دیدارنیوز – رسول شکوهی: پسرها در ایران وقتی به ۱۸ سالگی نزدیک میشوند با پدیده مهمی در زندگی خود روبرو هستند. پدیدهای که بخش زیادی از آن در حوزه انتخاب آنها قرار نمیگیرد. برخی آن را به عقب میاندازند، برخی به دنبال راههای فرار از آن میگردند و عدهای با پارتی و پول و شانس تلاش میکنند شرایط را راحتتر کنند و برخی دیگر آغوش خود را برای دو سال زندگی خاص در اوج جوانی باز میکنند و بندهای پوتین شان را محکمتر میبندند. سربازی! پدیدهای که چالشهای آن برای پسران از ۱۸ سالگی شروع میشود و بعضا تا بعد از ۳۰ سالگی نیز ادامه پیدا میکند.
اگر زمانی از هدر رفتن زمان زندگی نیروی انسانی کشور به مدت دو سال صحبت میکردیم امروز باید از مساله دیگری صحبت کنیم. اگر زمانی از سلامت روان سربازها که بعضا منجر به خودکشی میشد حرف میزدیم این روزها باید از سلامت فیزیکی سربازها نیز صحبت کنیم. دیگر همه با کرونا درگیر هستیم، ولی آیا میدانیم که در پادگانها چه خبر است؟
اگر کرونا داشته باشی تجدید دوره میخوری!
بهترین آدمهایی که میتوانند درباره این موضوع حرف بزنند خود سربازها هستند. با پرس و جو از دوستان مختلف و چرخیدن در شبکههای اجتماعی توانستم با چند سرباز صحبت کنم. همه سربازهایی که با آنها صحبت کردم قاعدتا تمایلی نداشتند که اسمی از آنها برده شود، چون نگران مسائلی بودند که شاید بعد از انتشار این گزارش برای آنها به وجود بیاید.
اولین نفر از سربازهای نیرو هوایی ارتش بود. او به این نکته اشاره کرد برگه اعزام به خدمتش اول اردیبهشت ۹۹ بود، ولی در روز آخر اسفند سال گذشته طی پیامی به او اعلام شد که باید ششم فروردین خود را معرفی کند. به تعبیر خودش او از تعجیل خوردههای کرونا بود. او صحبتش را اینگونه ادامه میدهد: «طبق دستور ستاد کل نیروهای مسلح قرار بود که آموزشی در دوره کرونا شرایط متفاوتی داشته باشد و زمان آن کوتاه شود یا به صورت کلی نباشد، ولی بعد از دو ماه که از سربازها کار کشیدند گفته شد که از این خبرها نیست و برای همین ما خرداد ماه به آموزشی رفتیم».
از او درباره شرایط دوره آموزشی در این دوره خاص پرسیدم. او به این نکته اشاره کرد که تختها یک طبقه بود و در هر اتاق هشت نفر میخوابیدند. نکته خوب در آن دوره طبقه گفتههای این سرباز این بود که رژه هم وجود نداشت تا از تجمع غیر ضرور جلوگیری شود، اما مطلقا هیچ امکانات ضد عفونی یا ماسک وجود نداشت. او البته به این نکته اشاره کرد که اگر دوربین یا فرد خاصی وارد پادگان میشد سربازها باید از ماسک استفاده میکردند.
او البته درباره رژه و کلاسهای آموزشی توضیحات بیشتری ارائه کرد: «رژه به معنای مرسوم آن نداشتیم، اما به صف حرکت کردن و پا کوبیدن در همه لحظات بود. درباره کلاسها هم در فضای باز برگزار میشد و روی زمین مینشستیم». درباره حمام و سرویسهای بهداشتی او از عبارت سرویس «مثلا» بهداشتی استفاده کرد و به صراحت گفت که این مسائل هیچ فرقی با قبل از کرونا نداشت.
در دوران آموزشی امکان مرخصی روزانه یا به تعبیری روزبرگی وجود دارد. اما برای این سربازها به اسم قرنطینه اجازه خروج داده نمیشد. طبق گفتههای این سرباز، گروهی از سربازها که دوره آموزشی خود را میگذراندند یک ماه کامل در کنار هم بودند.
او وقتی درباره اقدامات مسئولین پادگان صحبت میکرد به نکتهای عجیب اشاره کرد: «هر صبح میپرسیدند که کسی علائم دارد؟ البته کسی نداشت، اما اگر داشت نمیگفت، چون دوره آموزشی اش را باید دوباره میگذراند (تجدید دوره)». این حرف به معنای این است که امکان دارد سربازها از ترس تجدید دوره آموزشی بیماری خود را پنهان کنند و این مساله برای خودشان و باقی سربازها بسیار خطرناک است.
در حال حاضر نیز بر اساس گفتههای این سرباز چادرهای ویژه کرونا در پادگان دایر است و پزشکهای وظیفه چرخشی در آنها جابجا میشوند و بیشتر روی تب سنجی تمرکز میکنند. او در پاسخ به این سوال که اگر سربازی در حین خدمت علائمی داشته باشد چه اتفاقی رخ میدهد میگوید: «سرباز اگر علائم داشته باشد برای تست به بیمارستان فرستاده میشود و اگر جواب تست مثبت بود به او مرخصی استعلاجی داده میشود. به صورت کلی اگر دیده شود که سربازی کرونا دارد همکاریهای لازم صورت میگیرد و مشکلی از این بابت نیست». او در پایان به این نکته اشاره کرد که اغلب مسائل به صورت ظاهری حفظ رعایت میشود و در مجموع وضعیت پادگان تفاوت خاصی نداشته است.
۱۲ سرباز در اتاقهای ۱۲ متری
سرباز دیگری که با او صحبت کردم به تازگی خدمتش را به پایان رسانده است. او که در سازمان بسیج مستضعفین خدمت کرده درباره وضعیت اقامت سربازها میگوید: «در تعطیلات عید ۱۱ تا سرباز در اتاقی ۱۲ متری شیفتی نگهبانی دادیم. یعنی یک اتاق با ۴ تا تخت دو طبقه و سه نفر که شیفت بودند». او درباره دورکاری کارکنان رسمی و سربازها میگوید: «در دورهای که اکثر کسب و کارها تعطیل یا دورکاری شده بودند، کارکنان رسمی هفتهای دو روز سر کار میرفتند، ولی سربازها هر روز باید به محل خدمت خود میرفتند».
این سرباز تازه فارغ شده مشاهدات خود درباره یکی از سربازها که علائم کرونا داشت را این گونه شرح میدهد: «یکی از هم خدمتیها علائم بیماری داشت و حال خوبی نداشت. با مراجعه به بهداری به او گفتند که باید تست بدهد، ولی اجازه خروج از پادگان را به او ندادند!».
او درباره امکانات بهداشتی نیز به این نکته اشاره کرد که اوایل بحران کرونا در کشور بستههای اقلام بهداشتی به سربازها داده میشد. او درباره این بستههای اقلام بهداشتی میگوید: «برای شش روز شیفت عید که حتما باید در پادگان میماندیم کلا سه عدد دستکش، سه عدد ماسک، یک بسته الکل و چند پد الکلی داده شد». او باز هم به تجمع سربازها تاکید کرد که در اتاقهای ۱۲ تا ۲۰ متری حدود ۱۲ سرباز حضور دارند.
همه چیز فقط در ظاهر رعایت میشود
سرباز دیگری که با او صحبت کردم از جمله سربازهایی است که این دوره را به صورت امریه خدمت میکند. یعنی در یکی از وزارتخانه مشغول به خدمت است شرایط پادگان را ندارد. او به ابتدای ماجرای کرونا در کشور یعنی اسفند ماه اشاره کرد که در آن دوره رعایت مسائل بهداشتی جدی گرفته نشد، ولی بعد از شیوع بیشتر بیماری طبق دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا نیروها در نوبتهای مختلف به محل کار خود میآمدند. این سرباز این موضوع را جزو قسمتهای خوب برای خود و کارکنان وزارتخانه عنوان کرد.
او درباره امکانات بهداشتی نیز میگوید: «در یکی دو هفته اول اسپری الکل در سطح وزارتخانه به اندازه کافی وجود داشت، ولی بعد از اینکه تمام شد آن را با آب و وایتسکس جایگزین کردند».
نکته مهمی که این سرباز به آن اشاره کرد برگزاری جلسات در وزارتخانه بود. بر اساس گفتههای او این جلسات تا مدتی در روال عادی خود را داشت و نهایت کاری که صورت میگرفت این بود که حضار یک صندلی در میان مینشستند. او درباره جلسات مجازی نیز میگوید: «برخی جلسات مجازی برگزار میشود، ولی ۲۰ نفر به صورت حضوری در جلسه شرکت میکنند و ۶۰ نفر از راه دور. جلسات مجازی در ادارات در عمل هیچ رعایتی ندارد. یا نشستهای خبری که برگزار میشد هم به صورت مجازی بود هم به صورت حضوری. یکی از کارمندان وزارتخانه هم در همین جلسات به اصطلاح حضوری درگیر کرونا شد».
او درباره کارهای غیر ضروری که در این دوره از سربازها میخواستند نیز میگوید: «در روزهای اوج کرونا از ما خواستند که به کل وسایل وزارتخانه برجست اموال بزنیم. ما باید به تک تک وسایل از تلفن و صندلی و کامپیوتر و میز و ... برچسب میزدیم و دفعه بعدی آنها را چک میکردیم. طبیعتا باید به وسایل مختلف دست میزدیم تماس با وسایلی که آدمهای مختلف با آن سر و کار داشتند خود عمل خطرناکی محسوب میشد».
این سرباز دیگر اتفاق مثبتی که در این دوره رخ داد را کاهش ساعت کاری عنوان کرد، ولی باز هم خاظر نشان میکند که رعایت مسائل بهداشتی به صورت ظاهری رخ میدهد، ولی در عمل تمام دستورالعملها رعایت نمیشود.
هیچ آمار دقیقی درباره وضعیت پادگانها وجود ندارد
حرف زدن با مسئولین این حوزه آن هم از طرف یک رسانه یکی از سختترین کارهای رسانهای محسوب میشود. به صورت کلی حرف زدن درباره سربازی شامل این قاعده میشود، ولی بعضا برخی از مسئولین مربوطه در این باره حرفهایی میزنند و در رسانهها میتوان آن را پیدا کرد.
امیر دریادار حبیبالله سیاری، رئیس ستاد و معاون هماهنگ کننده ارتش ایران در برنامهای تلویزیونی در رابطه با ابتلای نیروهای ارتش به ویروس کرونا اظهار داشت: در بین پرسنل کادر ارتش در مجموع ۱۲۰ نفر مبتلا به کرونا داشتیم که کمتر از یک سوم از این تعداد در بیمارستانها بستری شدند و سایرین بدون نیاز به بستری، روند درمانی خود را طی کردند و در کل ارتش سه نفر فوتی داشتیم.
تقی مهری رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا روز سهشنبه ۲۶ فروردین ماه اعلام کرد که تمام تمهیدات لازم برای اعزام مشمولان به خدمت سربازی اندیشیده شده است. او با اشاره به وضعیت شیوع کرونا در پادگانها و خوابگاه سربازان گفت: خوشبختانه تاکنون حتی یک مورد از فوت سربازان در پادگانها و مقرهای نظامی گزارش نشده و این نشان میدهد پروتکلهای بهداشتی و دستورالعملهای بهداشتی در مقرهای نظامی و انتظامی به خوبی رعایت میشود.
البته غلامرضا رحیمیپور، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح روز ۱۹ فروردین ماه اعلام کرد دستکم ۵۴ سرباز به کرونا مبتلا شدهاند. او البته تاکید کرد که با اتخاذ تدابیر ویژه توسط ستاد کل نیروهای مسلح ابتلای سربازان به این بیماری کاهش چشمگیر داشته است.
به صورت مشخص میتوان گفت که به دلایلی که نیاز به توضیح ندارد هیچ آمار دقیقی درباره وضعیت پادگانها وجود ندارد. پادگانها بهدلیل ویژگی زندگی جمعی در آنها، از مستعدترین مراکز برای شیوع کرونا محسوب میشوند و ستاد ملی مقابله با کرونا نیز بارها به تجمع بیش از ده نفر هشدار داده است. خوب است که مسئولین مربوطه آمارهای دقیقی از وضعیت پادگانها ارائه کنند و حتی تست گرفتن از سربازها نیز میتواند به شناخت هر چه بیشتر وضعیت پادگانها کمک کند.
شنیدهها و آمارهای غیر رسمی حاکی از آن است که بهطور متوسط هر سال ۸۰۰ هزار مشمول در کشور به خدمت سربازی اعزام میشوند که حدود ۲۰درصد از این تعداد متأهل هستند. هر چند سامانه مشخصی برای اعلام تعداد سربازها وجود ندارد، اما گفته میشود هماکنون حدود یک میلیون و ۴۰۰هزار نفر در حال گذراندن دوره سربازی هستند. این روزها بحث برگزاری کنکور مطرح است. بخشی از جامعه به درستی نگران این است که حدود یک میلیون نفر قرار است در حدود ۵ ساعت در مکان مشخصی با رعایت مسائل بهداشتی کنار هم قرار بگیرند، اما درباره یک میلیون و ۴۰۰ هزار سرباز که هر روز با کمترین رعایت مسائل بهداشتی کنار هم زندگی میکنند هیچ حرفی شنیده نمیشود. همانطور که به اخبار خودکشی سربازها توجهی نمیشود. طبق آمار غیر رسمی در ماه حدود ۵ نفر از سربازان در سطح کشور دست به خودکشی میزنند و این خبر از وضعیت خطرناک سلامت روان در بین این بخش از جامعه دارد. این روزها سربازها بی صداترین اقشار جامعه هستند. حتی دوره آموزشی سربازی با توجه به شرایط کرونایی یک ماهه شده بود باز به حالت دو ماهه برگشته است. سربازها در دوران آموزشی سخت ترین شرایط را باید تحمل کنند و این در دوره کرونا سختتر هم هست.
امنیت اولویت اول هر ساختار سیاسی محسوب میشود، ولی بهتر است که سلامت افرادی که برای امنیت جامعه تلاش میکنند نیز در اولویت باشد. سربازها صدا ندارند. صدای آنها باشیم تا شاید مسئولین مربوطه در این زمینه کاری کنند؛ و شاید یک روز هم در خدمت وظیفه عمومی تجدید نظری کنند!