از نگاه دنیل آر. دپتریز در صد روز نخست ریاست جمهوری بایدن ۵ کار در اولویت قرار دارد. متن پیش‌رو به اولویت‌های کاری رئیس جمهور بایدن پرداخته است.
جشن و تشریفات به پایان رسیده؛ وقتِ آن است که رئیس جمهور "جو بایدن" و دولتش در کاخ سفید مستقر شوند و کار کنند. چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا در شرایطی وارد کاخ سفید شده است که نگرانی‌های یک ملت را بر دوش می‌کشد. یک مورد آن در بحبوحه توفانی از مشکلاتِ داخلی خودنمایی می‌کند، از بیماری همه گیر کرونا و اقتصاد متزلزل گرفته تا چندقطبی‌گری شدید اجتماعی. البته با روی کار آمدن دولت جدید، دنیا از حرکت باز نخواهد ایستاد.
رئیس جمهور جو بایدن برای آشنا شدن با شرایطِ جدید وقت زیادی نخواهد داشت. در حقیقت، او در صد روز نخست حضورش در کاخ سفید فهرستی طولانی از کار‌هایی در کنار خود دارد که باید در عرصه سیاست خارجی انجام دهد که بیشترشان شامل مشکلاتِ خودساخته و کار‌های ناتمامی است که از دولت قبل برجا مانده است:
۱. تمدید پیمان جدید استارت
روابط آمریکا ـ روسیه شرایط بحرانی یکسانی را تجربه می‌کند؛ پیمان‌های کنترل تسلیحاتی تکه تکه شده‌اند و ارتش‌های آمریکا و روسیه آنقدر در حال رهگیریِ هواپیما‌های جنگنی یکدیگرند که می‌توان گفت این مساله به امری عادی تبدیل شده است.
آن عنصر عملگرایی که "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا حرفش را زده و گفته بود در روابط آمریکا ـ روسیه اعمال خواهد کرد، عمدتا به سخنان قشنگ در سطح رهبری آمریکا محدود شد؛ در حقیقت سیاست‌های ده گانه واشنگتن در خصوص رویکرد آمریکا در قبال روسیه، تغییر نکرده است.
اما مساله کنترل تسلیحات، زمینه مشترکی است که دو قدرت بزرگ هسته‌ای جهان می‌توانند با یکدیگر به آن بپردازند. وجود برخی قوانین و توافقات سختگیرانه و در عین حال قابل راستی آزمایی که حافظ ثبات استراتژیک و ارتباطات آزاد باشد، منافع ملی آمریکا و روسیه را تضمین می‌کند؛ این تنها دلیل برای کاهش احتمال بحرانی ناخواسته است. پیمان جدید استارت، تنها توافق کنترل تسلیحاتی آمریکا ـ روسیه است که امروز همچنان اعتبار حقوقی دارد. این پیمان در ۵ فوریه (۱۷ بهمن) منقضی می‌شود. همان طور که بایدن و ولادیمیر پوتین ـ رئیس جمهور روسیه ـ گفته‌اند تمدید این پیمان امری بدیهی است که نه تنها مانع از بحرانی شدن روابط مسکو ـ واشنگتن خواهد شد، بلکه به دو طرف فرصت لازم را خواهد داد تا مذاکرات جامع بیشتری را آغاز کنند.
۲. تنش‌زدایی با ایران
ایران یک قدرت متوسط در خاورمیانه با اقتصادی به اندازه ایالت میشیگان است. اما در دولت ترامپ، عجیب نبود اگر تصور می‌شد که ایران معادل اتحاد جماهیر شوروی در قرن بیست و یکم است. در دو ماه گذشته بمب افکن‌های B ـ۵۲ آمریکا در چهار موردِ مجزا به خلیج فارس اعزام شده‌اند. در اوایل ژانویه، ماموریت ناو هواپیمابر نیمیتس در خاورمیانه تمدید شد و دولت ترامپ آن را اقدامی ضروری و بازدارنده علیه ایران خواند. با گذشت زمان، تمدید این ماموریت‌ها و اقدامات نظامی به فرسودگی تجهیزات، کوتاه شدن زمان نگهداری، خستگی نیرو‌ها و افزایش تنش‌هایی منجر خواهد شد که آمریکا درصدد است آن را کاهش دهد.
استراتژی فشار حداکثری علیه ایران در سه سال گذشته حتی نتوانسته است یکی از اهداف سیاست خارجی آمریکا را محقق کند. وزیر خارجه بایدن، "آنتونی بلینکن" در مراسم بررسی صلاحیت در کنگره گفت دولت بایدن تلاش خواهد کرد از طریق دیپلماسی با ایران تنش زدایی کند. این روش درست است، اما آن راهبرد تنها زمانی موفق خواهد شد که فشار حداکثری در زباله‌دان تاریخ رها شود.
۳. خروج از یمن
سازمان ملل، اوضاع یمن را بدترین فاجعه انسانی جهان خوانده است. فقیرترین کشور عربی جهان از شش سال گذشته تاکنون صحنه جنگی است که تمام طرف‌های درگیر شامل حوثی‌ها، دولت (تحت‌الحمایه عربستان در) یمن، جدایی طلبان در جنوب، و ائتلاف تحت رهبری عربستان، به ارتکاب جنایات جنگی متهم شده‌اند. در این جنگ، هیچ طرفِ خوبی وجود ندارد. با این حال آمریکا در جنگ بی طرف نیست، و همچنان از عربستان حمایت‌های دیپلماتیک و نظامی کرده، به آن سلاح می‌فروشد که همه این‌ها برای ادامه جنگ ضروری هستند.
این حمایت باید متوقف شود و باید سریعا هم متوقف شود. بایدن باید به وعده‌های انتخاباتی‌اش مبنی بر قطع هرگونه ارتباط آمریکا با این جنگ عمل کرده، حوثی‌ها را از فهرست گروه‌های تروریست آمریکا خارج کند تا ارسال اقلام امداد به یمن بی دلیل با مشکل مواجه نشود. وی با این راهکار به ریاض و سایر کشور‌های خلیج فارس این علامت آشکار را می‌فرستد که منافع آمریکا ـ و فقط منافع آمریکا ـ است که سیاست خارجی‌اش را تعیین خواهد کرد.
۴. پایبندی به برنامه خروج از افغانستان
رئیس جمهور بایدن در صد روز نخست ریاست جمهوری خود تحت فشار شدیدی خواهد بود که یا روند خروج نیرو‌های نظامی را از افغانستان کاهش دهد، یا به طالبان نزدیک شود تا درباره برخی از بند‌های توافق دوحه که در فوریه ۲۰۲۰ صورت گرفت، مجددا مذاکره کنند. اما هر دو گزینه احتمالا با مخالفت قطعی طالبان روبرو خواهد شد، و هر گونه تصمیم یک جانبه آمریکا برای حفظ نظامیانش در افغانستان پس از تاریخ عقب نشینی در اول می ۲۰۲۱، خطر نابودی کامل این توافق و از بین رفتن حس و حال روند صلح بین افغانی را به همراه داشته، نظامیان آمریکایی را در معرض حملات قرار خواهد داد. ارتش آمریکا مسئول برقراری صلح در افغانستان نیست. همان طور که خودِ بایدن تقریبا یک سال پیش گفته بود "در خصوص این ذهنیت که از ما... و نیرو‌های نظامی ما برای حل هر مشکل داخلی در سراسر جهان استفاده شود، باید بگویم ما چنین ظرفیتی نداریم."
۵. ثابت قدم باشید
شاید در صد روز نخست ریاست جمهوری بایدن، بحرانی شدید در جایی از دنیا رخ دهد. مثلا بروز جنگ داخلی جدید، آزمایش موشک دوربرد کره‌‌شمالی، یا درگیری‌های تصادفی در دریای جنوبی چین. جو حاکم در واشنگتن به گونه‌ای است که در صورت بروز بحران، مایل است به آن پاسخی سریع و ستیزه جویانه بدهد. بایدن و تیم امنیت ملی‌اش در این مواقع باید به جای آن، شفاف و صریح بیان کنند که کدام یک از منافع امنیتی آمریکا در معرض خطر قرار گرفته است، آیا واشنگتن واقعا ظرفیت حل آن بحران را در اختیار دارد یا خیر، و اینکه هزینه‌ها و عواقب ناخواسته اقدام آمریکا چه خواهد بود.
همگی باید برای رئیس جمهور جو بایدن در موقعیتی که در بهترین روزهایش دشوار و مایوس کننده است، آرزوی موفقیت بکنیم. اصلاح اشتباهات گذشته‌مان به بایدن کمک شایانی خواهد کرد تا از عهده این مسئولیت برآید.
