دیدار نیوز ـ نسرین نیکنام: توئیت کبری خزعلی درباره لغو غربالگری اجباری و تبریک او به مادران پرسنل وزارت بهداشت واکنش‌های زیادی را به همراه داشت از مسئولان گرفته تا مردم و همین عکس العمل‌ها منجر به این شد که رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی توئیت خود را حذف کند.
توئیتی که درباره تصویب قانونی از سوی مجلس مبنی بر لغو غربالگری اجباری از سوی کبری خزعلی منتشر شد برای رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی اعتراضات شدیدی را به دنبال داشت که در نهایت او را وادار به حذف آن توییت کرد. در توئیتی که او مجبور شد آن را پاک کند تاکید شده بود که «اجبار به غربالگری توسط مادر و پزشکان با تجویز‌های غیراستاندارد و غیرمتقن علمی (که باعث قتل جنین می‌شد) برداشته شده و حالا دیگر هیچ پزشک و مادری مجبور به غربالگری و کشتن جنین نیست.»
کامنت‌های مردم از یک سو و پاسخ‌های جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس از سوی دیگر نشان دهنده این بود که صحبت این مقام مسئول در شورای عالی انقلاب فرهنگی با مبانی علمی سازگاری نداشته و احتمالا به صورت هیجانی نوشته شده است.
البته بهتر است این را بدانید که خردادماه سال ۱۳۸۴ قانون «سقطِ درمانی» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید بدین صورت که با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح (چهار ماه) با رضایت زن مجاز بوده و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک نخواهد بود.
در این بخش از گزارش کمی درباره انجام تست غربالگری می‌گوییم تا اذهان عمومی را نسبت به انجام این کار که البته اختیاری است، اما نتیجه قابل ملاحظه‌ای دارد روشن کنیم، تست‌های غربالگری در دو مرحله انجام می‌شود که شامل مجموعه‌ای از بررسی‌های آزمایشگاهی وسونوگرافی است و هدف آن هم این است که مادران باردار را از یکسری سندرم‌ها و نقایص جنینی (نه همه‌ی نقایص) غربال کرده و آن‌ها را در گروه‌های کم خطر یا پر خطر قرار دهد؛ و نکته قابل تامل در این تست‌ها این است که در کنار هدف اصلی غربالگری بارداری، که تعیین خطر ابتلای جنین به ۳ سندرم (داون – ادوارد – پاتو) و نقایص لوله‌ی عصبی است گاهی می‌توان به صورت جانبی، به برآورد خطر بیماری ایکتیوزیس یعنی پایین بودن سطح استریول هم دست یافت.
برآورد احتمال ابتلای مادر به مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) با افزایش inhibin-A و B-HCG و AFP و کاهش استریول و PAPP-A هم از دیگر نتایج تست‌های غربالگری است.
اما شاید این پرسش مطرح شود که چه کسانی باید این تست را انجام دهد؛ پزشکان معتقدند همه خانم‌ها در هر سنی تست‌های غربالگری را انجام دهند، چون بعضا دیده شده که خانواده‌ای که هیچ سابقه‌ای در زمینه بیماری‌های ذکر شده نداشتند هم با مشکلات مواجه شده اند.
نظر موافقان و مخالفان
از آنجاییکه تست غربالگری خود به خود موضوع مهم و استرس زایی برای زنان باردار است از این رو خیلی‌ها با انجام این کار مخالف و عده‌ای هم موافقند. در یک نظر سنجی که در یکی از بیمارستان‌های تهران از زنان باردار شده این پیام‌ها نوشته شده است:
"علم و تکنولوژی روز به روز پیشرفته‌تر می‌شود، وقتی پیشرفت علم به نفع ماست چرا از آن استفاده نکنیم. ما می‌توانستیم هنوز کودکان مبتلا به فلج اطفال داشته باشیم؛ اما به کمک واکسن‌ها با انواع بیماری‌ها مقابله کردیم. به نظر من وقتی آزمایش غربالگری به راحتی از به دنیا آمدن کودک مشکل دار جلوگیری می‌کند باید با آغوش باز از آن استقبال کرد. "
خانم دیگری با بیان اینکه هیچ مادر بارداری حاضر نیست ریسک تولد نوزاد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی را بپذیرید، نوشته است: "من برای فرزند اولم غربالگری رفتم؛ اگر بار دیگه باردار شوم با اینکه می‌دانم چه فشار عصبی را باید در این دوران تحمل کنم؛ اما باز هم غربالگری انجام می‌دهم، چون نهایتا یک ماه استرس روانی دارم، ولی در مقابل مجبور نیستم یک عمر رنج و درد فرزند بیمار را تحمل کنم. "
در این میان یکی دیگر از خانم‌ها با بیان اینکه این آزمایش‌ها تنها موجب افزایش استرس مادران می‌شود، بیان کرده: من خودم هیچ وقت راضی به سقط جنین نمی‌شوم حتی چنانچه بدانم خدایی نکرده فرزندم مشکل ذهنی و عقب ماندگی دارد؛ من معتقدم خدا بچه را داده است و او برای حیاتش تصمیم می‌گیرد؛ بنابراین ما نمی‌توانیم برای زنده بودن یا نبودن یک انسان تصمیم بگیریم.
واکنش‌ها چه بود
"مصوبه‌ای در کار نیست فقط پیشنهاد است"، این جمله را حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در واکنش به صحبت کبری خزعلی بیان کرد و گفت: مجلس هیچ مصوبه‌ای در این زمینه نداشته است. این بحث‌ها در کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانواده طرح شده که سه عضو مشترک با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز دارد، اما هنوز این مساله تصویب نشده و در حد پیشنهاد است؛ پیشنهادی که می‌گوید اجبار به این مساله حذف شود.
آن گونه که شهریاری تاکید دارد، حتی در صورت تصویب این پیشنهاد نیز در همه کشور کمیته‌ها و تیم‌های پایش در مراکز مختلف برای مادران باردار وجود دارد و کماکان اگر مادر بارداری نیاز به غربالگری داشته باشد، دستور انجام این کار آن برای او صادر می‌شود؛ اظهار نظری که دو نکته کلیدی را یادآوری می‌کند؛ نخست مطرح بودن پیشنهاد حذف غربالگری پیش از تولد در مجلس و بعد تاکید بر حذف قید «اجبار» در آن.
اما آیا تنها اشتباه خزعلی، تاکید بر تصویب این طرح در مجلس شورای اسلامی است؟ خیر! این را می‌شود از پاسخ کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت دریافت که او هم توییتری نوشته و در بخشی از آن یادآوری شده که «غربالگری بیماری‌های ژنتیکی جنین هیچ گاه اجباری نبوده است و دستورالعمل وزارت بهداشت در این رابطه با مشارکت آگاهانه و داوطلبانه والدین، عملی شده است.»
نکته قابل تامل این است که اساسا غربالگری در طول تمام سال‌های گذشته اجباری نبوده که حالا خانم خزعلی با خرسندی از لغو این اجبار صحبت می‌کند و به دنبال تصویب مصوبه قانونی آن از مجلس است و نکته مهمتر که در کامنت‌های مردم خیلی درباره آن صحبت شد این است که آیا تولد انسان‌هایی با مشکلات جسمی و ذهنی کار خدا پسندانه و درستی است؟ آیا کسانی که به دنبال تصویب چنین قانون‌هایی هستند مسئولیت نگهداری و درمان این افراد را می‌پذیرند؟ آیا جامعه به این سطح از فرهنگ و روشنفکری رسیده است که با این افراد و خانواده‌های آن‌ها رفتار درست و منطقی داشته باشد؟ این‌ها پرسش‌هایی است که افرادی مانند کبری خزعلی و بقیه کسانی که به دنبال مصوب کردن چنین طرح‌های غیر منطقی هستند باید به آن پاسخ دهند.
نظر مراجع تقلید پیرامون سقط درمانی
مقام معظم رهبری:
سوال: پزشک بعد از معاینه در ماه‌های اول حاملگی به زن گفته است که استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقص‌الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟
جواب: ناقص‌الخلقه بودن جنین، مجوز شرعی برای سقط جنین حتی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی‌شود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.
آیت الله سیستانی:
سوال: گاهی پزشکان تشخیص مى‌دهند که جنین بیمارى خطرناکى دارد واگر زاده شود اوناقص الخلقه خواهد بود و یا پس از اندک زمانى، خواهد مرد و پزشکان، ترجیح مى‌دهند که جنین را ساقط کنند آیا چنان حقى را دارند؟ و آیا مادر مى تواند خود را دراختیار پزشکان قرار دهد تا جنین او را در آورند؟ وسرانجام دیه او به عهده کیست؟
پاسخ: تنها بدین جهت که جنین ناقص الخلقه و یا پس از تولد، فقط مدت کوتاهى زنده خواهد بود، مجوز سقط جنین نمى‌شود پس مادر نمى‌تواند اجازه چنین کارى را به پزشکان بدهد و آنان نیز نمى‌توانند جنین را خارج کنند و دیه بر عهده کسى است که عملاً به چنان کارى دست زده است.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
سوال: آیا سقط عمدى جنینى که مطمئنیم یا احتمال مى دهیم، معیوب و نارسا است در هر ماهى از باردارى اگر دیه لازمه هم پرداخت شود، مجاز است؟
پاسخ:اسقاط جنین حرام است، ولی هرگاه جنین در مراحل ابتدایی باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد (قبل از چهارماهگی و دمیده شدن روح)، و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولد ناقص آن به تصدیق اهل اطلاع متدین باعث عسر و حرج شدید برای پدر و مادر گردد، پایان دادن به حاملگی جایز است، و احتیاطا باید دیه را بدهند.
آیت‌الله سبحانی:
در مواردى که پزشکان به صورت قطع نظر دهند که جنین مثلاً به علت نداشتن جمجمه و…، زنده متولد نخواهد شد، آیا سقط جنین جایز است؟
پاسخ: سقط جنین مطلقاً جایز نیست و در همه موارد، سقط جنین موجب دیه مى‌شود.
در این گزارش سعی شد همه دیدگاه‌ها درباره موضوع غربالگری و سقط جنین مطرح شود تا صحبت‌ها یک طرفه و جانبدارانه نباشد، اما در نهایت تصمیم با مادران است که بخواهند چه سرنوشتی را برای فرزندانشان رقم بزنند.
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتساپی دیدارنیوز بپیوندید
