دیدارنیوز ـ
اسفندیار عبداللهی: هر چه به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شویم مباحث، گمانه‌زنی‌ها و جهت‌گیری‌ها نیز پیرامون این موضوع عریان‌تر و روشن‌تر می‌شود. در این میان البته جناح‌ها و جریان‌های سیاسی کشور هم در آن جهت خود را آماده می‌کنند و اغلب رسانه‌ها نیز در ستون احزاب و انتخابات خود هر روز شخص یا اشخاصی از هر دوجناح را مطرح می‌کنند. در میان همه جدول‌های اسامی کاندیدا‌های ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ که توسط رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود تقریبا نام اسحاق جهانگیری به چشم می‌خورد.
در یکی از موارد نام اسحاق جهانگیری به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ موجب بگو مگو میان علی صوفی دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات و خبرگزاری نامه‌نیوز شد. علی صوفی در مصاحبه با این سایت گفته بود جهانگیری در ۱۴۰۰ در انتخابات شرکت می‌کند؛ اما به فاصله کمی این اظهارات خود را تکذیب کرد، ولی نامه نیوز صوت مصاحبه با صوفی را در خروجی خود قرار داد. طی روز‌ها و حتی ماه‌های گذشته در رسانه‌های مختلف بار‌ها از جهانگیری به عنوان یکی از گزینه‌های اصلاح‌طلبان نام برده شده است و اگر از دلیل حساسیت علی صوفی نسبت یک این مو ضوع بگذیریم، این سوال مطرح می‌شود که واقعا شرایط انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۴۰۰ چه شکل و کیفیتی، هم از نظر حضور تمام عیار جریانات سیاسی و رقابتی واقعی و هم از حیث مشارکت مردم در انتخابات خواهد داشت؟
بدیهی است هم اصلاح‌طلبان و هم جریان رقیب برای هر انتخاباتی از جمله کارزار پیش رو برنامه دارند، ولی اینکه تا چه حد شرایط رقابت و حضور جریان اصلاحات محیا خواهد بود را نمی‌شود پیش‌بینی کرد. خیلی راه دور نرویم، در همین اسفندماه ۹۸ و انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی اکثر نیرو‌های اصلاح‌طلب رد صلاحیت شدند و این نزدیکترین و حتما بدترین خاطره این جریان در عرصه سیاست داخلی ایران است. با وجود تجربه تلخ اصلاح‌طلبان از انتخابات مجلس یازدهم، اما هنوز سطحی از امیدواری برای انتخابات سال ۱۴۰۰ در میان فعالان اصلاح‌طلب دیده می‌شود.
اصلاحات نیازمند تجدید سازماندهی در نهاد‌های بالادستی است
«علی نمازی» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران، جریان اصلاحات را نیازمند تجدید سازماندهی در نهاد‌های بالا دستی دانست و به ایرنا گفت: تصمیم‌گیری‌ها باید به سمت اتخاذ رویکرد دموکراتیک و ضمانت اجرایی پیش برود تا شورای جدید بر مبنای نظر اکثریت اصلاح‌طلبان اداره شود. وی با تاکید بر نیاز کشور بر مشارکت حداکثری در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، گفت: اصلاح‌طلبان در این انتخابات باید موضع روشنی داشته باشند، زیرا اصلی‌ترین کار تشکل‌های سیاسی، مطالعه و سنجش انتخابات و بررسی شرایط خودشان در هر انتخابات است و رفتن اصلاح‌طلبان به سمت حمایت از نامزد غیر اصلاح‌طلب موجب دلسردی بدنه حامی اصلاحات می‌شود.
نمازی درباره پیش بینی‌اش از رقابت بین دو جریان سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ با امیدواری می‌گوید: «بعد از اعلام صلاحیت‌ها، اگر هر جریان یک نفر را معرفی کند، پیش‌بینی من این است رقابتی واقعی و مشارکتی حداکثری اتفاق خواهد افتاد. در چنین شرایطی فکر می‌کنم نامزد اصلاح طلبان با فاصله‌ای بسیار زیاد از رقیب انتخاب خواهد شد». این امیدواری همواره در بین اصلاح‌طلبان وجود داشته است، ولی در این دوره از شکل بیان و اظهار نظر افراد شاخص این جریان بر می‌آید که عزمشان را جزم کرده اند که به اصلاح خودشان از نامزد "اجاره‌ای یا استیجاری" (غیر اصلاح‌طلب) حمایت نکنند. در این میان رسانه‌های اغلب اصولگرا تلاش دارند علی لاریجانی را در دسته کاندیدا‌های جریان اصلاح‌طلب قرار دهند. این عمل رسانه‌ها و کارشناسان اصولگرا چه گمانه‌زنی باشد یا استراتژی، تاکنون هیچ اصلاح‌طلبی زیر بار آن نرفته است.
امام جمعه پردیسان قم: لاریجانی و جلیلی و جهانگیری نمی‌خواهیم
«حجت‌الاسلام صمصام‌الدین قوامی» (امام‌جمعه منطقه پردیسان قم) در سخنان خود در نمازجمعه این شهر ضمن تشکر از شورای نگهبان برای ردصلاحیت تعداد زیادی از کاندیدا‌های انتخابات مجلس یازدهم، گفت: «شورای نگهبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ هم دو فرد انقلابی و جوان شناسایی و تائید کند، نمی‌خواهیم ۱۰نفر بیایند».
وی به صراحت اظهار کرد: لاریجانی، جلیلی و جهانگیری نمی‌خواهیم که بیایند. اینجا مردم سالاری دینی است، دمکراسی غربی نیست. ما رئیس جمهوری که خودش ایدئولوژی داشته باشد، نمی‌خواهیم، ما کارگزاری برای فرمانبری از فرمان امام خامنه‌ای می‌خواهیم.
جالب است که امام جمعه پردیسان قم هم در کنار نامزدهای دو جناح دیگر نام از اسحاق جهانگیری به میان آورده است که طبعا تنها می‌تواند نامزد اصلاح‌طلبان باشد.
واکنش اکبر ترکان و علی مطهری به اظهارات قوامی
«علی مطهری» نماینده مردم تهران و نایب رئیس مجلس دهم با تاکید بر اینکه صحبت‌های آقای قوامی از روی احساس و هیجان است و پایه عقلی و شرعی ندارد، درباره اظهارات او مبنی بر اینکه رئیس جمهور نباید ایدئولوژی داشته باشد و تنها باید کارگزار و تحت فرمان رهبری باشد، می‌گوید که «اولاً مقام رهبری در جمهوری اسلامی مقام اجرایی نیست که رئیس‌جمهور به مثابه معاونش عمل کند، بلکه یک مقام ناظر است. مقام اجرایی اول کشور رئیس‌جمهور است. ثانیاً اینکه انسان فاقد ایدئولوژی و صرفاً ابزار دست دیگران باشد خلاف عقل و اسلام است».
«اکبر ترکان» مشاور عالی پیشین رئیس جمهوری و از اعضای موسس حزب اعتدال و توسعه، نیز ضمن اینکه می‌گوید این تفکر در ذهن بسیاری از افراد هست و ایشان تنها آن را لو داده است، تاکید می‌کند که اگر بخواهیم طبق نظر ایشان کشور را اداره کنیم باید یک قانون اساسی جدید طبق این نظرات نوشته شده و بعد به رفراندوم گذاشته شود. او همچنین این صحبت‌ها را تصادفی نمی‌داند و می‌گوید بسیاری چنین اعتقادی دارند و جمهور و انتخاب مردم را تنها یک زینت می‌دانند و نه یکی از مبانی. او همچنین این شیوه تفکر را خلاف قانون اساسی و اندیشه‌ی بنیانگذار جمهوری اسلامی و همچنین رهبری می‌داند.
اصلاح‌طلبان و جهانگیری
اصلاح‌طلبان در شرایطی بسیار دشوار قرار گرفته‌اند. از سوی بدنه اجتماعی و سیاسی آن‌ها از کنش سیاسی و انتخاباتی رویگردان شده است، از سوی دیگر روشن است که در انتخابات سال آینده نمی‌توانند با نامزد دلخواه خود در صحنه حاضر شوند چرا که سد رد صلاحیت‌ها و شورای نگهبان به مثابه یک مانع بلند در مقابل آن‌ها عمل می‌کند و در نهایت این که با تشتت و پراکندگی‌ای که در درون جبهه اصلاحات وجود دارد، رسیدن به یک نامزد مورد اجماع بسیار دشوار است.
در این میان اسحاق جهانگیری موقعیتی ویژه دارد. او هم شانس بیشتری برای عبور از سد شورای نگهبان دارد-چه آن که یک بار از این فیلتر عبور کرده است - و هم این که از معدود گزینه‌هایی است که ممکن است که تمام طیف‌های اصلاح‌طلبان در مورد نامزدی او به اجماع برسند.
مشکل برای اصلاح‌طلبان اما فراتر از این است. اولا این که نه جهانگیری و نه هیچ نامزد در دسترس دیگری احتمالا توان تحریک بدنه اجتماعی و سیاسی اصلاح‌طلبان برای مشارکت فعال در انتخابات را ندارند. نکته مورد تاکید بدنه سیاسی و اجتماعی اصلاح‌طلبان نه شخص نامزد که اساسا فایده مشارکت در انتخابات و میزان اختیارات و اثرگذاری کرسی‌های انتخابی و به خصوص ریاست جمهوری است.
نکته دوم اما به عملکرد فاجعه بار دولت حسن روحانی و سرخوردگی اجتماعی کم‌نظیر بدنه سیاسی و اجتماعی اصلاح‌طلبان از عملکرد او دارد. او هم چنان که امام جمعه پردیسان قم گفته است، در کنار افرادی مانند جلیلی و لاریجانی از چهره‌های شناخته شده سیاست در ایران است و بعید است بتواند خود را از زیر بار عملکرد حسن روحانی و دولتش بیرون بیاورد.
به این ترتیب ژنرال چهار ستاره اصلاح‌طلبان را باید نامزدی بسیار کم‌شانس تلقی کرد. کسی که شاید تنها به کار یک مشارکت انتخاباتی بدون امید به پیروزی بیاید.
