دو قطبی روحانی ـ قالیباف؛ پرده‌ای از دعوای بزرگ قدرت؟

 

دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: «گرانی‌ها به پاستور و بهارستان ربط دارد نه به جورجیا و آریزونا». این جمله محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی است که طی این هفته واکنش‌های زیادی از سوی رسانه‌های حامی دولت و افرادی از هیات دولت را به همراه داشت. اینکه قالیباف منشا و مقصر گرانی‌ها را معرفی کرده سوالاتی را به ذهن متبادر می‌کند، از جمله اینکه خود او که رییس ساختمان سه گوش بهارستان است، چرا بخش مربوط به خود را حل نمی‌کند؟ البته پر مسلم است وضعیت اقتصادی ما مربوط به امروز و دیروز نیست که انتخابات آمریکا بخواهد آن را یک شبه حل کند و این سخن قالیباف هم تا حدودی و از این منظر درست است و کارشناسان اقتصادی طی سال‌های گذشته به اندازه کافی حول آن سخن رانده‌اند.

 

رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به انتخابات اخیر آمریکا و با بیان اینکه نباید زندگی مردم را به شکست و پیروزی افراد در کاخ سفید گره زد، گفت: «بایدن فشار حداکثری ترامپ را به فشار هوشمند علیه مردم ایران تبدیل می‌کند». این سخن رییس مجلس هم به نظر دور از ذهن نیست و کارشناسان داخلی و خارجی معتقدند دولت بعدی آمریکا به این راحتی‌ها به شرایط قبل از ترامپ باز نمی‌گردد. پس چه باید کرد و راه حل مخالفان مذاکره برای اداره کشور چیست؟ اگر مقاومت است، که سال‌هاست در حال انجام است، اگر مبارزه با فساد است که روسای پیشین و رییس کنونی دستگاه قضا این برنامه را همیشه در اولویت اول برنامه‌های خود اعلام کرده‌اند. اگر جهش و پرش در تولید و اقتصاد راه حل است، این مورد هم امسال از طرف مقام معظم رهبری به عنوان شعار سال اعلام می‌شود، اگر مشکل مجالس یکم تا دهم بود، که خوشبختانه! مجلس یازدهم آمده که با رویکردی انقلابی مشکلات را حل کند و اگر ریشه مشکلات اقتصادی و گرانی‌ها شخص رییس قوه مجریه است، از آنجا که مردم و آسایش آن‌ها باید در اولویت نظام سیاسی باشد، چرا محمدباقر قالیباف و دیگر نهاد‌های همراه فکری به حال حسن روحانی نمی‌کنند و مردم را نجات نمی‌دهند، آیا ادامه کار این یک نفر بر ۸۰ میلیون ایرانی اولویت دارد. اما به نظر می‌رسد، آنچه قالیباف و دوستانش می‌گویند، با واقعیت‌های امروز ایران همخوانی ندارد.

 

به هر حال مجلس یازدهم با هر تعداد رای! با شعار معیشت، عمل جهادی و انقلابی و مبارزه با فساد مستقر شد، ولی گویا به قول «محمد مهاجری» چهره شناخته شده جریان اصولگرا، "آبی از این مجلس گرم نمی‌شود". محمد مهاجری گفت: «من باور دارم که از مجلس فعلی آبی گرم نمی‌شود و این مجلس جز آنکه تنگنا‌های بیشتر برای ملت و کشور ایجاد کند کار دیگری نمی‌کند، زیرا اساسا مجلس یازدهم برآمده از رأی حداکثری ملت نیست و گرچه مشروع و قانونی است، اما حتما حداکثری نیست و با چنین وضعیتی من توقع ندارم کار ویژه‌ای انجام دهد. همان‌طور که قالیباف در مجلس در نهایت در برابر پایداری عقب‌نشینی کرد، در انتخابات ۱۴۰۰ هم هیچ بعید نیست اینبار پایداری برای امتیازگیری به قالیباف باج دهد. من دعوا‌های پایداری و قالیبافی‌ها را واقعی نمی‌دانم و به نوعی جنگ زرگری قلمداد می‌کنم و حتی این احتمال وجود دارد که دولت بعد ترکیبی از طیف قالیباف و پایداری باشد».

از فحوای کلام محمد مهاجری بر می‌آید که اظهارات قالیباف و انتقاد‌هایی که به بودجه، مذاکره و مقصر دانستن پاستور و بهارستان در گرانی‌ها داشته، جنس انتخاباتی دارد و حتی دعوا‌های قالیبافی ـ پایداری را جنگ زرگری می‌داند که به وقتش با یک بده بستان سیاسی حل می‌شود. اما محمدباقر قالیباف یک طرف ماجرا است، آن‌سوی قصه دولت روحانی و نزدیکان او قرار دارد که از نوع و تعداد واکنش‌ها مشخص می‌شود، راه حل مشکلات اقصادی، معیشتی و دلیل گرانی‌ها را در جایی جز بهارستان و پاستور می‌دانند و از همه نهاد‌های حاکمیتی انتظار کمک و همراهی با دولت را دارند. از جمله رییس بانک مرکزی خطاب به قالیباف گفت: «واردکردن بانک مرکزی را به مباحث سیاسی و حاشیه‌ای توصیه نمی‌کنم و آن را به صلاح کشور نمی‌دانم؛ اعتقاد دارم تمام نیروی اینجانب و بانک مرکزی باید معطوف به مقابله با تحریم‌ها و کمک به اقتصاد کشور باشد.»

روز یکشنبه ۲۵ آبان عبدالناصر همتی نوشت: «جناب آقای دکتر قالیباف، رئیس محترم مجلس شورای اسلامی صبح امروز حضرتعالی در نطق پیش از دستور مجلس در خصوص مشکلات اقتصادی کشور مطالبی را بیان فرموده و با اضافه کردن منطقه استقرار ساختمان بانک مرکزی این مطلب را القاء فرمودید که اگر در جستجوی دلایل مشکلات اقتصادی هستید در کنار بقیه بخش‌ها در میرداماد (بانک مرکزی) هم باید آن را جست و نه در جورجیا و آریزونا. دو هفته پیش نیز متأسفانه بانک‌ مرکزی را متهم به ایجاد خود تحریمی کردید. برای اطلاع حضرتعالی در دو سال و نیم گذشته بانک مرکزی در مقابل فشار حداکثری دولت آمریکا، خط مقدم جنگ اقتصادی علیه کشورمان را مدیریت کرده و با پیروی از رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب، سد محکمی در مقابل توطئه گسترده آمریکا و هم‌پیمانانش برای فروپاشی اقتصاد کشور بوده است». همتی در ادامه نامه از قالیباف درخواست که به دولت کمک کند و مقاومت‌های نهاد‌های اقتصادی دولت در مقابل تحریم‌ها را فراموش نکند.

محمدباقر نوبخت در این نامه در واکنش به این‌که قالیباف به «پاستور، بهارستان، باب همایون و میرداماد» به عنوان محل تصمیمات در حوزه مسکن و بورس و ... اشاره کرده بود؛ به او یادآور شد که اذهان عمومی، بهارستان را به «مجلس» می‌شناسند و به عنوان یکی از نمایندگان پیشین مجلس مواردی را به قالیباف یادآوری کرد. او در این نامه رئیس مجلس را «شخصیت دلسوز و محترم» خطاب کرده و یادآوری کرده که علی‌رغم تنگناهایی، چون عدم تحقق درآمد‌های نفتی، هم چرخ توسعه کشور همچنان در گردش است، هم ۳۶ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی صورت گرفته و هم حقوق و یارانه‌ها در کنار همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و افزایش حقوق کارکنان دولت انجام شده است.
 
 نوبخت در نامه خود از جمله آورده است: «برادر گرامی جناب آقای دکتر قالیباف، رییس محترم مجلس شورای اسلامی؛ چون نطق پیش از دستور حضرتعالی با شرایط سخت مردم زیر فشار‌های اقتصادی و نیز توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در تعارض است، لازم می‌دانم مطالبی را عرض کنم. هنوز خود را فرزند مجلس می‌دانم و به اختصار عرض می‌کنم که اداره دخل و خرج کشور با تقلیل درآمد‌های ارزی از صد و چند میلیارد دلار به چند میلیارد دلار که فقط در ۷ ماهه اول سال‌جاری بیش از ۴۸ هزار میلیارد تومان، خزانه با عدم تحقق درآمد‌ها مواجه بود، از یک‌سو و پرداخت به‌موقع همه یارانه‌ها، حقوق‌ها، اجرای امتیازات ۵۰ درصدی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری کارمندان، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان لشگری، کشوری و تامین اجتماعی که کمترین خدمت به آن بزرگواران است؛ در کنار پرداخت بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان به طرح‌های عمرانی که آثار آن در افتتاح‌های پایان هر هفته قابل مشاهده است، ضمن ۳۶ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی از سوی دیگر، جز با اتکا به خدا و تدبیر دولت قابل انجام نیست و این به بدخواهان ملت پیام و نشان می‌دهد که در سومین سال تحریم، هنوز همچنان چرخ توسعه جمهوری اسلامی ایران در گردش است».

نوبخت در بخش دیگری از نامه خود تصریح می‌کند: «یک واقعیت مسلم این است که منافع ملی ما با رفتن و آمدن هیچ رئیس جمهوری در آمریکا و یا کشور دیگری تغییر نمی‌کند، ولی واقعیت دیگری نیز قابل کتمان نیست که تحریم فعلی و ادامه آن، ظلم بزرگی به مردم ایران است که از سوی رئیس جمهور فعلی و شکست خورده آمریکا اعمال می‌شود و مردم ما هنوز به خاطر دارند که با رفع تحریم می‌شود سال‌ها شاهد تثبیت نرخ ارز، تورم یک‌رقمی و رشد دو رقمی بود. دولت خواهان هیچ مذاکره‌ای نیست. رسانه‌های جهان شهادت می‌دهند که در سفر قبلی جناب آقای دکتر روحانی رئیس جمهور محترم به مقر سازمان ملل متحد، بار‌ها ترامپ به انحاء گوناگون و از طریق وساطت برخی از رؤسای جمهور کشور‌های اروپایی درخواست مذاکره داشت که قاطعانه رد شد و فقط و فقط موکول به رفع تحریم و شناخت حقوق ملت ایران گردید». 

 

ماجرا به همین‌جا ختم نشد، چون بعد از نامه نوبخت، محمدباقر قالیباف در جلسه علنی سه‌شنبه و در جریان بررسی کلیات طرح احکام کلی بودجه ۱۴۰۰ پس از اعلام مخالفت نماینده دولت با کلیات این طرح اظهار کرد: «در بحث اصلاح ساختار بودجه و نهاد برنامه‌ریزی هم آقای پورمحمدی و هم آقای نوبخت می‌دانند که حداقل از سه ماه قبل شخص من تا بقیه کمیسیون‌ها گام به گام تا ۴۸ ساعت قبل این موضوعات را به صورت هماهنگ پیش بردیم و از آن‌ها به صورت کتبی یا شفاهی در جلسات حمایت شده است، ولی حالا اظهارنظر خلاف توافق می‌کنید که این خلاف توقع ماست.»

 

دعوای بین روحانی و قالیباف و به تبع آن بین طرفداران هر دو سو، سال‌هاست شروع شده و قصه امروز و دیروز نیست و طبیعتا در هر کنش و واکنش پینگ پونگی این دو جریان به ذهن هر خواننده، شنونده و بیننده‌ای تداعی دعوای سیاسی و انتخاباتی را متبلور می‌کند. اینکه محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در پاسخ به قالیباف گفته، مردم اعانه یا یارانه نمی‌خواهند بلکه "رفع تحریم و زور را با حفظ عزت ملی" می‌خواهند، دقیقا تداعی کننده اظهارات حسن روحانی در تبلیغات انتخاباتی سال‌های ۹۲ و ۹۶ است. او هم در رد سیاست‌های یارانه‌ای احمدی نژاد می‌گفت: "این گدا پروری است" و مدعی بود اقتصاد ایران را به جایی خواهد رساند که مردم به دولت یارانه بدهند؛ بنابراین گویا این دعوای اصولگرا، اصلاح‌طلب و اعتدالی کماکان ادامه دارد و تنها مهمی که در این میان بدون راه حل مانده است، همه ابعاد حکمرانی خوب در ایران است و در این رهگذر و همچنان نسخه‌های مقاوت، دشمنی با آمریکا و پشت کردن به مذاکره در مقابل نسخه‌های مذاکره، رفع انسداد مالی بین المللی ایران از کانال FATF و ورود سرمایه خارجی به کشور قرار گرفته و یک کشور داریم با دو نقشه راه متضاد. به هر روی چه بخواهیم یا نخواهیم این دو رویکرد و البته نگاه‌های دیگری برای خروج کشور از گره‌های کنونی وجود دارد و مهم این است که همه به یک دستورالعمل برسند و یک دولت آن را اجرا کند و نه هر دولتی! نسخه خودش را. در مجموع و با توجه به نظرات مختلف کارشناسان می‌توان اینگونه جمع بندی کرد که سخنان قالیباف رنگ و بوی انتخاباتی و پاسخ‌های یاران حسن روحانی گویا برای آماده کردن فضای مذاکره با آمریکا است.