درپی بروز شکستگی لگن و دست که شب جمعه برای آیت‌الله حاج شیخ یوسف صانعی رخ داد، در یکی از بیمارستان‌های قم بستری شدند، تلاش‌های تیم پزشکی بی‌نتیجه بود و ایشان صبح روز شنبه دار فانی را وداع گفتند. آیت‌الله العظمی صانعی در که سال‌های پس از ۸۸ محبوبیت زیادی به‌خصوص نزد آزاداندیشان، روشنفکران، اصحاب قلم، تحصیل‌کردگان پیدا کرده بود و دفترش محل رجوع تحول‌خواهان و اصلاح‌طلبان بود و به نوعی باید گفت مرجع اصلاحات درگذشت.
دیدارنیوز ـ
اسفندیار عبداللهی: درپی بروزشکستگی لگن و دست که شب جمعه برای آیت‌الله حاج شیخ یوسف صانعی رخ داد، ایشان در یکی از بیمارستان‌های قم بستری شدند و تلاش‌هائی برای فراهم ساختن مقدمات عمل جراحی به عمل آمد ولی متاسفانه این تلاش‌ها به نتیجه نرسیدند و ایشان صبح امروز به لقاءالله پیوستند.
آیت‌الله العظمی صانعی از مراجع تقلید مقیم قم بودند که از آغاز نهضت روحانیت با امام همراهی کردند و در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش موثری داشتند. ایشان از شاگردان برجسته امام خمینی بوده و در حوزه درسی خود، مجتهدان زیادی را پرورش دادند.
یوسف صانعی متولد مهر ۱۳۱۶ در نیک‌آباد اصفهان، از مراجع تقلید شیعه در ایران بود. او از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۴ دادستان کل کشور بود. وی به‌خاطر فتوا‌ها و نگرش نوگرایانه‌اش به‌ویژه در مسائل مربوط به حقوق زنان شهرت خاص دارد و به مرجع تقلید اصلاح‌طلب معروف است.
صانعی در سال ۱۳۲۵ وارد حوزه علمیه اصفهان شد و پس از گذراندن دروس مقدمات در سال ۱۳۳۰ برای ادامه تحصیل، به حوزه علمیه قم رفت. وی در امتحانات سطوح عالی حوزه در سال ۱۳۳۴ رتبه اول را احراز نمود و مورد تشویق سید حسین طباطبائی بروجردی قرار گرفت. در همین سال در درس خارجِ امام خمینی شرکت کرد و تا سال ۱۳۴۲ به‌طور مستمر از حوزه درس اصول و فقه و مبانی مُتقن ایشان بهره برد و در زمره شاگردان موفق او قرار گرفت. حضور فعال در درس خارج امام طی سالیان دراز و ممارست فراوان نسبت به فراگیری مبانی فکری و اِشراف وی بر دیدگاه‌های فقهی و اصولی امام را به درجه‌ای رساند که به تعبیر او، «در حد شعور مبانی بود و از حد صِرف دانستن، بالاتر.» او از دیگر استادان علوم دینی، چون سید حسین طباطبائی بروجردی، سید محمد محقق داماد و محمدعلی اراکی نیز بهره برد. وی از سال ۱۳۵۴ رسماً تدریس خارج فقه را با کتاب زکات در مدرسه حقانی (شهیدین) شروع کرد.
مرجع تقلید اصلاح‌طلبان چهارمین شخصیت مهم و تاثیر‌گذاری بود که بعد از امام (ره)، آیت‌الله منتظری و هاشمی رفسنجانی وفات کرده است. ایشان در ۲۱ شهریور ۱۳۹۹ به‌دلیل شکستگی لگن به بیمارستان منتقل شد و ۱ روز پس از آن بر اثر مصدومیت جدی ناشی از شکستگی در بیمارستان فرقانی قم درگذشت.
فعالیت سیاسی پیش از انقلاب
اغلب مبارزات سیاسی و فعالیت‌های انقلابی صانعی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، تلاش در ابعاد فرهنگی و تبلیغاتی بوده‌است. این تلاش‌ها از طریق تبلیغ، سخنرانی، حضور در تظاهرات و راهپیمایی‌ها و صدور اعلامیه و بیانیه‌های سیاسی انجام می‌گرفت.
بر اساس آنچه در جلد سوم کتاب اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده‌است، نام و امضای یوسف صانعی، در ذیل حدود سی اعلامیه سیاسی و انقلابی به ثبت رسیده‌است که اولین آن، نامه‌ای است که پس از انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف، از سوی علمای قم، خطاب به وی نوشته شده‌است. همچنین آخرین بیانیه‌ای که نام و امضای وی و دیگر همراهان انقلاب در ذیل آن به چشم می‌خورد، اعلامیه‌ای است که در مخالفت با دولت بختیار، در تاریخ ۱۳۵۷/۱۰/۱۷ صادر شده‌است و مهم‌ترین بیانیه شدیداللحن مبلغان مذهبی در قم در قبل از انقلاب، بیانیه مربوط به «خلع ید شاه از حکومت» است که به تأیید جمعی از فضلا و مدرّسان حوزه علمیه قم رسیده‌است و نام و امضای یوسف صانعی نیز در ذیل آن به چشم می‌خورد.
سوابق اجرایی صانعی
یوسف صانعی در اسفند ۱۳۵۸ از طرف حضرت امام (ره)، به‌عنوان یکی از شش فقیه شورای نگهبان قانون اساسی منصوب شد. او مسئولیت‌های دیگری نظیر نمایندگی امام خمینی در شورای عالی بازسازی مناطق جنگی نیز داشت. صانعی، پس از حدود سه سال، در ۱۹ دی ۱۳۶۱ از آن شورا کناره‌گیری کرد و در همان تاریخ از طرف مرحوم امام، به دادستانی کل کشور منصوب شد. در اردیبهشت ۱۳۶۴ از دادستانی استعفا داد، ولی با استعفایش موافقت نشد، البته چندی بعد، محمد موسوی خوئینی‌ها جایگزین او شد. او در اولین دوره مجلس خبرگان رهبری در آذر ۱۳۶۱ نیز به عنوان نماینده منتخب مردم تهران رأی آورد و وارد خبرگان شد.
مرجعیت صانعی
یوسف صانعی در اوایل انقلاب در صدا و سیما رساله (توضیح‌المسائل) امام خمینی را آموزش می‌داد و پس از کناره‌گیری از کلیه مناصب حکومتی به قم رفته و به تدریس دروس خارج فقه و اصول پرداخت. برای اولین بار رساله توضیح‌المسائل وی در سال ۱۳۷۲ هجری شمسی چاپ شد. صانعی احکام فقهی نویی به ویژه دربارهٔ حقوق زنان و حقوق غیرمسلمانان دارد. پس از رحلت امام و پس از آن وفات آقایان گلپایگانی و اراکی و با توجه به شرایط ویژه‌ای که بعد از رحلت امام برای آیت‌الله منتظری پیش آمده بود، حوزه علمیه قم و جامعه مدرسین ۱۰ مرجع تقلید جدید به مردم معرفی کرد که یوسف صانعی جز آن‌ها بود، ولی پس از حوادث مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ در دی‌ماه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اعلام کرد که یوسف صانعی شایستگی تصدی مرجعیت ندارد. یوسف صانعی از جمله مراجع حامی جنبش سبز به‌شمار می‌رفت که انتقادات تندی علیه دولت احمدی‌نژاد ابراز کرده و دفاترش در برخی شهر‌ها مورد حمله هواداران دولت احمدی‌نژاد قرار گرفته بود.
از سوی دیگر صدور بیانیه پیرامون صلاحیت مراجع تقلید بی‌سابقه به‌شمار می‌رفت. در اطلاعیه جامعه مدرسین آمده بود: «با توجه به پرسش‌های مکرّر مؤمنان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم براساس تحقیقات به عمل آمده در یک سال گذشته و پس از جلسات متعدد به این نتیجه رسیده‌است که ایشان فاقد ملاک‌های لازم برای تصدّی مرجعیت می‌باشد.»
آیت‌الله صانعی در سال‌های پس از ۸۸ محبوبیت زیادی به‌خصوص نزد آزاداندیشان، روشنفکران، اصحاب قلم، تحصیل‌کردگان پیدا کرده بود و دفترش محل رجوع تحول‌خواهان و اصلاح‌طلبان بود. به نوعی باید گفت مرجع اصلاحات درگذشت. روحش شاد و یادش گرامی.
