دیدارنیوز – سرویس اجتماعی: هنوز یک سال از رخدادهای آبان ۹۸ نگذشته و مسائل وابسته به آن هنوز مطرح است. شب گذشته هشتگ «اعدام نکنید» در شبکه‌های اجتماعی و مخصوصا توئیتر با نزدیک به دو میلیون توئیت ترند جهانی شد. این هشتگ در اعتراض به حکم اعدام سه تن از معترضین در آبان ۹۸ به راه افتاد. امیرحسین مرادی، محمد رجبی و سعید تمجیدی از معترضین آبان ۹۸ بودند که در روز‌های اخیر خبر اعدام آن‌ها تایید شد و واکنش‌های زیادی به دنبال داشت.
غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه ایران در آخرین نشست خبری خود با تایید خبر اعدام این سه نفر گفت: «این حکم بعد از فرجام خواهی متهمان و وکلای مدافع به تایید دیوان عالی کشور رسیده و به دادسرا اعاده شد. اینکه حکم اجرا شود یا نشود ممکن است در فرآیند قانونی دادرسی‌های فوق العاده یا اعمال ماده ۴۷۷ یا هر موجب قانونی تغییر کند. خبر تایید حکم صحت دارد».
حکم اعدام این افراد در سوم اسفند ۹۸ در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی صلواتی صادر شد. هر چند جزییاتی از این پرونده وجود ندارد، ولی اتهامات آن‌ها مواردی نظیر «مشارکت در تخریب و تحریق به قصد مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران» و «محاربه» عنوان شده است. همچنین امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی در این دادگاه به «سرقت مسلحانه مقرون به آزار در شب» به تحمل زندان و شلاق محکوم شدند.
امیرحسین مرادی، متولد خرداد ۷۳ و ساکن محله خزانه تهران، در حوزه فروش موبایل مشغول به کار است. محمد رجبی نیز متولد ۷۳ بوده و تا مقطع دیپلم درس خوانده است. سعید تمجیدی نیز با ۲۸سال سن دانشجوی مهندسی برق در مقطع کارشناسی است. متاسفانه درباره این افراد اطلاعات دقیق تری وجود ندارد.
وکلای این افراد در اظهارنظر‌های جداگانه‌ای که در گذشته داشتند نسبت به مشکلات پرونده و عدم همراهی قوه قضائیه اعتراض کرده بودند. البته بابک پاک نیا وکیل یکی از این متهمین در استوری اینستاگرام خود نوشت: «به دوستان پر تعدادی که به من پیام می‌دهند و نگران هستند عرض می‌کنم: باور کنید فردا قرار نیست که سه متهم حوادث آبان ماه اعدام شوند؛ ارسال پرونده به اجرای احکام به منزله اجرای فوری حکم نیست؛ هنوز ظرفیت‌های قانونی بالایی وجود دارد که از آن‌ها استفاده خواهیم کرد». کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز به سراغ این مساله رفتند که حکم اعدام برای چند جوان معترض بسیار سنگین است و حتی اگر اتهامات وارده به آن‌ها درست هم باشد می‌توان این حکم را تلطیف کرد.
بسیاری از هنرمندان و ورزشکاران نیز به هشتگ اعدام نکنید پیوستند و اعتراض خود را نسبت به این حکم اعلام کردند و تقاضای تجدید نظر داشتند.
سیاسیون مختلفی نیز به سراغ این مساله رفتند و از #اعدام_نکنید گفتند. مهدی نصیری، محمود صادقی، مصطفی تاجزاده، پروانه سلحشوری و علی شکوری راد از جمله این افراد هستند. روزنامه نگاران و فعالین رسانه‌ای متعددی هم در اعتراض به این حکم توییت‌های مختلفی نوشتند.
چرا آبان ۹۸ مهم است؟
اگر نگاهی گذرا به تاریخ اعتراضات اجتماعی سیاسی چند دهه اخیر داشته باشیم می‌توان به روشنی دید که الگوی اعتراضات تغییر کرده و این مساله می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر برای مسئولین مربوطه شناخته شود. اگر اعتراضاتی که در سال‌های ۷۸ و ۸۸ رخ داد با محوریت طبقه متوسط و با شعار‌ها و مطالبات سیاسی بود در اعتراضات سال‌های ۹۶ و ۹۸ این اعتراضات به مسائل اقتصادی و معیشتی تغییر وضعیت داد. دیگر خبری از راهپیمایی سکوت و یار دبستانی من نبود و اعتراضات با رنگ و بوی زندگی روزمره آمیخته و رادیکال‌تر شد.
دیدارنیوز در گذشته به سراغ دو تن از پژوهشگران اجتماعی رفت تا آن‌ها تحلیلی جامع و علمی نسبت به اتفاقات آبان ۹۸ ارائه کنند. سعید مدنی از پژوهشگران اجتماعی شناخته شده کشور و محمدمهدی مجاهدی از اساتید علوم سیاسی دانشگاه در گفتگو‌های جداگانه‌ای به تحلیل آبان ۹۸ پرداختند.
بسیاری از کارشناسان علل این اعتراضات را ریشه یابی کرده اند. برخی از شکاف نسلی و عدم همراهی نسل جدید با تفکرات نسل‌های گذشته گفته اند. برخی به سراغ مسائل اقتصادی رفته اند و فشار معیشتی که بر اثر تحریم‌های همه جانبه و بی تدبیری و فساد داخلی بر دوش مردم سنگینی می‌کند را عامل این اعتراضات دانستند. گروهی دیگر از یک ریزش طبقاتی و به وجود آمدن طبقه‌ای جدید تحت عنوان فرودستان بی قرار گفتند.
با هر عینکی که به اعتراضات آبان ۹۸ و دی ماه ۹۶ نگاه کنیم نمی‌توان اهمیت این اتفاق را کتمان کرد. همانطور که نمی‌توان اهمیت آن را کتمان کرد نمی‌توان تمام آن را با رویکرد‌های امنیتی و مسائلی از این دست تحلیل کرد. قاعدتا این جنس از تحولات جنبه‌های امنیتی نیز دارند، ولی نمی‌توان یک اتفاق اجتماعی که وجوه مختلفی دارد را با عینک امنیتی تحلیل کرد. بهتر است با بهره گرفتن از دانش جامعه شناسان دلسوز کشور به یک تحلیل چند جانبه رسید و برای آن راه حل‌های متناسب پیدا کرد. اعدام یا احکام قهرآمیزی از این دست نه تنها راه حل نیست بلکه می‌تواند ما را از مسیر اصلی دور کند و هزینه‌های زیادی نیز به نظام سیاسی و جامعه نیز بار می‌کند.
اعدام کنید
در مقابل هشتگ اعدام نکنید هشتگ دیگری البته با تعداد توییت به مراتب کمتری راه افتاد و نگاه دیگری را دنبال می‌کرد. این نگاه بر این باور بود که افرادی که در راستای نا امنی جامعه کار می‌کنند و دست به آشوب و تخریب می‌زنند مستحق مجازات جدی هستند و یکی از این مجازات‌ها اعدام است. هر چند که برخی این ایده را مطرح کردند که این گروه سازماندهی شده در دفاع از تصمیم سیستم قضائی این موج را راه انداختند، اما این بار می‌توان دید که جریان اعدام کنید به مراتب بسیار ضعیف‌تر از جریان اعدام نکنید بود. این در حالی است که کاربران موسوم به طیف «ارزشی» توان و قدرت بسیار بالایی در توییتر داشته و معمولا در تولید محتوا و فراگیر کردن (ترند کردن) هشتگ‌های مورد نظر خود موفق هستند. توان کم هشتگ «اعدام کنید» در اتفاقات دیشب احتمالا نشان از آن داشت که این تصمیم و حکم خوشایند بسیاری از کاربران این طیف هم نبوده است. این مساله پیام مهمی را در خود دارد و نشان می‌دهد که جامعه با اقداماتی از این دست موافق نیست. بسیاری حتی با اعتراضات ۹۸ همراه و همسو نبودند، ولی با اعدام معترضین و حتی اغتشاشگران موافق نیستند.
بار‌ها و بار‌ها کارشناسان و صاحب نظران مختلف درباره منطق مسائل اجتماعی نکات خود را مطرح کرده اند. منطق مسائل اجتماعی با هر حوزه دیگری متفاوت است. قبل از آنکه به سراغ اقدامات قهری برویم بهتر است نسبت به منطق حاکم بر مسائل اجتماعی آگاهی پیدا کنیم. نمی‌توان منطق مسائل امنیتی را بر مسائل اجتماعی حاکم کرد و بعد توقع داشت که سرمایه اجتماعی همچنان حفظ شود و جامعه با روایت‌های رسمی همسو شوند. وقتی صدای جامعه شنیده نشود و با عینک امنیتی جامعه را نگاه کنیم نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد. رخداد دیشب در توییتر فارسی و واکنش‌های دیگر در عرصه رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی دیگر به خوبی نشان می‌دهد که افکار عمومی از صدور چنین حکمی راضی نیست، در چنین شرایطی و در زمانی که کشور بیش از هر زمان دیگری با فشارهای اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند، شنیدن صدای افکار عمومی بیش از هر زمان دیگری ضروری است.
به روز رسانی گزارش: توقف اجرای حکم اعدام و دستور اعاده دادرسی
ساعتی بعد از انتشار این گزارش، برخی رسانه‌ها مدعی شدند که حکم اعدام این سه نفر به دستور حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه متوقف و دستور به اعاده دادرسی برای آن‌ها صادر شده است. «دیدار» ضمن استقبال از چنین تصمیمی آن را واکنشی مناسب به خواست افکار عمومی می‌داند.
به روز رسانی دوم : اعاده دادرسی منوط به درخواست متهمان است
به دنبال انتشار خبر اول مبنی بر دستور رئیس قوه قضائیه برای اعاده دادرسی دقایقی پیش مرکز رسانه قوه قضائیه با صدور اطلاعیه اعلام کرد که هر گونه اعلام اختیارات رئیس قوه قضائیه برای توقف اجرای حکم و اعاده دادرسی در گرو درخواست متهم یا وکیل اوست و در صورت چنین درخواست احتمال اعاده دادرسی وجود دارد ولی تاکنون چنین درخواستی ارایه نشده است.
«دیدار» هم چنان امیدوار است که با اعاده دادرسی در این مورد و توقف اجرای حکم اعدام تصمیمی مدبرانه در این زمینه گرفته شود.
