رای امروز مجلس؛ برجام قبل از نوشداروی بایدن! تلف می‌شود؟

 

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: بعد از پایان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همواره گمانه‌ها و زمزمه‌هایی حول محور اقدامات احتمالی آمریکا و اسراییل به گوش می‌رسید و هفته‌ها کارشناسان داخلی و خارجی در این‌باره بحث و تحلیل ارائه دادند. ورود و استقرار ناو هواپیمابر «نیمیتز» در خلیج فارس خود پایه این مباحث و گمانه‌ها بود، به طوری که کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل به نوعی منتظر رفتاری نامتعارف از سوی ترامپ و متحدانش بودند، ترامپی که در این روز‌های پایانی دولتش چیزی برای از دست دادن ندارد. نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسراییل هم که متحد و دوست خود را در انتخابات آمریکا از دست داده بود و بیم برگشت مستاجر جدید کاخ سفید به توافق برجام را دارد، طی این مدت از نظر کارشناسان پنهان نبود.

بالاخره روز جمعه ۷ آذر ماه حدود ساعت ۱۴ اتفاقی در ایران افتاد که تکمیل کننده تحلیل‌های ذکر شده بود. ترور منجر به شهادت محسن فخری‌زاده اتفاقی بود که همه را شوکه کرد و بی شک همه توجهات در ابتدای امر به سمت ترامپ و نتانیاهو رفت و این دو هم بعد از انجام این جنایت با رفتارهای‌شان به نوعی مهر تاییدی بر اقدام خود زدند. نتانیاهو سربسته گفت: نمی‌توانم بگویم در هفته‌ای که گذشت چه کار‌هایی انجام داده‌ام و ترامپ توییت یک روزنامه‌نگار اسراییلی که حاوی خبر شهادت دکتر فخری‌زاده بود را بازتوییت کرد.

در ایران هم مسئولان و گروه‌های سیاسی طبیعتا هر کدام واکنش‌های خود را داشتند، ولی در یک نقطه همه مشترک بودند و آن محکوم کردن ترور و تکرار جنایات رژیم صهیونیستی و انتقام بود. البته نوع انتقام از زبان مسئولان و همچنین جریان‌های مختلف و ادبیات متفاوتی داشت. طبیعتا روحانی و یارانش در دولت تلاش کردند مقداری دیپلماتیک‌تر برخورد کنند و اصلاح‌طلبان هم تقریبا در راستای ادبیات محمدجواد ظریف و دولت روحانی با موضوع شهادت سردار فخری‌زاده برخورد کردند. یعنی انزجار و محکومیت این جنایت و اقدام ضد بشری و ضد قوانین بین‌المللی و همچنین انتقامی که به وقت و هنگام خود انجام خواهد گرفت.
 
طیف‌های تندرو جناح اصولگرا البته و همانگونه که انتظار می‌رفت خیلی فوری  جلوی ساختمان شورای عالی امنیت ملی تجمع کردند و خواهان اقدام تلافی‌جویلانه ایران علیه اسراییل، آمریکا و متحدان این دو کشور شدند و صراحتا انتقام سخت را فریاد زدند و روز یکشنبه هم در نقاط مختلف کشور از جمله در مشهد و قم عده‌ای دانشجوی بسیجی و طلاب در اعتراض به شهادت فخری‌زاده علیه مقامات دولتی شعار دادند و خواستار انتقام از عاملان و آمران ترور شهید فخری‌زاده شدند.

 

همان روز حسین شریعتمداری در سرمقاله کیهان پیشنهاد داد که جمهوری اسلامی به تلافی اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی شهر بندری حیفا در اسراییل را هدف قرار دهد و به تخریب ساختمان‌ها هم اکتفا نکند، بلکه طوری موشک باران شود که منجر به تلفات سنگین انسانی شود.

 

انعکاس رسمی و قانونی این واکنش‌ها در مجلس شورای اسلامی بود.

یکشنبه ۹ آذر «ابولفضل عمویی» سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از تصویب طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در این کمیسیون خبر داد و گفت: در صورت پایبند نبودن طرف‌های اروپایی به تعهد‌های برجامی، این کمیسیون مصوب کرد که ایران ظرف ۲ ماه از اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف کند.

 

 

واکنش‌های طیف رادیکال اصولگرایان به ترور شهید فخری‌زاده اما تنها به تصویب چنین طرح‌های خلاصه نشده است و شدت گرفتن تحرکات آن‌ها علیه برجام و معماران داخلی آن هم بخشی از اقدامات و تحرکات سیاسی آن‌هاست. 

علی خضریان در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی در نطقی گفت: «خروج از پروتکل الحاقی انشاءالله این پیام را به غربی‌ها خواهد داد که نه تنها دوران بزن دررو تمام شده، بلکه دوران پادو‌های شما در این کشور هم به انتها رسیده و پادو‌های شما همان طور که شما مبدا را ژانویه ۲۰۱۷ قرار می‌دهید، در خردادماه ۱۴۰۰ در این کشور آن‌ها را به سلول‌های زندان برای این جاسوسی‌ها خواهیم انداخت.»

 

تقریبا تردیدی نیست که منظور علی خضریان از پادوهای غرب در کشور را باید در میان میانه‌روها، مسئولان دولتی و به خصوص معماران برجام جستجو کرد. نطق خضریان به نوعی نشانه اطمینان او از شکست میانه‌روها در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده است. 

 

 

همان روز یکشنبه ۹ آذرماه نیز گفت‌وگویی از وزیر امور خارجه منتشر شد که ظریف در بخشی از آن گفته: بعضی دوستان می‌روند و به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید. ما که سکوت می‌کنیم، دلیل نمی‌شود متوجه این گرا‌ها نیستیم. من کسی را متهم نمی‌کنم، اما می‌دانم و خبرش را به من می‌دهند که گفته‌اند این‌ها در قدرت نمی‌مانند و قدرت این‌ها چند روزه است.

 

 

 

البته نباید از خاطر دور داشت که مقامات ارشد نظامی کشور با احتیاط کامل و کاملا حرفه‌ای با این موضوع برخورد کردند و کمتر هیجانی برخورد کردند، تا جایی که یکی از مشاورین ارشد سپاه پاسداران گفت: «نباید برای پاسخ به ترور شهید فخری‌زاده احساسی برخورد کرد، انتقام خواهیم گرفت، اما زمان، مکان و نوع آن مشخص نیست.»
 
"محمداسماعیل کوثری" جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران با اشاره به ترور دانشمند هسته‌ای ایران، تاکید کرد: «استکبار جهانی همیشه زیاده خواه است و همه چیز را برای خود می‌خواهد، از این رو اقدامات آن‌ها تنها شامل متوقف کردن برنامه هسته‌ای نیست بلکه می‌خواهند نظام جمهوری اسلامی نباشد. ما نمی‌توانیم احساسی با مسئله برخورد کنیم، اما هیچ موقع فراموش نخواهیم کرد. انتقام این عزیزان را خواهیم گرفت، اما زمان، مکان و نوع آن مشخص نیست و دست مسئولان است که باید آن را مشخص کنند.»

 

 

بعد از ترور ناجوانمردانه سردار شهید محسن فخری‌زاده مباحثی که از سوی افراد، مقامات مسئول، گروه‌های سیاسی و نظامی کشور مطرح شد، یک موضوع پر سر و صداتر، بیشتر دیده می‌شود و این برداشت و تحلیل به دست می‌آید که برجام به سیپل مشترک رادیکال‌ها در  عرصه بین‌المللی و داخلی بدل شده است.این توافقی است که رادیکال‌ها از آن دل خوشی ندارند. هم در ایران و هم در میان غرب و متحدانش. 

 

هنوز روشن نیست که در هفته‌های آینده چه اتفاقاتی در ایران و خارج از ایران رقم خواهد خورد. هم کوشش اسرائیل و آمریکا و عربستان برای افزایش تنش‌ها در منطقه در جریان است و هم به نظر طیف رادیکال اصولگرایان در ایران معتقدند که در پاسخ به این وضعیت باید اقدامات سفت و سختی از جانب ایران انجام شود. اقداماتی که خروج از پروتکل الحاقی  می‌تواند بخشی از آن باشد. چیزی که بازگشت به برجام را برای آمریکا دشوارتر می‌کند، موضوعی به فهرست بلند موضوعاتی که باید در مذاکره تعیین تکلیف شود، می‌افزاید و احتمالا اتحادیه اروپا را هم برای حفظ برجام دچار دشواری بیشتری می‌کند. 

 

طرفداران برجام از روحانی و بایدن گرفته تا اتحادیه اروپا هم البته بیکار ننشسته‌اند و تلاش دارند از این گردنه و چالش عبور کنند. هر چند تجربه نشان داده است که معمولا در هر دو سو توان میانه‌روها از تندروها کمتر است؛ اما در تهران باید منتظر تعیین تکلیف کلیت نظام در قبال این تحولات بود. هر چه باشد برجام این روزها به بیماری شبیه است که بعید نیست که قبل از رسیدن نوشداروی بایدن؛ تلف شود!