۱۱ منطقه نمونه گردشگری خط خورد

آیین‌نامه اجرایی نحوه تشکیل و اداره مناطق نمونه گردشگری سال ۱۳۸۳ در مجلس تصویب شد. این مناطق قرار بود در کنار جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعی و گردشگری کشور، محلی برای خدمات‌رسانی به مسافران توسط سرمایه‌گذاران خصوصی باشند. هر منطقه باید دارای مراکز خدماتی، رفاهی، فرهنگی و گردشگری از جمله واحدهای اقامتی، پذیرایی، خرید، تولید و عرضه صنایع دستی،  هنری، تفریحی، ورزشی، پارک و سایر خدمات می‌بود. در اولین دور اجرای این مصوبه، هفت منطقه تعیین شد. اما با تغییر دولت، انتخاب مناطق نمونه گردشگری به یک ابزار تبلیغاتی تبدیل شد.

فقط در هشت سال به ۱۱۶۱ منطقه عنوان «نمونه گردشگری» داده شد؛ مناطقی که بنا بر اظهارات مقامات سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری، بیشتر سفارشی بودند و قانون و ضابطه کمترین اثرگذاری را در انتخاب آن‌ها داشت. غربالگری این مناطق از سال ۱۳۹۳ آغاز شد. سال ۱۳۹۵ جلال تاجیک،  مدیر وقت مناطق نمونه و زیرساخت‌های گردشگری درباره این مناطق توضیح داد: قرار بود نهایت ۲۰۰ منطقه در سراسر کشور انتخاب شود، اما در ۱۰ سال گذشته، دست و دلبازی‌های غیراصولی در صدور مصوبه برای این مناطق، شمار آن‌ها را از کنترل خارج کرد، به طوری که فقط یک‌دهم این مناطق وارد فاز اجرایی و سرمایه‌گذاری شدند.

به گفته او، ۱۱۶۱ منطقه نمونه گردشگری حاصل سفرهای استانی دولت‌های نهم و دهم بود. در غربالگری اول ۴۳۷ منطقه فاقد ارزش سرمایه‌گذاری شناخته شدند. تا آن سال در کمتر از ۱۰۰ منطقه سرمایه‌گذاری شروع شده بود.  

سال ۱۳۹۶ محمد شیرکوند، معاون سرمایه‌گذاری سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری که ساماندهی این مناطق زیر نظر وی انجام می‌شد، در یک هم‌اندیشی با مدیران مناطق نمونه گردشگری کشور، همه آن داده‌ها را که در غربالگری‌ها به‌دست آمده بود، رد کرد و گفت: تنها حدود ۶۰ تا ۷۰ منطقه در کشور را می‌توان منطقه نمونه گردشگری قلمداد کرد که پروژه‌های این مناطق هم قابل دفاع نیستند.

بعد از آن، سازمان و یا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره وضعیت این مناطق هیچ اظهارنظر و یا اطلاع‌رسانی دیگری نداشتند، معلوم نشد سرانجام آن ساماندهی و غربالگری چد شد، تا این اواخر که ساسان تاجگردون ـ معاون کنونی سرمایه گذاری این وزارتخانه، در گزارش عملکردش از صدور موافقت تاسیس برای ۲۴۳ منطقه نمونه گردشگری با حجم سرمایه‌گذاری شش‌هزار میلیارد ریال و اشتغالزایی ۳۸۰۰ نفر، و بازنگری آیین‌نامه تشکیل این مناطق خبر داد، بدون آن که توضیح بیشتری بدهد.

حالا هم مدیرکل جدید دفتر مناطق نمونه گردشگری که تازه حکمش را از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گرفته، از ابطال موافقت‌نامه تاسیس ۱۱ منطقه نمونه گردشگری در کشور خبر داده است، بدون آن که نامی از این مناطق آورده شود و یا به جزئیات بیشتری اشاره کند.

علیرضا ارجمندی می‌گوید: موافقت‌نامه‌های این مناطق در راستای اجرای برنامه سامان‌دهی مناطق نمونه گردشگری، اعمال برنامه‌های نظارتی و حراست از منابع بیت‌المال، لغو شده است. این مناطق با گذشت حدود ۱۰ سال از زمان صدور موافقت‌نامه تأسیس و چندین مرحله اخطاریه، همچنان غیرفعال بوده و سرمایه‌گذاران از انجام تعهدات خود عدول کرده بودند.

او اضافه می‌کند: ۳۷ منطقه نمونه گردشگری دیگر در مرحله تعیین تکلیف هستند و به ۱۱ سرمایه‌گذار نیمه فعال هم اخطار داده شده تا به تعهدات خود عمل کنند.

مناطق نمونه گردشگری یکی از چالش‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی محسوب می‌شود که همانند «۱۰۰۰ سرویس بهداشتی»، میراثِ به‌جامانده از دولت‌های قبل بوده و این وزارتخانه در تکمیل آن‌ها مانده است.

سال ۱۳۹۸ پیش از آن‌که مجلس به تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی رأی مثبت دهد، کمیسیون اصل ۹۰ در گزارشی عملکرد سازمان وقت را بررسی کرد و نقاط ضعف آن را برشمرد که اتفاقا مناطق نمونه گردشگری یکی از نقاط ضعف این سازمان بود. این کمیسیون وجود مشکلات عدیده در مناطق نمونه گردشگری (مشکلات حقوقی در واگذاری واحدهای ثبت‌شده، توسعه، ابهامات قانونی و اعتبارات واگذاری) را در بین مشکلات و ابهام‌های قانونی آن سازمان فهرست کرده بود.

منبع: ایسنا