دیدارنیوز - محمدرضا نیک‌نژاد: ۵ اکتبر روز جهانی معلم است. هر سال بنابه شرایط، یونسکو در این روز شعاری را اعلام می‌کند که به بخش یا بخش‌هایی از ویژگی‌های کارِ آموزگاری اشاره می‌کند و یا برخی از دشواری‌های این حرفه را پوشش می‌دهد. شعار امسال یعنی "آموزگاران: رهبری در بحران، بازآفرینی سیمای آینده" نیز بنابه شرایطِ دوران کرونا بازتاب دهنده دشواری‌های حرفه‌ی آموزگاری در شرایط بغرنج، پیچیده و ناروشنِ همه‌گیری این این روزهاست. شرایطی که بیش از هر چیز، نقش رهبری آموزگاران در گستره‌های آموزشی و بویژه در فرآیند یادگیری را به رخ می‌کشد. هر سال و همزمان با روز جهانی آموزگار نیز این سازمان با انتشار نوشتاری افزون بر گرامیداشت این روز، به تحلیل شعارِ سال می‌پردازد. از این رو امسال بیانیه یونسکو به بحران همه‌گیری کرونا و نقش آموزگاران در این دوره پرداخته است.
در بخشی از نوشتار یونسکو آمده است: "... در حالی که مساله رهبری آموزگار در بسیاری از جستار‌های آموزشی جهان نادیده گرفته می‌شود، این موضوع در پیوند با واکنش به بحران [کرونا]نه تنها بجاست بلکه از نظرِ سهمی که آموزگاران در این روز‌ها در پیوند با ارائه یادگیری از راه دور، پشتیبانی از گروه‌های آسیب‌پذیر، بازگشایی مدرسه‌ها و اطمینان از شکاف یادگیری در برنامه درسی خواهند داشت، فرو کاسته شده است ... همچنین شعار برگزیده شده، نقش آموزگار در ایجادِ تاب‌آوری [در برابر بحران]و شکل‌گیری آینده‌ی آموزش و حرفه‌ی آموزش را در نیز برمی‌گیرد. بحران کووید ۱۹ وضعیتِ بی همتایی را برای آشکار کردن رهبری، خلاقیت و نوآوری آموزگاران پدید آورد. در سرتاسر جهان آموزگاران، جداگانه و گروهی، در تلاشند تا راه‌حل‌هایی را بیابند و برای دانش آموزان خود محیط یادگیری تازه‌ای فراهم سازند تا از ادامه یادگیری مطمئن شوند ... در بیشتر موارد آموزگاران وادار شده‌اند که برنامه درسی را اصلاح یا فشرده سازند و طرح‌هایی در زمینه درسی جور کنند تا آموزش را، چه با اینترنت، چه با تلفن همراه و چه با تلویزیون یا رادیو، ادامه دهند. در بسیاری از کشور‌های کم درآمد، جایی که ارتباط به اینترنت یا شبکه‌های تلفن همراه ضعیف است یا وجود ندارد، آموزگاران "بسته‌های [آموزش]در خانه" را برای دانش آموزان تهیه کرده‌اند ... حتی برخی از آموزگاران در راستای سود رساندن به همه، درس‌های خود را بشکل برخط [و برای همه]منتشر کرده‌اند ... آموزگاران بعنوان خط‌شکنانِ بخش آموزش، بدون راهنمایی یا پشتیبانی از سوی کاربدستانِ آموزشی ظرفیت و انعطاف‌پذیری نشان می‌دهند تا خود را با شرایط دگرگون شونده‌ی همیشگی سازگار کنند و کودکان و جوانان را در فرایند یادگیری نگهدارند ... [و این در حالی است که]بسیاری از آموزگاران، خود به امکانات و ابزار‌های ضروری- ۵۰ درصد از آموزگاران جهان رایانه و ۴۳ درصد نیز اینترنت ندارند- همچنین به شبکه و ساختارِ پشتیبانیِ روانی-اجتماعی دسترسی ندارند ... بسیاری از آن‌ها همزمان با پیشبرد آموزش باید مراقب فرزندان خود نیز باشند ... نقشِ رهبری آموزگاران را نه تنها در آموزش و برنامه‌ریزی بلکه از نظر اداره کردن، کارایی، هماهنگیِ موثر و پایش و ارزیابیِ یادگیری و کامیابی نیز باید به رسمیت شناخت ... یونسکو با برگزیدن این شعار می‌خواهد ذینفعانِ آموزش را به اندیشیدن بیشتر درباره رهبری آموزگار فرابخواند ... جامعه ذینفعان و شرکای توسعه نه تنها در زمان‌های بحرانی (مانند کووید ۱۹) بلکه در پیوند با موضوع‌هایی مانند اجتماع‌های یادگیری، آموزش برای توسعه پایدار، آموزش شهروندی جهانی، تغییر اقلیم و بطور کلی اطمینان از آموزش با کیفیت، فراگیر و عادلانه و گسترش فرصت‌های یادگیری همیشگی برای همه ... نقش رهبری آموزگاران را بپذیرند ... ".
تجربه دوران کرونا در کشور ما نشان می‌دهد که فرادستان به هر قیمتی در پی حفظ اقتدار سیاسی، ایدئولوژیک و آموزشی خویش بر گستره آموزش‌اند و بر خلاف تاکید‌های پی در پی سند‌های بالادستی بر مدرسه محوری و نقش رهبری آموزگار و مدیر در کلاس و مدرسه، اصرار بر دیکته‌ی خواسته‌های از بالا به پایین خود دارند و راهکار‌های آسیب‌زایی مانند فشار برای بهره‌گیری اجباری از پیام‌رسان شاد را در پیش گرفته‌اند؛ گرچه گاهی بخاطر فشار اجتماعی از چنین خواسته‌هایی کوتاه می‌آیند، اما همچنان آشکار و نهان مدرسه‌هایی را که برای پیشبرد آموزش از امکانات دیگری همچون واتساپ و تلگرام و ... بهره می‌گیرند، تهدید می‌کنند.
فرادستان آموزشی در ایران یا باور و اعتمادی به نقش رهبری آموزگاران در آموزش ندارند و یا پشتِ اصرار بر حفظ جایگاه خود در فرآیند آموزش، سیاستی پنهان و غیر آموزشی را دنبال می‌کنند! اما اگر در میان‌شان کسانی همچنان دل در گروه آموزش بهینه، کارآمد و چاره‌ساز دارند باید دریابند که راهی را که بسیاری از فرادستان درپیش گرفته‌اند رو به تباهیِ چندین نسل از نوآموزان امروز و شهروندان آینده است. همچنان که می‌بینیم بسیاری از دلنگرانی‌های آموزشی ما، جهانی‌اند و نیازمندِ رویکرد‌ها و راهکار‌های جمعی و جهانی هستند. در بحران کووید ۱۹ و حتی بحران‌های آینده، کاربدستانِ آموزشی باید به رهبری و اقتدارِ آموزگاران ایمان بیاورند و تنها به پشتیبانی و نظارت بسنده کنند؛ تا از این رهگذار بتوان سیمایی دلچسب‌تر و ساختاری چاره‌سازتر و کارآمدتر برای آموزشِ کشور تصور کرد؛ همان خیالی که در شعار روز جهانی آموزگار نیز گنجانده شده است.
