دیدارنیوز ـ رسول شکوهی: کنکور یکی از اصلی‌ترین مشکلات ساختار آموزشی در کشور ما محسوب می‌شود. سازوکار ورود به دانشگاه که با همه تغییر و تحولاتی که در سال‌های مختلف پیدا کرده، اما هنوز به قوت خود باقی است و ماجرا‌های خاص خود را هم دارد. امسال که این پدیده با کرونا تلاقی پیدا کرد به گونه‌ای دیگر بحران ساز شد. قطعا اخبار جنجالی برگزاری یا عدم برگزاری کنکور در چند وقت اخیر را شنیده‌اید. گروهی به دنبال لغو یا تعویق کنکور بودند تا سلامت داوطلبان کمتر در خطر باشد و گروهی دیگر به دنبال برگزاری بودند و بر این ایده تاکید می‌کردند که نمی‌توان سال آینده تحصیلی را تعطیل کرد و راه دیگری جز برگزاری کنکور نیست و باید با رعایت پروتکل‌ها به ادامه فعالیت‌ها پرداخت.
این ماجرا‌ها شاید مشکلاتی که کنکور برای نظام آموزشی ما به وجود آورده است به حاشیه برده باشد، ولی نباید فراموش کرد بحرانی که کنکور در حوزه آموزش و پرورش و به صورت ویژه در عدالت آموزشی به وجود آورده فراتر از باقی مسائل است. فلسفه اولیه کنکور این بود که همه دانش آموزان در کلیه مناطق کشور بتوانند در یک فرصت برابر با هم رقابت کنند و به دانشگاه‌ها و رشته‌های مدنظر خود برسند. نمونه‌های زیادی در گذشته وجود داشت که دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار از این طریق به دانشگاه‌های مطرح می‌رسیدند و برای خود و محل سکونت خود دستاورد‌های ویژه‌ای داشتند. بسیاری از چهره‌های علمی کشور از همین طریق به جایگاه امروز خود رسیده‌اند و به تعبیری یک جهش طبقاتی به وجود آورده‌اند.
اما حداقل در یک دهه اخیر جریان کنکور کاملا تغییر کرده است. اگر در گذشته می‌شد در مدارس دولتی و با کتاب‌های درسی پیش رفت و به اهداف آموزشی مدنظر رسید این روز‌ها دیگر نمی‌توان به این‌ها اکتفا کرد. باید به صراحت اعلام کرد که دیگر بدون آزمون‌های آزمایشی و کلاس‌های خاص و کتاب‌های شرح درس و تست نمی‌توان به رتبه‌های سه، دو یا تک رقمی رسید.
این فقط بخشی از ماجرای کنکور در سال‌های اخیر است. مدارس خاص مانند مدارس غیردولتی و مدارس سمپاد دانش آموزان را فقط در سال آخر درگیر فرآیند کنکور نمی‌کنند و از سال‌های اول متوسطه دوم دانش آموزان وارد این ماجرا می‌شوند. برگزاری کلاس‌های خاص، آزمون‌های آزمایشی و استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی که به صورت اختصاصی دانش آموز را برای تست زدن آماده می‌کنند، بخشی از فعالیت‌های این مدارس محسوب می‌شود.
آمار‌ها در سال‌های گذشته خبر از این مساله می‌دهند که بخش بسیار کمی از رتبه‌های برتر در مدارس دولتی درس خوانده بودند. آمار‌های امسال نیز این خبر ناراحت کننده را تکرار می‌کند. در یک اینفوگرافیک که باشگاه خبرنگاران جوان منتشر کرده است فقط دو نفر از ۳۸ نفر رتبه‌های برتر کنکور ۹۹ در مدارس دولتی درس خوانده‌اند و باقی نفرات در مدارس سمپاد و غیردولتی بوده‌اند. در همین اینفوگرافیک درج شده است که ۳۲ نفر از کلاس‌های تقویتی کنکور و ۳۵ نفر از آزمون‌های آزمایشی و کتب تست استفاده کرده‌اند. اگر سازمان سنجش آمار رتبه‌های زیر هزار را هم در گروه‌های مختلف منتشر کند شاید بتوان دقیق‌تر در این‌باره صحبت کرد، ولی همین تعداد نیز پیام ویژه‌ای برای ساختار آموزشی و جامعه دارد.
درباره نسبت مرکز و پیرامون نیز باید گفت که از ۴۰ نفری که در گروه‌های علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و زبان به عنوان رتبه‌های برتر توسط سازمان سنجش معرفی شدند ۱۳ نفر از استان تهران بودند. استان اصفهان با ۵ نفر رتبه دوم و مازندران با ۳ نفر رتبه سوم را در بیشترین تعداد رتبه‌های برتر دارند.
روزنامه جام جم هم یک اینفوگرافیک منتشر کرده است و در آن از نفرات برتر کنکور درباره میزان هزینه‌ای که برای قبولی کرده‌اند پرسیده است. بر اساس این اینفوگرافیک سه نفر اعلام کرده‌اند که ده میلیون تومان هزینه کرده‌اند. البته در اعداد درج شده در این اینفوگرافیک عدد یک میلیونی و چهار میلیونی هم دیده می‌شود.
نگاهی به هزینه‌های یک دانش‌آموز کنکوری
با هم نگاهی به هزینه‌های یک فرد کنکوری بیاندازیم. برای آزمون‌های آزمایشی فقط در سال آخر رقم‌هایی که موسسات مختلف اعلام می‌کنند متفاوت است. ولی این اعداد از ۳۰۰ هزار تومان شروع شده و تا ۸۰۰ هزار تومان هم می‌رسد. وضعیت کتاب‌ها به مراتب گران‌تر هم می‌شود. کتاب‌های کمک آموزشی و به تعبیری دقیق‌تر کتاب‌های تست قیمت‌های متفاوتی دارند. این قیمت‌ها بستگی به سال تحصیلی و انتشارات و عنوان آن کتاب دارد. به عنوان مثال کتاب‌های سال دوازدهم در مقایسه با کتاب‌های سال‌های دیگر گران‌تر است. ارقامی که در سایت‌ها می‌توان به راحتی آن‌ها را پیدا کرد خبر از این می‌دهد که قیمت کتاب‌های به اصطلاح کمک آموزشی از ۴۰ هزار تومان شروع می‌شود و در برخی موارد تا ۱۶۰ هزار تومان نیز می‌رسد.
کنکوری‌ها باید اکثر مباحث سه سال آخر تحصیل خود را مطالعه کنند تا بتوانند از پس تست‌های کنکور بر بیایند. اگر برای این سه سال فقط ۱۸ کتاب (هر سال فقط ۶ کتاب) نیاز داشته باشند و میانگین هر کتاب را ۷۰ هزار تومان در نظر بگیریم به عدد یک میلیون و ۲۶۰ هزار تومان خواهیم رسید.
درباره شهریه مدارس غیردولتی با اینکه وزارت آموزش و پرورش هر ساله نرخ مشخصی را اعلام می‌کند، ولی در عمل شاهد مسائل دیگری هستیم. در رابطه با سال دوازدهم با یک جست و جوی ساده می‌توان دید که در شهر تهران شهریه مدارس غیردولتی از حدود ۱۵ میلیون تومان شروع می‌شود و این رقم گاهی تا ۳۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. کلاس‌های تقویتی کنکور نیز قاعده مشخصی ندارد. بر اساس اسم و رسم معلم و آموزشگاه متغیر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که کلاس‌های تقویتی کنکور از ۱۰۰ هزار تومان برای یک ساعت شروع شده و بعضا تا ساعتی ۵۰۰ هزار تومان برای برخی چهره‌های خاص و مشهور در حوزه کنکور نیز می‌رسد.
به بحث مشاوره کنکور و بسته‌های آموزشی و اردو‌های تحصیلی و ... دیگر وارد نمی‌شویم. چه تعداد از خانواده‌ها در وضعیت فعلی می‌توانند هزینه‌های این‌چنینی را بپردازند؟ درباره اپلیکیشن شاد گفته شد که بیش از سه میلیون دانش آموز دسترسی به گوشی و تبلت هوشمند ندارند و امکان اینکه از تحصیل به صورت کامل دور بمانند وجود دارد. چه تعداد دانش آموز می‌توانند هزینه‌هایی از این دست را بپردازند تا به رشته و دانشگاه مطلوب خود برسند؟ این مسیر ادامه پیدا خواهد کرد و این چرخه نابرابر دائما بازتولید خواهد شد. باید بپذیریم که عدالت آموزشی در این ساختار دیگر جانی برایش نمانده و باید برای تشییع جنازه آن آماده شویم.
به کانال تلگرامی دیدارنیوز بپیوندید
به صفحه اینستاگرام دیدارنیوز بپیوندید
به گروه واتساپی دیدارنیوز بپیوندید
