دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی راد: چرا روابط ایران و آمریکا وارد موضوعات انتخاباتی ۲۰۲۰ شده است؟ جو بایدن و دونالد ترامپ هر دو به دنبال حل بن بست روابط ایران و آمریکا هستند و از این موضوع برای شور بخشیدن به کمپین‌های انتخاباتی خود استفاده می‌کنند.
نوع برخورد ترامپ با بایدن در برخورد با پرونده ایران متفاوت است. ترامپ راه تحریم و فشار اقتصادی را گزینه مناسب می‌داند، اما بایدن از مذاکره و احیای برجام سخن می‌گوید. اما علت اهمیت ایران برای کاندید‌های ریاست جمهوری آمریکا در چیست؟
اهمیت ایران برای انتخابات ۲۰۲۰دو سال پیش که دونالد ترامپ از قرارداد برجام خارج شد، شرایط روابط دو کشور پیچیده‌تر از قبل شد. بعد از ترور سردار سلیمانی تنش میان دو کشور به اوج خود رسید و بسیاری منتظر آغاز یک جنگ تمام عیار بودند. تنش میان این دو کشور علاوه بر مردم و سیاستمداران تقریباً برای اکثر کشور‌های جهان نگران کننده است.
یکی از ابعاد برجام این بود که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بر روی برنامه هسته ایران نظارت داشته باشد و ایران در برنامه خود محدود باشد. با خروج آمریکا از برجام و سستی و ناتوانی اروپا در حفظ این معاهده، ایران هم به تدریج از تعهدات برجامی خود در قبال برنامه هسته‌ایش کاست. حال با شرایط امروز غرب و اسرائیل نگران است که ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. از طرف دیگر با بالا رفتن تنش ایران و آمریکا امنیت منطقه نیز دچار مسئله می‌شود و آب‌های منطقه برای کشور‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنند، امنیت خوبی نخواهد داشت. از سوی دیگر جهان نگران شروع یک جنگ جدید است و از هر راهی برای جلوگیری از این موضوع استفاده خواهد کرد؛ به همین دلیل همه پیگیر نظرات کاندید‌ها در مورد ایران هستند. نکته بسیار مهم دیگر نفوذ شدید لابی‌های مخالف ایران در عالی‌ترین سطوح سیاست در آمریکا است. هم لابی عربی و هم لابی اسرائیل در آمریکا از نفوذ سیاسی و رسانه‌ای و توان مالی کم‌نظیری برخوردار هستن و این امر هم در توجه نامزدهای هر دو حزب به مسئله ایران بسیار موثر است. همه این مسائل باعث می‌شود که در برنامه سیاست خارجی بایدن و ترامپ، ایران در صدر اولویت‌ها قرار بگیرد.
وعده مذاکره یک ماهه ترامپدونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، ایران را یکی از محور‌های اصلی سیاست خارجی خود قرار داده است. او در جریان مبارزات انتخاباتی هم بار‌ها گزینه ایران را روی میز خود برای جلب آرای انتخابات قرار داده است. ترامپ به این دلیل که از برجام خارج شده است، سعی دارد به هر نحوی به یک دستاورد مهم با ایران برسد و تا به امروز تحریم را مسیر خوبی برای کسب چنین دستاوردی دانسته و در پیش گرفته است.
نکته جالب این است که ترامپ از زمان شروع کمپین‌های انتخاباتی هر بار زمانی را برای انجام توافق با ایران اعلام می‌کند و مطمئن است فشار اقتصادی ایران را به پای میز مذاکره می‌آورد. وی یک بار از شکل‌گیری توافق در چهار هفته و بار دیگر در یک هفته و با دیگر تنها در سه هفته صحبت می‌کند. در تاریخ ۱۹ مرداد در شهر «لانگ برنچ» ایالت نیوجرسی اعلام کرد که در صورت پیروزی در انتخابات آتی، ظرف چهار هفته با ایران توافق خواهد کرد، روز جمعه ۳۱ مرداد در شورای نشست سیاست ملی ۲۰۲۰ گفت طی یک هفته تا یک ماه با ایران توافقی منعقد خواهد کرد و سپس در تاریخ سوم شهریور ماه در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز گفت که ظرف سه هفته با ایران به توافق می‌رسد.
ترامپ امیدوار است که ایران را به پذیرش توافقی جدید وادار نماید، اما با وجود همه فشار‌هایی که بر اقتصاد ایران اعمال کرده است کماکان در نقطه‌ای که صبح روز بعد از خروج از برجام بود، ایستاده است. از طرف دیگر ترامپ می‌داند، مردم آمریکا دیگر جنگی جدید با هزینه‌های گزاف را در خاورمیانه نمی‌پذیرند و به همین دلیل سعی دارد این‌گونه القا کند که به دنبال تنش بیشتر با تهران نیست. با این حال ترامپ مدعی است که از طریق فشار اقتصادی می‌تواند ایران را مجبور به مذاکره کند و برخی از کارشناسان این موضوع را دور از انتظار نمی‌دانند.
ترامپ تا امروز نیز در شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران پیروزی مهمی به دست نیاورده است، بر همین اساس دموکرات‌ها و منتقدین ترامپ معتقد هستند که او در مورد ایران به بی‌راهه رفته است و سیاست ترامپ در قبال ایران با یک شکست خطرناک روبرو شده است.
با این حال ترامپ به دنبال روشی برای حل بحران ایران و آمریکا به روش‌های مختلف است و جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ نیز در مورد برنامه ترامپ در مورد ایران بعد از انتخابات ۲۰۲۰ گفته است: «ترامپ به دنبال دستیابی به یک توافق مناسب با ایران است.»
طرح سه مرحله‌ای بایدنجو بایدن، منتخب حزب دموکرات در انتخابات آمریکا چندین بار از پرونده ایران و بازگشت به برجام سخن گفته است. روز یکشنبه نیز در یادداشتی که در سی‌ان‌ان منتشر شد، برنامه منسجم و چند مرحله‌ای خود در مورد ایران را ارائه داد.
در این برنامه به خوبی دیده می‌شود که دموکرات‌ها دیگر به‌دنبال حل تدریجی و گام‌به‌گام مشکلات آمریکا با ایران نیستند و در صدد هستند به صورت همزمان تمام مشکلات را در قالب یک توافق به سرانجام برسانند. جو بایدن معتقد است که سیاست دولت ترامپ در قبال ایران شکست خورده است و او با خروج از برجام دچار اشتباه شده و برخلاف منافع آمریکا گام برداشته است. بایدن بر این باور است با ایران باید راه هوشمندانه‌تری را در پیش گرفت.
بایدن در یادداشت خود در سی‌ان‌ان نوشته است: «در گام اول متعهد می‌شوم از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کنم. در گام دوم مسیری قابل اعتماد برای رویکرد دیپلماتیک در مقابل ایران خواهم گشود. اگر ایران به پایبندی سختگیرانه به توافق هسته‌ای بازگردد، ایالات متحده دوباره به این توافق به عنوان نقطه شروعی برای مذاکرات دیگر ملحق خواهد شد. در دولت من واشنگتن به همراه متحدان خود تلاش خواهد کرد که محدودیت‌های توافق هسته‌ای را تشدید و مدت آن‌ها را تمدید کند، و همزمان به دیگر موضوعات مورد نگرانی آمریکا بپردازد که شامل ادعا‌های این کشور درباره زندانیان و مسایل حقوق بشری است. اطمینان حاصل خواهم کرد تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا علیه ایران بر مقابله این کشور با شیوع کووید۱۹ تاثیرگذار نیست. در همان روز اول ورود به کاخ سفید، ممنوعیتی را که دولت ترامپ برای ورود شهروندان کشور‌های مسلمان از جمله ایران به آمریکا وضع کرده، لغو خواهم کرد. در گام سوم علیه فعالیت‌های منطقه‌ای ایران اقدام و امنیت اسرائیل را تضمین و از تحریم‌های هدفمند برای نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی توسط ایران استفاده خواهم کرد.»
همه این بیانات نشان از یک رویکرد نه چندان جدید بایدن در مقابل ایران دارد، با این تفاوت که بایدن برجام را به عنوان نقطه شروع مذاکرات با ایران قبول می‌کند و ترامپ نه! حال باید دید نتیجه استراتژیک صبر ایران برای بعد از انتخابات آمریکا چه سرانجامی خواهد داشت و آیا دو کشور به توافق بزرگی خواهند رسید؟
