حال ترکیه می‌گفت با اسپوتنیک وی ۹۱ درصد کارآیی دیده است. ولی کشور‌های دیگر خیلی موافق نبودند و می‌گفتند کارآیی واکسن خیلی پایین‌تر بوده است؛ بنابراین باید حتما در فاز کلینیکال ۳ در کشور‌های مختلف بر روی نژاد‌ها و قومیت‌های مختلف بررسی شود که مطمئن شویم این کارآیی فقط مربوط به همان کشور نیست و در کشور‌های دیگر هم این نتایج را دارد.
دیدارنیوز: واکسنی هم که ما در ایران داریم می‌سازیم باید بر روی قومیت‌های مختلف و بر روی ژنوم‌ها مختلف بررسی شود؟
رمضانی: باید بررسی شود تا بتوانیم یک نتیجه نهایی بگیریم. اگر دقت کنید در خصوص واکسن کوبایی فاز کلینیکال ۱ و ۲ در کوبا طی شده است و نتایج موفقیت آمیز بوده است و کارآیی بالاتر از ۹۰ درصد داشته است. ما میخواهیم فاز کلینیکال ۳ را در کشورمان شروع کنیم که ببینیم در کشور ما هم این نتایج مثبت را خواهیم داشت. حتی ممکن است اول از یک پایلوتی با یک تعداد کمتری شروع کنیم تا مطمئن شویم که نتایج مشابه نتایجی است که در کشور کوبا گرفته شده است.
دیدارنیوز: وزیر بهداشت اعلام کردند که از روز سه شنبه واکسیناسیون را برای کادردرمانی انجام خواهند داد آن واکسن روسی است. وقتی وزیر و ستاد ملی کرونا دارند چنین کاری را انجام می‌دهند به نوعی تأیید این واکسن روسی است. آیا به لحاظ علمی تأیید می‌فرمایید؟
رمضانی: واکسن روسی تکنولوژی خیلی خوبی دارد. حتی قبل از اینکه نتایج آن در مقاله لنست به چاپ برسد با توجه به تکنولوژی که داشت و از یک آدونو ویروسی استفاده کرده بود که همه ما با آن در تماس هستیم و بی‌خطر است روش خیلی خوب و بی خطری بود. قابل قبول بود که این تکنولوژی بالای ۹۰ درصد کارآیی داشته باشد. در مجله لنست که یک مجله خیلی معتبر جهانی است نتایجش چاپ شد و مورد تأیید آن‌ها قرار گرفت که قطعاً با توجه به اینکه حساسیت‌های در این زمینه وجود داشت. خیلی بیشتر به این نتایج توجه می‌کردند. وقتی آن‌ها هم این تأیید کردند که نودویک وخورده‌ای درصد (بیش از ۹۱ درصد) کارآیی دارد که از بیماری پیشگیری می‌کند و در بقیه موارد هم جلوی مرگ و میر را گرفته است به نوعی می‌توان گفت تقریبا واکسن صد درصد مؤثر است. مجامع جهانی و علمی هم با تمام سخت گیری که داشتند به این نتیجه رسیدند که واکسن بی خطری است و این را تایید می‌کنیم.
دیدارنیوز: بنابراین می‌توانیم در اینجا بگوییم واکسنی که وارد شده و وزارت بهداشت آن را به کادردرمانی کشور و بعد هم سلسله مراتب دیگر توصیه می‌کند، واکسن روسی است که شما هم از لحاظ علمی این واکسن را تأیید می‌کنید و یک واکسنی را آکسفورد تأیید کرده است. نظرتان در مورد آن واکسن چیست؟
رمضانی: این تکنولوژی استفاده از آدونو ویروس، در آکسفورد از آدونوویروس شامپانزه استفاده کردند. برای اینکه به گونه‌ای می‌خواستند که تماس مردم با این ویروس کمتر باشد از این استفاده کردند. از ابتدا هم یک نتایج ضدونقیض داشتند. دو نوع کارآیی از واکسن ذکر کرده بودند که کمی زیر سؤال برده بود. الان هم نتایجی که اخیراً آمده یک مقداری تأکید می‌کنند که ممکن است این واکسن کارایی خیلی عالی نداشته باشد. برخی از کشور‌ها در افراد مسن بررسی کردند و دیدند که در افراد مسن کارآیی واکسن کم بوده و ترجیح دادند در افرادی که جوان‌تر هستند از این واکسن استفاده کنند.
دیدانیوز: خیلی از کشور‌ها به آکسفورد اعتراض داشته اند.
رمضانی: بیشتر از در مورد فایزر این اعتراض بوده است. نتوانسته بودند این واکسن را به موقع تحویل دهند. یا اینکه دوز اول را تحویل داده بودند و دوز دوم هم دوباره باید تحویل می‌دادند.
دیدانیوز: در خیلی از کشور‌های دنیا این نگرانی وجود دارد که اگر یک واکسنی را از جای دیگر تحویل بگیرند که آیا دور دوم را خواهند داد که در دور دوم را تحویل نداده اند؟
رمضانی: واکسن فایزر یک واکسن خیلی جدیدی است. تکنولوژی آن خیلی جدیدی است. ام ار ان‌ای است و این تکنولوژی از اول برای واکسن ساخته نشده بود. طراحی آن بیشتر برای سرطان‌ها بود. یعنی داشتند به عنوان یک واکسن سرطان مطالعه می‌کردند. به این عنوان اگر ما یک ام ار ان ا را به کسانی که سرطان یا تومور دارند وارد کنیم، سیستم ایمنی این افراد از طریق این واکسن‌ها تحریک شود که خود فرد بتواند سلول سرطانی خودش را از بین ببرد. یک طراحی این چنینی برای واکسن‌های ام ار ان‌ای شده بود. وقتی قضیه کرونا که پیش آمد از آن استفاده کردند گفتند از این پلتفرم و از این تکنولوژی برای تولید یک واکسن کرونا استفاده کنیم. کارآیی خوبی هم برای آن ذکر کرده بودند که بیش از ۹۰ درصد است. ولی یک نگرانی داشت. همان طور که گفتم یکی از مسائلی که در واکسن مطرح است این است که چقدر عارضه جانبی دارد؟ عوارض جانبی در مورد این واکسن ذکر کردند. تا اینجا باز می‌گفتیم هر واکسنی ممکن است یک مقدار عوارض داشته باشد.
مسئله بعدی این بود که این اولین بار است که این تکنولوژی در دنیا به کار میرود. نمی‌دانستیم عوارض درازمدت این واکسن چقدرخواهد بود. وقتی واکسن لایسنس می‌گیرد و از سازمان غذا و داروی کشور مربوط یا WHO گواهینامه‌ها را گرفت و وارد بازار میشود تازه باید ارزیابی‌هایی بر روی آن انجام شود که ما ببینیم عوارض جانبی دارد یا نه. در مورد این واکسن این مسئله وجود داشت. یعنی یک نگرانی که ما نمی‌دانیم ۵ یا ۱۰ سال دیگر این میتواند باعث تحریم سیستم ایمنی شود یا عواقب دیگری داشته باشه این مسائلی بود که در مورد این واکسن مشخص نبود یک مقدار جای نگرانی بود. در مورد واردات این واکسن خیلی از کشور‌ها مشکل پیدا کردند یا به موقع واکسن را تحویل نداده است یا اینکه دوز اول را داده است و بر سر دوز دوم مشکل دارند. وقتی واکسیناسیون برای کرونا شروع شد هر واکسنی را که گرفتید ترجیحا بهتر است دوز دوم را با همان واکسن قبلی دریافت کنید. در روز‌های اخیر یک کار کلینیکال بالینی دیگری دارد انجام میشود و آن اینکه واکسن‌ها را با هم ترکیب کنیم. البته این‌ها در فاز کلینیکال است یعنی هنوز نتایج آن مشخص نیست. مثل مریض یک دوز واکسن اسپوتنیک وی را دریافت کند و دوز دوم واکسن آکسفورد یا شرکت‌های دیگر بزند هنوز نتایج این کار مشخص نیست.
دیدارنیوز: ما در ایران انجام نداده‌ایم؟
رمضانی: نه ما در ایران در این کار مشارکتی نداشته ایم. ولی در کشور‌های مختلفی این کار دارد انجام میشود باید ببینیم نتایج این فاز‌های کلینیکال به چه صورت است.
دیدارنیوز: آکسفورد هم مشکلات گوناگونی دارد و خیلی از کشور‌های دنیا این واکسن را پس زنده اند. شما از لحاظ علمی چه نظری دارید؟
رمضانی: از اول هم این واکسن دو نوع کارآیی داشت. به یک سری افراد نصف دوز زدند دیدند که کارایی آن بهتر است به یک سری افراد فول دوز زدند و دیدند نتایج آن خوب نبوده است و کارآیی آن کمتر بوده است. در نهایت واکسنی که بالای ۵۰ و ۶۰ درصد کارایی داشته باشد واکسن خوبی است. چند ماه پیش فوچی که یکی از اکسپرت‌های این زمینه است و متخصص عفونی است گفته بود که اگر ما بتوانیم حتی به این نتیجه برسیم که کارایی واکسن ۵۰ و ۶۰ درصد است، خوب است. بعد که نتایج آمد خیلی که امیدوار کننده بود یعنی واکسن‌ها کارایی بالاتر از ۹۰ درصد داشتند. نسبت به ۵۰ و ۶۰ درصدی که تا چندی پیش فکر می‌کردیم خوب بود. مطالعاتی که در بعضی از کشور‌ها انجام شده حتی در کشور آلمان هم مطالعه کرده اند گفته اند در افراد بالای سن ۶۵ سال نتایج خوب نبوده است. یعنی کارآیی واکسن خیلی خوب نبوده است. این مسئه محدودیت سنی ایجاد می‌کرد. مسئله قبل وجود داشت که از اول هم یک مقدار بر سر دوز مشکل داشت، ولی در نهایت یک کارآیی ۶۰ و ۷۰ درصد را دارد. به خصوص در یک بازه سنی که جوان‌تر هستند نتایج آن بهتر است.
دیدارنیوز: شنیده ام که ایران دارد این واکسن را وارد می‌کند. از طریق یک سری شرکت‌های خصوصی است؟
رمضانی: از طریق کوکس است. یعنی از طریق اتحادیه‌ای که قرار است به طور عادلانه واکسن در دنیا منتشر شود و توزیع شود، وارد می‌کند.
دیدارنیوز: اگر مناسب نیست چرا ایران می‌خواهد آن را وارد کند؟
رمضانی: به هر حال این واکسن یک کارآیی۶۰ و ۷۰ درصد دارد. به نسبت واکسن روسی اگر در این دوره زمانی بخواهیم مقایسه کنم یک مقدار کارآیی آن پایین‌تر از واکسن روسی است. ازطرف دیگر واکسن‌هایی که ما با کوبا داریم می‌سازیم که بر پایه پروتئین است. کلاً واکسن‌های پروتئینی خیلی خوب هستند. هم ما یک تجربه ۱۰ تا ۱۵ ساله با آن‌ها داریم مثلا برای HPV از همین تکنولوژی استفاده شده است. عوارض طولانی مدت آن را دیده‌ایم و می‌بینیم عوارض آن خیلی ناچیز است. اگر بخواهیم مقایسه کنیم ما یک سری واکسن‌های «این اکتیویت» داریم. یک تکنولوژی قدیم که ۷۰ یا ۸۰ سال است که دارد استفاده میشود. یک واکسن‌های نسبتاً جدیدتر داریم مثل همین واکسن پروتئینی. واکسن وکتوری که واکسن روسی و واکسن آکسفورد است. یک تکنولوژی خیلی جدید که هیچ چیزی از آن نمی‌دانیم مثل واکسن فایزر. اگر بخواهیم در نظر بگیریم به نسبت این واکسن پروتئینی و و واکسن‌هایی که وکتور هستند هم تکنولوژی آن‌ها جدید است و مربوط به ۷۰ یا ۸۰ سال پیش نیست هم ما در واکسن‌های دیگری از آن‌ها تجربه به دست آورده ایم. واکسن HPV پروتئینی بود. واکسن ابولا بر اساس وکتور بود. واکسن آنفولانزای وکتور بیس داریم. ما هم تجربه‌ای به دست آوردیم که عوارض آن‌ها به چه صورت است و هم تکنولوژی آن‌ها جدیدتر است. قطعاً ایمونوژنیسیته آن بیشترو عوارض جانبی کمتری دارد. به هر حال ما تمام این واکسن‌ها را نیاز خواهیم داشت. اگر به نسبت در نظر بگیریم ما باید دو دوز واکسن دریافت کنیم.
با این جمعیتی که حداقل باید ۷۵ درصد واکسینه شوند قطعاً به همه این واکسن‌ها نیاز خواهد بود و همین قد که کارآیی ۶۰ یا ۷۰ درصد هم داشته باشند قابل قبول هستند. ولی باید در نظر داشته باشیم واکسن‌هایی هم هستند که کارآیی بالاتر از ۹۰ درصد دارند در اولویت ما قرار می‌گیرند.
دیدارنیوز: شما چه واکسنی خواهید زد؟
رمضانی: من، چون به کرونا مبتلا شده‌ام، ممکن است با یک تأخیری این واکسن را بزنم. اما اولویت برای کسانی است که اصلا مبتلا نشده اند.
دیدارنیوز: فرض کنید که قرار است شما واکسن بزنید.
دیدارنیوز: اگر امروز بخواهم واکسن بزنم، واکسن روسی را می‌زنم.
دیدارنیوز: واکسن ایرانی که انستیتو پاستور ایران که شما هم عضو آن هستید و به عنوان یک پژوهشگر و یک دانشمند با آن‌ها کار می‌کنید نظر شما راجع به آن واکسن ایرانی چیست؟
رمضانی: اگر بنا بر علاقه خودم باشد من به آن واکسن علاقه دارم، چون واکسن‌هایی که بر پایه پروتئین هستند را خیلی دوست دارم. این تکنولوژی را خیلی ترجیح می‌دهم. تکنولوژی خیلی خوبی است. پلتفرم آن در ایران هم آماده شده است. اگر این تکنولوژی منتقل شود که من ترجیح می‌دهم که با انتقال تکنولوژی باشد. یعنی کشور خودمان دیگر وابستگی به کشور‌های دیگر نداشته باشد؛ و بتوانیم واکسن خودمان را تولید کنیم و یک تکنولوژی خیلی عالی دارد که تکنولوژی جدید و مدرنی است. در عین حال هم تجربیات قبلی ۱۰ یا ۱۵ ساله پشت آن است که مطمئن هستیم عوارض و نگرانی ندارد. ایمونوژنیسیته خیلی خوبی دارد.
دیدارنیوز: یعنی اگر واکسن ایرانی آماده باشد ترجیح می‌دهید واکسن ایرانی را حتی به جای واکسن روسی بزنید؟
رمضانی: بله مایل هستم واکسن پروتئنی خودمان را بزنم
دیدارنیوز: آن واکسن چه زمانی آماده میشود؟
رمضانی: فکر می‌کنم اواخر خرداد فاز‌های کلینیکال را طی کند یعنی مرحله سوم طی شود. اگر واکسن مرحله ۳ را طی کند بعد از آن پلکانی وارد مرحله تولید خواهیم شد.
دیدارنیوز: ما به عنوان انیستیتو پاستور ایران چند درصد در تولید آن واکسن سهم داریم؟
رمضانی: اصلا تکنولوژی به ایران منتقل میشود. یعنی پایه‌های این تکنولوژی الان وجود دارد..
دیدارنیوز: منظور درصد شراکت ایران است؟ درصد مشارکت علمی بین ایران و کوبا چقدر است؟
رمضانی: فکر می‌کنم مساوی است.
دیدارنیوز: شما واکسن ایرانی را ترجیح می‌دهید. آیا می‌توانیم تا خرداد ماه تحمل کنیم و به آن واکسن دست پیدا کنیم؟ آیا به اندازه کافی وجود دارد؟
رمضانی: به صورت پلکانی تولید میشود. یعنی از اول قطعاً تولید انبوه زیادی نخواهیم داشت و همزمان هم کشور ما و هم کشور کوبا باید استفاده کند. اگر به تولید بیشتر برسیم و کشور خودمان دیگر نیاز نداشته باشد برای صادرات آن اقدام خواهیم کرد.
دیدارنیوز: خیلی‌ها در دنیا واکسیناسیون را شروع کرده اند. ما در ایران خیلی دیر شروع کرده ایم. مثلا ترکیه خیلی زودتر با واکسن چینی شروع کرده است و موفقیت هم داشته است. ما هیچ واکسنی استفاده نکردیم. از سه شنبه این واکسن روسی استفاده میشود. فکر می‌کنید چقدر نسبت به تکنولوژی که شما اشاره می‌کنید عقب هستیم یا فاصله داریم؟
رمضانی: عقب نیستیم. شاید برخی مواقع یک مقدار تأخیر بد نباشد که ببینیم بقیه کشور‌ها که استفاده کرده اند آیا نتایج خوبی گرفته اند؟ از نتایج آن‌ها می‌توان استفاده‌های زیادی داشت. خوشبختانه با اقداماتی که در چند ماه اخیر شده بود و توانستند بیماری را را تحت کنترل دربیاورند. میزان مرگ و میر کاهش پیدا کرد. میزان بستری‌ها کم شد که یک اتفاق خیلی خوبی بود. تقریباً بیشتر مناطق کشور به وضعیت زرد و آبی درآمدند. با توجه به اینکه انتقال ویروس کم بود می‌توانستیم با آرامش بیشتری نتایج بقیه کشور‌ها را بررسی کنید. به هر حال واکسنی ممکن است ضرر‌هایی داشته باشد. نتایج بقیه کشور‌ها را بررسی کردیم. آمار آن‌ها را هم دیدیم که در واکسیناسیون شان نتیجه خوبی گرفته اند. حال با یک اطمینان خاطر بیشتری می‌توانیم به سمت این واکسن برویم.
دیدارنیوز: می‌فرمایید با یک فاصله زمانی ایمنی بیشتری را در کشور به وجود آورده‌ایم؟
رمضانی: از نظر ذهنی برای خودمان و از این جهت که مطمئن شویم. چون این واکسن‌ها خیلی اضطراری مجوز گرفته بودند. نتوانسته بودند تمام مراحل لازم را طی کند. در تولید واکسن باید قدم به قدم باشد. یعنی فاز کلینیکال ۱ تمام شود بعد ۲ تمام شود و بعد ۳ پایان یابد و بعد تازه واکسن وارد بازار شود. ولی در مورد این واکسن چنین شرایطی نبوده است. همه این فاز‌های بالینی به صورت موازی طی شده بود . یعنی فاز ۱ تمام نشده بود وارد ۲ می‌شدند و حتی خیلی از مواقع زیرساخت‌های واکسن را هم آماده کرده بودند بدون اینکه مطمئن باشند این واکسن مورد قبول می‌گیرد یا خیر. شرایط کاملاً اضطراری بود. در شرایط اضطراری یک مقدار ممکن است مسائلی هم وجود داشته باشد.
ما یک زمانی صبر کردیم و توانستیم بیماری را کنترل کنیم. حال که بیماری تحت کنترل شرایط است و کشور‌هایی هم که واکسن را دریافت کردند بررسی کردیم که کدام بهتر بود و کدام بدتر بوده و چه نتایجی گرفته اند. حال با خاطرجمعی بهتری می‌توانیم واکسیناسیون را شروع کنیم.
دیدارنیوز: خیلی ازکارشناسان در این عرصه نظر می‌دهند و به صورت ضد و نقیض صحبت‌هایی مطرح می‌کنند. حتی کادر درمانی و کادر بالای درمانی ضد و نقیض صحبت می‌کنند. ما باید به یک جمع بندی و یک نقظه نظر مشترک برسیم.. پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟
رمضانی: به نکته خیلی مهمی اشاره کردید. وقتی تنوع صحبت‌ها زیاد باشد و بحث‌ها غیرعلمی و لحظه‌ای باشد، این مشکلات به وجود می‌آید. نه فقط برای مردم که سر در گم می‌شوند برای کادر درمان هم نگرانی ایجاد میشود و شک برانگیز میشود که بالاخره کدام صحبت درست است؟! من فکر می‌کنم صحبت همکاران علمی باشد. چالش علمی باشد و فقط صحبت‌های غیر علمی مطرح نشود. ترجیحاً در یک چالش و بحث علمی به یک اجماعی برسند و یک نفر سخنگو صحبت کند که باعث آرامش بیشتر مردم و حتی خود کادر درمان میشود. چون ان‌ها اینقدر فرصت ندارند. بهترین حالت این است یک فرد خبره در این زمینه صحبت کند
دیدارنیوز: به ما چه کسی را پیشنهاد می‌کنید؟
رمضانی: من فکر می‌کنم بهتر است از وزیر بهداشت سخن را بپذیریم. ایشان در ستاد کرونا و در ستاد‌های علمی که دارند بحث‌های علمی که مطرح شده و به یک جمع‌بندی درست علمی که رسیدند آن صحبت‌ها را مطرح کنند. خیلی از صحبت‌هایی که من می‌شنوم غیرعلمی است. نباید سعی کنیم همکاران خود را در کشور در بحث واکسن تخریب کنیم. یک واکسن را برجسته کنیم. همه واکسن‌ها خوب هستند. هرکدام هم تکنولوژی خودش را دارد و قطعا هم همه استفاده خواهیم کرد و اتحاد ما خیلی قشنگ‌تر خواهد بود. به خصوص با همکاران که صحبت میشود این قضیه کرونا یک حالت جبهه و جنگ را به وجود آورده است. آدم را به یاد زمان دفاع مقدس می‌اندازد. همانطور که آن زمان همه با هم متحد بودیم یک رهبر برای ما وجود داشت و یک نفر تصمیم می‌گرفت این جا هم باید به همان صورت باشد. اگر مثل همان زمان با هم برخورد کنیم و بحث هایمان علمی باشد خیلی زود از عهده این معضل کرونا برمی‌آید.
دیدارنیوز: درباره واکسن به مخاطبان بفرمایید که چکار کنند؟
رمضانی: خدمت مخاطبان عزیز عرض کنم که تمام تکنولوژی‌های واکسن و تمام واکسن‌هایی که در حال حاضر در کشورمان هستند، واکسن‌های خوبی هستند. هر کدام یک- بیشتر یا کمتر- کارآیی خاص خودشان را داند. ولی از نظر علمی همه آن‌ها واکسن‌های مورد قبولی هستند. واکسن‌هایی هم که وارد کشور میشود تکنولوژی‌ها و فناوری آن‌ها از نظر مجامع علمی قابل قبول بوده است و مورد تأیید ما و کسانی که در زمینه واکسن خبره‌اند، هستند. خوشبختانه کارآیی آن‌ها خیلی خوب بوده بالای ۹۰ درصد بوده است. در روز‌های اخیر ملاحظه می‌کنید که مکرراً همین واکسن روسی را خیلی کشور‌های مختلف دارند تقاضا می‌دهند که از این استفاده کنند. نتایجی هم که از این واکسن در محافل علمی جهانی منتشر شده نشان می‌دهد از نظر کارآیی واکسن، کارآیی خیلی خوبی دارد؛ و عوارض جانبی آن هم کم است.؛ بنابراین فکر می‌کنم به صحبت‌هایی که در بحث واکسن داده میشود از طریق وزیر محترم بهداشت و مسئولین مربوطه مطرح میشود اعتماد داشته باشند. از نظر علمی مورد تایید است. انشاالله با این شروع خوبی که امروز خواهد داشت و موفقیت آمیز خواهد بود ما بتوانیم نتایج خوبی را در بحث واکسیناسیون بگیریم. هر چقدر بتوانیم افراد بیشتری را واکسینه کنیم و در این مقوله موفق باشیم گردش ویروس کمتر میشود و نگرانی از جهش‌های ویروس هم برای ما کمتر میشود. هر چقدر ویروسی که در جامعه است کمتر باشد خطر جهش‌ها و مقاومت‌های این ویروس کمتر است و ما می‌توانیم از انتشار این ویروس و مشکلات آینده، بیماری‌هایی که بخواهد برای عزیزان ما به وجود بیاید جلوگیری کنیم و در این زمینه موفق باشیم
دیدارنیوز: درباره کرونا گرفتن آقای انصاریان و فوت ایشان چقدر مطلع هستید و در این زمینه نظری دارید؟
رمضانی: یک مسئله این است که شاید بار‌ها در رسانه ها، تلویزیون رادیو صحبت کردیم زمان مراجعه بیمار خیلی مهم است. من صحبتی را گوش می‌کردم مردم گفتند که شما می‌گویید یک بیماری خفیف است به خانه بروید. وقتی به بیمارستان می‌گویید چرا به بیمارستان نیامده‌اید و بیماری شدید شده و دیر آمده اید! بیماری خفیف است به شما می‌گویند خود مراقبتی داشته باشید و به اصطلاح خود را قرنطینه کنید، ولی بدان معنی نیست که ارتباط تان با سیستم درمان قطع شود. باید ارتباط شما با پزشکتان کامل برقرار باشد هر لحظه ممکن است یک سری علائمی در شما به وجود بیاید که آن علائم علائم هشدار است. یعنی باید از قرنطینه خارج شوید و فوری به بیمارستان مراجعه کنید.
متاسفانه برخی از این عزیزان دیر مراجعه می‌کردند. سعی می‌کردند که با خود مراقبتی در منزل هستند این بیماری را پشت سر بگذارند. علائمی مثل شروع تنگی نفس یا یک بی حالی شدید، بازگشت تبی که در هفته دوم باشد و دوباره برگردد و ادامه پیدا می‌کند علائم هشدار محسوب می‌شوند و یعنی ادامه حضور در منزل مفهومی ندارد. حتما باید به مرکز درمانی مراجعه کنید و درمان‌های در این مرحله وجود دارد که خوشبختانه میتواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. چون این بیماری وقتی که به مراحل نهایی مرحله شدید برسد دیگر قابل برگشت نیست. در مورد آقای انصاریان هم همین گونه بود.
دیدارنیوز: آیا بیماری زمینه‌ای هم داشتند؟
رمضانی: من نمی‌خواهم به مسائل شخصی بیمار وارد شوم. به هر حال دیر مراجعه کردن، یکی از علل اصلی این مشکل بوده است
دیدارنیوز: در مورد واکسن‌های آمریکایی به مدرنا هم اشاره کنید
رمضانی: تکنولوژی مشابهی با فایزر دارد. همه بر اساس ام ار ان‌ای هستند. همه ان صحبت‌هایی که در مورد فایزر شد برای این واکسن هم صدق می‌کند. قطعاً از عوارض بلند مدت آن اطلاع نداریم. یک مقدار زمان نیاز است که بدانیم این واکسن سیف و بی خطری باشد. ولی در حال حاضر با توجه به اینکه یک تکنولوژی خیلی جدید است و هیچ اطلاعاتی از آن وجود ندارد بخصوص در مورد عوارض بلند مدت آن ترجیح میدهیم از واکسن‌های ایرانی خودمان یا واکسن‌هایی خارجی که تکنولوژی شان قابل قبول است و سال هاست به بازار عرضه شده اند و آن‌ها را می‌شناسیم استفاده کنیم.
