بارداری زیر ۲۰ سال؛ نقش مسائل روحی و فکری و اجتماعی کجاست؟

 

دیدارنیوز ـ نسرین نیکنام: صحبت‌های جنجالی مشاور وزیر بهداشت درباره بارداری زنان زیر ۲۰ سال واکنش‌های مختلفی را در فضای مجازی و سایت‌های خبری به همراه داشت، عده‌ای بیان این جمله را تشویق به ازدواج‌های زودهنگام می‌دانند و عده‌ای هم این صحبت را با مساله کودک همسری یکی می‌دانند هر چند که محمد اسماعیل اکبری چنین نظری را قبول ندارد.

تا چند سال پیش موضوع ازدواج دختران زیر ۱۸ سال نه تنها بد نبود بلکه خیلی‌ها ازدواج در سن‌های بالاتر را شرمی برای خانواده می‌دانستند و دختر را به‌عنوان دختر ترشیده معرفی می‌کردند، اما به تدریج و با برخی تحولات اجتماعی و فرهنگی ورق برگشت و اسم این کار را کودک همسری نامیدند و برای جلوگیری از این اتفاق قانونی وضع کردند تا با استناد به این قانون دیگر این اتفاق نیفتد.

تا اینکه محمد اسماعیل اکبری، مشاور عالی وزیر بهداشت در مصاحبه‌ای خط بطلانی روی تمام اقدام‌ها و قانون‌های وضع شده کشید و گفت: زنان زیر ۲۰ سالگی باردار شوند؛ او که مساله کودک‌همسری را یک موضوع مزخرف می‌داند ماجرای بیولوژیستی را وسط می‌کشد و می‌گوید: در همه زنان این نیست که از ۱۰ سالگی تا ۵۴ سالگی تخمدان‌هایشان فعال است؛ یکی ۱۲ سالگی می‌شود و یکی ۱۳ سالگی.

البته طرح این موضوع واکنشی هم از سوی معصومه ابتکار داشت؛ او در گفت‌وگویی با تاکید بر اینکه به هیچ عنوان به دنبال تعیین سن ازدواج یا افزایش سن ازدواج به بالای ۱۸ سال نیستیم، در عین حال از موافقان کودک همسری پرسید آیا حاضرند دخترکان خود را به عقد و ازدواج مردان سن بالا درآورند؟

معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده یادآور می‌شود: وقتی رشد فیزیولوژی و جسمی دختر اتفاق نیفتاده باشد، آسیب‌های بسیار زیادی از لحاظ بهداشتی خواهد دید که مخاطره آمیز است.

 

 

 

بیشتر از ۶۰ میلیون دختر در سراسر دنیا درگیر کودک همسری هستند، ولی رواج آن در کشور‌های مختلف متفاوت است. بر اساس آمار، آفریقا بیشترین و اروپای غربی کمترین میزان کودک همسری را ثبت کرده‌اند. در ایران آخرین آمار‌ها مربوط به سال ۹۵ است که ۵/۵ درصد از کل ازدواج‌های ثبت‌شده مربوط به کودکان بوده است. این آمار تنها آمار ازدواج‌های ثبت شده در دوران کودکی است.

با اینکه ازدواج کودکان ممکن است به دلیل آداب و رسوم و فرهنگ جامعه صورت پذیرد، ولی «فقر» دلیل اصلی کودک همسری است. هنگامی که دختران ازدواج می‌کنند، والدین از وظیفه اقتصادی آن‌ها آزاد می‌شوند یا گاهی اوقات از داماد منافع مالی به دست می‌آورند. خانواده‌ها عقیده دارند که ازدواج زودتر، دختران را از رفتار‌های جنسی یا بارداری خارج از ازدواج محافظت می‌کند. همچنین در برخی فرهنگ‌ها، بزرگان خانواده از ازدواج بین کودکان برای ایجاد پیوند‌های تاکتیکی با دیگر افراد یا فرهنگ‌ها استفاده می‌کنند.

 

محققان و پزشکان زیادی در دانشگاه‌های کشور روی موضوع کودک همسری تحقیق کردند و مشکلاتی مثل مرگ در هنگام زایمان، خشونت فیزیکی و جنسی، انزوا و افسردگی، سرطان دهانه رحم و خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی و مرگ نوزادان را از بارزترین و عینی‌ترین نتایج کودک همسری می‌دانند.

برخی از روانشناسان هم فوت همسر، بالارفتن آمار طلاق، افزایش روابط فرازناشویی و احساس پوچی را از مهمترین پیامد‌های کودک همسری می‌دانند و می‌گویند: در واقع ازدواج در سنین پایین مشکلات بسیاری را برای فرد و جامعه ایجاد خواهد کرد و با افزایش آسیب‌های جسمی و روانی همراه خواهد بود، به همین دلیل مشاوره قبل از ازدواج در این راه نقش بسزایی دارد.

 

 

 

یک متخصص زنان و زایمان در گفتگو با دیدار با اشاره به صحبت‌های مشاور وزیر بهداشت درباره بارداری زیر ۲۰ سال می‌گوید: در حال حاضر شرایط مملکت طوری است که توصیه می‌کنند به بچه دار شدن، زیرا رشد جمعیت منفی شده و جامعه به سوی پیر شدن می‌رود.

شهناز آرام با اشاره به اینکه دختران از سن ۱۶ سالگی هم می‌توانند بچه‌دار شوند، می‌افزاید: اما خودم بر این باورم که بهترین سن بارداری بالای ۲۰ سالگی و زیر چهل سالگی است، اما این به معنای این نیست که این کار ممنوعیت دارد نه زنان می‌توانند هم قبل و هم بعد از سنی که گفتیم بچه دار شوند، اما به شرطها و شروطها.

او در توضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: اگر در سن پایین مراقبت‌های لازم همراه با همه فاکتور‌های روحی روانی انجام شود، بارداری می‌تواند در شرایط مطلوب اتفاق بیفتد، اما این را بدانید که بلوغ فکری بالاترین فاکتور و گزینه برای دختری است که می‌خواهد بچه دار شود.

این متخصص مرکز پزشکی فوق تخصصی الزهرا اصفهان داشتن وزن ایده‌ال، نداشتن بیماری به ویژه بیماری‌های زمینه‌ای را مهمترین فاکتور برای بچه دار شدن می‌داند و می‌افزاید: معمولا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالای ۴۰ سال اتفاق می‌افتد که اگر این موارد نباشد خانم بالای سن گفته شده هم می‌تواند تحت مراقبت و نظر پزشک بچه دار شود.

آرام در پاسخ به این پرسش که بهترین زمان برای بچه دار شدن چه زمانی است، تاکید می‌کند: بارداری و زایمان بین ۲۲ سال تا ۲۴ سالگی ایده آل‌ترین زمان ممکن است، اما به این معنا نیست که بارداری در ۱۸ سالگی ممنوع است، اما مراقبت ویژه می‌طلبد.

او یادآور می‌شود: خوشبختانه پزشک به اندازه کافی تربیت شده و در اکثر جا‌ها پزشک وجود دارد، به ویژه با طرح‌هایی که دولت اجرا کرده از طریق وزارت بهداشت که افراد برای گذراندن تعهدشان به مناطق محروم‌تر می‌روند این امکان برای زنان وجود دارد که از تجربه و توصیه این افراد استفاده کنند.

این متخصص زنان و زایمان توصیه می‌کند: دولت بهتر است به جای فرهنگ سازی درباره سن بارداری و زایمان شرایط ازدواج آسان را برای جوانان مهیا کند، زیرا در حال حاضر بسیاری از افراد تحصیلکرده و با سواد که بالای ۳۰ سال دارند ازدواج نکرده‌اند و این در آینده برای کشور مشکلاتی را ایجاد می‌کند.