این روزها با اینکه هواداران فوتبال از حضور در ورزشگاهها منع شدهاند، اما واکنشهای خشمگینانه و دور از ادب و احترام طرفداران و حتی برخی بازیکنان و مربیان، به شدت فضای امن فوتبال ملی را تهدید میکند.
دیدارنیوز ـ آرش راهبر: با اینکه هنوز مجوز حضور هواداران فوتبال در ورزشگاهها صادر نشده و بازیها در برابر سکوهای خالی برگزار میشود، اما انگار طرفداران فوتبال از راههای دیگری سایه حضور خود را بر معادلات فوتبالی تحمیل میکنند. شب گذشته جواد خیابانی برای لحظاتی در بازی استقلال و سپاهان تصور کرد که هواداران واقعی در ورزشگاه آزادی حضور دارند. بعد از پخش صدای مصنوعی هواداران فوتبال در ورزشگاه آزادی، خیابانی که انگار فراموش کرده بود بازیها بیتماشاگر است، پرسشی که از ذهنش گذشت را با صدای بلند به زبان آورد: «صدای تماشاگر از کجا میاد؟» و بعد انگار یادش آمد و سعی کرد اشتباهش را به سمت شوخی ببرد.
اتفاق دیگر هم برای فرهاد مجیدی رخ داد که در آخر بازی رو به جایگاه خالی تماشاگران، با انگشت روی دهان حالت «هیس» را نشان داد! به هر حال توالی این دو اتفاق را میتوان تعبیری از حضور هواداران در ذهن اهالی فوتبال با وجود سکوهای خالی دانست، همان هوادارانی که حالا از طریق به خصوص فضای مجازی و یا سوار بر امواج ماهوارهای به امر محترم و ستودنی رجزخوانی و کلکل با تیم و طرفداران رقیب مشغول هستند و در این راه از کوچکترین فرصتی هم نمیگذرند.
هجوم بیامان «هواداری کور» به فوتبال ایران دستکم در نیم فصل دوم این فصل بسیار مشهود بوده و از قضا از سطح تماشاگران عادی روی سکوها، فراتر رفته و حتی به رسانهها چه مجازی و چه ملی نیز سرایت کرده است. اوضاع در برخی کانالهای هواداری که وخیمتر شده و موج سهمگینی از توهینها در هر لحظه همچون پتکی بر ذهن و روان بازیکنان، مربیان، مدیران و کسانی که به هر دلیلی اظهارنظری بر خلاف میل داشته باشند، میکوبد. وقتی منطق و گفتمان نیز از این جریان دوسویه پرفشار کنار برود، ولتاژ فحاشی و بدگویی به شدت بالا میرود و نتیجه هم میشود همین شرایط امروز که بسیاری حتی حاضر نیستند پیامها و نظرات قلبی و دوستانه خود را بیان کنند.
مثال عجیب این ماجرا پیغامهایی بود که بین محمود فکری سرمربی فعلی نساجی قائمشهر و بازیکن سابق استقلال و یحیی گلمحمدی سرمربی باشگاه پرسپولیس رد و بدل شد. فکری در کنفرانس خبری قبل از بازی گفت: «متاسفانه الان فضای بی احترامی در جامعه ما به وجود آمده که همه ما را اذیت میکند. فضا طوری است که به من محمود فکری که ۱۴ سال در استقلال بازی کردم و سه سال به عنوان مربی در این تیم بودم، اجازه نمیدهند اظهارنظری درباره استقلالی بودنم بکنم یا اینکه بخواهم به دوست عزیزم یحیی گل محمدی به خاطر قهرمانی تیمش تبریک بگویم. امیدواریم فضایی را به وجود بیاوریم که فضای دوستی و رقابت سالم باشد و همه از این فضای سالم و پاک لذت ببریم.»
جالب است که همین اظهارنظر محترمانه باعث شد یحیی گلمحمدی نیز با جملات احترامآمیزی از محمود فکری و نساجی قائمشهر یاد کند. در واقع تاثیر مثبتی که از اظهارنظرهای مثبت و عاقلانه بر دیگران احساس میشود بسیار قابل توجه است و این موضوع باید مورد توجه دیگران نیز قرار بگیرد.
مصادف با همین ماجرا در فوتبال اروپا هم نمونه واضحی از رفتار توام با احترام را از پپ گواردیولا شاهد بودیم که بازتاب زیادی در رسانهها داشت. سرمربی من سیتی در گفتگویی با مارکا، عبارات و اظهارات بسیار محترمانه و ستایشآمیزی از زینالدین زیدان و رئال مادرید به زبان آورد در حالی که این دو تیم در رقابتهای لیگ قهرمانان اروپا باید روبروی هم قرار گیرند. پپ گفته: «زیدان برای فوتبال خوب است. واقعاً خوشحالم که اوضاع برای او خوب پیش میرود، چون افردی مثل او برای فوتبال خیلی خوب هستند. من هر دو ورژن زیدان (به عنوان بازیکن و مربی) را تحسین میکنم. رئال مادرید هم از هر لحاظ تیم بسیار قدرتمندی است و به من کمک کرده اند تا مربی بهتری باشم.»
به هر حال در اروپا نیز هواداران فوق متعصب و بیمنطق وجود دارند، اما به نظر میآید در شکل کلی، باشگاهها و عوامل اصلی فوتبال اجازه نمیدهند فرهنگ بیاحترامی و هتاکی سایه افکنده و کنترل حواشی آن از دست افراد تعیینکننده خارج شود. در ایران، اما این نوع رفتار شرمآور و تحریککننده به سرعت در حال نفوذ به گروههای هواداری است و حتی از افرادی که انتظار رفتار عاقلانه از آنها میرود نیز تاثیر منفی میگذارد. روانشناسان در این مورد از قانونی به نام «کُنش متقابل» نام میبرند که خصوصا در مورد رفتارهای ناپسند و نکوهیده بسیار قدرتمند است.
کافی است نگاهی به رفتار ترافیکی بسیاری از شهروندان بیندازیم که عموما بیقانونیها و تخلفات خود را ناشی از رفتار خودخواهانه و نادرست دیگرانی میدانند که معمولا آغازگر بیقانونی هستند. انگار شیوه برخورد در بین اهالی فوتبال نیز شباهتهای زیادی به شیوه رانندگی ما پیدا کرده و این تاثیر متقابل به شکل جنونآسایی بر ترافیک فوتبال نیز تاثیر میگذارد و منجر به تصادفهای بسیاری بین افراد میشود. تصادفهایی که خسارات زیادی به فوتبال و افرادش میزند و جراحتهای زیادی ایجاد میکند.