفر آخر، اولین تزریق را داشت آزمایش‌های مربوطه را انجام و نتایج بررسی به سازمان غذا و دارو ارسال می‌شود و اگر نتایج مورد تأیید قرار گیرد مجوز فاز دوم ارائه می‌شود و اگر همه چیز خوب پیش برود در فاز دوم بالینی این واکسن روی ۵۰۰ نفر امتحان خواهد شد.

فرق واکسن «کووپارس» با سایر واکسن‌ها دارد این است که این واکسن دو بار به صورت تزریق عضلانی و به فاصله ۲۸ روز انجام می‌شود و یک بار نیز تزریق استنشاقی در روز ۵۳ خواهد داشت. بررسی‌ها نشان داده که تنها یک شرکت فنلاندی درباره واکسن استنشاقی تحقیق کرده و فعلا در مرحله آزمایش است و اگر همه تحقیق‌ها درست پیش رود تابستان ۲۰۲۱ این واکسن وارد چرخه تزریق خواهد شد.

 

 

اسپوتنیک اعلام کرده که پروفسور "کال ساکسلا" از دانشگاه هلسینکی در فنلاند رهبری توسعه واکسن استنشاقی را برعهده دارد و نکته جالب این واکسن این است که بدون نیاز به سوزن به بدن افراد منتقل می‌شود و دلیل انتخاب شیوه انتقال واکسن در این روش، موارد ایمونولوژیکی اعلام شده است.

ساکسلا درباره این نوع واکسن گفته که ایجاد محافظت در برابر ویروس در غشای مخاطی همراه تاکید روی مسیر تنفسی و بینی از ویژگی‌های واکسن استنشاقی است و البته هدفش هم این است که ویروس کرونا را در مراحل اولیه متوقف کند تا فرد واکسینه شده، بیمار نشود و دیگران را مبتلا نکند. اگر این پروژه موفقیت‌آمیز باشد، نسبت به واکسن‌های دیگر روش بهتری است.

 

حسن واکسن استنشاقی فنلاندی این است که می‌توان آن را در دمای یخچال نگهداری کرد و همچنین هزینه تولید آن نیز ارزان است و ویژگی برتر آن که می‌تواند جای واکسن تولید شده فعلی را بگیرد هم این است که تنها یک دوز آن برای ایجاد ایمنی کافی است و نیازی به دوز یادآور نیست.

البته روش استنشاقی معایبی دارد، زیرا در مقایسه با روش تزریقی، پزشکان کنترل اندکی بر میزان دوزی دارند که فرد دریافت می‌کند.

از طرف دیگر روشی که برای تولید واکسن فنلاندی به کار گرفته شده شباهت زیادی به متد شرکت‌های آسترازنکا و انستیتو گامالیا روسیه دارد. واکسن مذکور حاوی کد ژنتیک ویروس است که به شکل یک آدنوویروس بی آزار بوده، البته هنوز کارآمدی این واکسن روی انسان بررسی نشده، اما تست آن روی موش‌ها و همستر‌ها موفقیت‌آمیز بوده است.

 

روند تولید واکسن (کرونا یا غیر کرونا) در دنیا نیازمند یک زمان طولانی ۱۲ تا ۱۵ ساله است و همین شرایط سبب شده تا روند تولید واکسن کرونا کند به نظر برسد در صورتیکه سیکل طبیعی تولید یک واکسن همین است و چه تولید داخلی باشد چه خارجی این زمان را نیاز دارد، اما از آنجای یکه شرایط در کل دنیا بحرانی و اضطراری است محققان و تولید کنندگان واکسن تلاش می‌کنند این روند را بدون پایین آوردن کیفیت تولید کاهش دهند.

در حال حاضر تولیدکنندگان ایرانی همپای تولیدکنندگان خارجی در تلاش هستند که میزان تولید واکسن کرونا را افزایش دهند، اما تا واکسینه شدن همه مردم نیاز به یک پروسه زمانی ۶ تا یکسال است و به توصیه پزشکان و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا تنها کار مفید در این مدت زمان زدن ماسک، رعایت فاصله اجتماعی، شرکت نکردن در جمع‌های خانوادگی و دورهمی و شستن دست هاست.