دیدارنیوز – نرگس ملک زاده*: درصد قابل توجهی از جمعیت ایران زمین را اقوامی تشکیل می‌دهند که زبان مادری‌شان، زبان فارسی، یعنی زبان رسمی کشور نیست. با این حال تاکید بر علایق همه اقوام ایرانی در حفظ هویت ملی و جلوگیری از هرگونه زمینه‌سازی جهت واگرایی اقوام، مورد بی توجهی مسئولان حکومتی در طی صد سال اخیر بوده است. این در حالی است که اصل ۱۵ قانون‌اساسی نیز استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس زبان مادری در مدارس را در کنار زبان فارسی مورد توجه قرار داده است. اما همچنان شاهد بی توجهی به این حق بدیهی انسانی، یعنی آموزش زبان مادری در کشور هستیم.
بنا بر نظر یونسکو و براساس تحقیقات انجام شده از سوی این سازمان علمی/جهانی، مهجور ماندن زبان مادری در میان اقوام اقلیت در سال‌های اولیه تحصیل، لطمات جبران‌ناپذیری به دانش‌آموزان، وارد می‌کند. زیرا کودک در سال‌های نخست تحصیل وارد فضای جدیدی شده و دنیای ناشناخته آموزش برایش علاوه بر غریبه‌بودن نوشتار، گفتار غریبه را نیز به همراه دارد. از سوی دیگر اهمیت توجه به زبان مادری سبب نامگذاری روز جهانی زبان مادری از طرف یونسکو شده است (21 فوریه برابر با دوم اسفند) و این نامگذاری خود نشان از اهمیتی است که دانش مدرن میان آموزش دوران دبستان و آموزش زبان مادری و اهمیت آن در سال‌های اولیه تحصیل برقرار می کند شعار روز جهانی زبان مادری یونسکو نیز با عنوان "میدان دادن به چند زبانگی برای گنجاندن در آموزش و جامعه" نشان از تاثیر این نوع آموزش و گستردگی روابط اجتماعی انسان‌ها دارد.
چند سالی است که شیوه نامه ای برای همه مدارس کشور در سطوح متوسطه اول و دوره دوم ابتدایی با عنوان طرح بوم (برنامه ویژه مدارس) ابلاغ شده است. طرحی که در آن به مدیران مدارس این اختیار را می‌دهد تا با توجه به نیازسنجی های خود حداکثر ۶۰ ساعت آموزشی، در زمان رسمی مدرسه را به طراحی و اجرای برنامه هایی مناسب دانش آموزان اختصاص دهند. با این طرح می‌توان خلاء ها و کمبودهایی را که در سسیتم آموزشی ما وجود دارد و همیشه مورد نظر کارشناسان آموزش و پرورش بوده است پر نمود. این طرح با هدف توجه به نیازهای بومی و محلی و همچنین زنده نگه داشتن این نیازها تدوین شده است و آنچه در سخن به گوش می‌رسد، با اجرای این طرح می‌توان تا۲۰ درصد از برنامه های
مدارس تمرکززدایی کرد.
برنامه بوم بهترین زمان برای آموزش به زبان مادری در حوزه های مختلف در ادبیات، فرهنگ و هنر است. خواندن اشعار و متون به زبان مادری، برگردان های مطالبی از بزرگان کشور به زبان مادری، تولید محتوای آموزشی برای اشتراک‌گذاری در شبکه های مجازی، آشنایی با بزرگان، بررسی ادبیات فولکور و موسیقایی، آشنایی با داستان هایی کهن و قهرمانان افسانه ای، زیبایی شناسی نوع پوشش و آداب و رسوم منطقه، شناخت مفاخر فرهنگی زبان های مختلف ایرانی، همه می‌تواند در ساعت رسمی آموزشی گنجانده شود.
با توجه به شرایط متمرکز آموزشی در ایران و اصرار کارشناسان برای ورود رسمی آموزش زبان مادری به مدارس باید از این فرصت به وجود آمده بهترین استفاده را کرد و مسیر را، برای باز نمودن این امر هموار ساخت. تا با داشتن یک برنامه منسجم و هوشمند بتوان این ۶۰ ساعت آموزشی را به نام "آموزش زبان مادری "به تثبیت رساند. می‌توان برای غنا بخشیدن به این آموزش ها از نظر اساتید دانشگاهی یا وارثان فرهنگ شفاهی استفاده کرد و با تدوین یک محتوا و منبع آموزشی غنی مدیران بالا دستی را متقاعد به اجرا نمود. حتی می توان مطالب آماده شده را در مناطق فارسی زبان به صورت برگزیده در کتاب‌های درسی قرار داد تا از این طریق ضمن آشنایی دانش آموزان فارس زبان با مفاخر فرهنگی دیگر اقوام ایرانی، گامی هر چند کوچک در جهت برابری فرهنگی در میان همه اقوام ایرانی برداشته شود. طرح بوم راهی ست آسان برای آنچه سال‌هاست به دنبال آن هستیم. فرصت را غنیمت شماریم.
*آموزگار و فعال صنفی فرهنگیان
