دیدارنیوز- مرضیه حسینی: پس از گذشت بیش از ۲ ماه از بازگشایی مجلس یازدهم، فراکسیون زنان مجلس بالاخره به ریاست فاطمه قاسمی افتتاح شد. فاطمه رحمانی نماینده مشهد نیز به عنوان نایب رئیس و سارا فلاحی نماینده ایلام به عنوان سخنگوی فراکسیون زنان در مجلس یازدهم انتخاب شدند. در مجلس یازدهم نیز مانند مجلس دهم زنی به ریاست کمیسیون‌های مجلس یا نیابت آن نرسیده است. در مجلس دهم نیز تنها پروانه مافی به عنوان نایب رئیس اول کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی و سهیلا جلودارزاده به عنوان نایب رئیس دوم کمیسیون اجتماعی انتخاب شده بودند. در مجلس پنجم برای نخستین بار مرضیه وحید دستجردی به ریاست کمیسیون زنان، جوانان و خانواده رسید که این کمیسیون نیز پس از پایان این مجلس منحل شد. نگاهی به سوابق فکری عقیدتی زنان مجلس یازدهم خاصه زنانی که از حوزه انتخاباتی استان تهران انتخاب شده اند فعالین حقوق زنان و حتی طیفی از توده زنان را در خصوص مقدرات حوزه زنان در ارتباط با رویه‌های قانونی نگران کرده است.
زنان تندرو در سایه مردان اصول گرا
بررسی سوابق ۱۶ زنی که به مجلس یازدهم راه یافته اند نشان می‌دهد که آن‌ها وابسته به حزب یا تشکل سیاسی خاصی نبوده اند که از خلال عضویت در آن تشکل‌ها آموزش سیاسی دیده باشند. آن‌ها همچنین تجربه کار سیاسی و اجرایی ویژه‌ای نیز ندارند. این نمایندگان در نهایت خود را عضو و به لحاظ رویکرد نزدیک به جبهه پایداری معرفی کرده اند.
نکته دیگری که در خصوص زنان مجلس یازدهم قابل ذکر است، پیش بینی عملکرد آن‌ها با توجه به مشی فکری و عقیدتی آنهاست. به ویژه اینکه رویکرد این نمایندگان به مساله زن در طرح‌ها و لوایح مجلس در زیر سایه سنگین ۲۹۰ نماینده دلواپس و مجلس اصول گرا و انقلابی قرار می‌گیرد. مجلسی که گویا یکی از اعضای آن در اولین اقدامش در خصوص تشکیل فراکسیون‌ها گفته کار زنان خانه داری و بچه داری است و نیازی نیست که در پست‌های ریاستی و معاونتی مجلس ورود کنند.
نگاهی به سوابق زنان مجلس یازدهم
فاطمه رهبر از جمله منتخبینی بود که بیماری کرونا به او اجازه ورود به مجلس نداد. رهبر از جمله مخالفین جدی تبعیض مثبت به نفع زنان – طرح پیشنهادی زنان اصلاح طلب با هدف افزایش سهمیه ورود زنان به مجلس و کاهش رتبه ۱۸۰ ایران در شکاف جنسیتی در بین ۱۹۱ کشور بود.
هوادار افزایش نرخ باروری
فاطمه قاسم پور که به عنوان رئیس فراکسیون زنان در مجلس یازدهم، انتخاب شده نماینده دیگری است که در خصوص عملکرد زنان مجلس دهم گفته: «مسائلی را که مجلس دهم تا کنون در مورد زنان مورد توجه قرار داده مربوط به قشر خاصی از زنان است نه عموم جامعه زنان؛ همین مساله نشان می‌دهد که دنبال‌کنندگان چنین طرح‌هایی فقط به دنبال ایجاد دوقطبی میان زنان ایران اسلامی هستند.» قاسم پور نگفته است منظورش از قشر خاصی از زنان دقیقا کدام قشر است و عملکرد زنان مجلس دهم چگونه تنها به قشر خاصی از زنان جامعه محدود بوده است.
مدافعان عملکرد زنان اصلاح‌طلب در مجلس یازدهم معتقد هستند که بسیاری از طرح‌هایی که توسط زنان این مجلس پیگیری شد، به سود گروه‌های محروم بوده است. به عنوان مثال طرح ممنوعیت کودک همسری اتفاقا طرحی بود که نفع دختران و زنان طبقات محروم جامعه به ویژه در روستا‌ها و شهرستان‌ها را مدنظر قرار می‌داد. یا قانون طرح کاهش ساعت کاری زنانی با شرایط خاص، که حقوق زنانی که همسر یا فرزند معلول زیر ۶ سال دارند را دربرمی گرفت، قانونی دیگری بود که اتفاقا به آسیب‌پذیرترین گروه‌های اجتماعی می‌پرداخت. لابی‌ها و رای زنی‌های طولانی نمایندگان زن با سایر نمایندگان برای گرفتن اعتبار بیمه زنان سرپرست خانوار و قانون تابعیت فرزندانی با مادر ایرانی از دیگر اقدمات زنان مجلس دهم بود، که با پیگیری‌های بسیار به نتیجه رسید. پیگیری بحث خروج زنان از خارج کشور بی اذن همسر یا ورود زنان به ورزشگاه از دیگر اقدامات زنان مجلس دهم بود که البته مانند بسیاری دیگر از طرح‌ها علی رغم تلاش زنان نماینده به فرجام نرسید.
فاطمه قاسم‌پور همچنین مدیرمسئول پایگاه خبری تحلیلی مهرخانه، مدیر گروه علوم اجتماعی مرکز تحقیقات زن و خانواده وسردبیر نشریه حورا بوده است و پژوهشی در زمینه عفاف جنسی دارد. او همچنین هوادار سرسخت سیاست‌های افزایش جمعیت و نرخ باروری است.
مساله کودک همسری دغدغه ما در مجلس نیست
مجلس یازدهم با موضع گیری یکی از زنان مجلس یعنی زهره لاجوردی آغاز شد. او در واکنش به قانونی شدن ممنوعیت کودک همسری گفته بود: این مساله به هیچ وجه مساله ما در مجلس نیست و اساسا مساله مهم و ضروری هم نیست، ما در مجلس مسائل مهم تری برای رسیدگی داریم. این موضع گیری، هرچند انتقاد و نگرانی فعالین حقوق زن و کودک را به همراه داشت، اما به توجه به خاستگاه و مواضع سیاسی عقیدتی لاجوردی عجیب به نظر نمی‌آید.
او فرزند اسدالله لاجوردی دادستان انقلاب تهران و رئیس زندان اولین در سال‌های نخست دهه شصت است. زهره لاجوردی کارشناسی ارشد الهیات دارد و عضو شورای مرکزی جبهه پایداری انقلاب اسلامی است و همچنین در دولت احمدی‌نژاد معاونت مرکز امور زنان را بر عهده داشته. تاکید بر ضرورت دانشگاه‌های تک جنسیتی و سختگیرانه‌تر شدن قوانین و مقررات حوزه حجاب و عفاف از جمله مواضع فکری لاجوردی است. ارائه واحد «روانشناسی ازدواج و شکوه همسری» در دانشگاه‌ها از جمله اقدامات او در معاونت مرکز امور زنان بود.
عضویت در بسیج و داشتن دغدغه محیط زیستی
زهره الهیان دیگر نماینده زن مجلس فعلی است که تجربه نمایندگی در دوره هشتم مجلس را نیز دارد، او متخصص بیماری‌های داخلی است و عمده فعالیت او عضویت درشورای مرکزی بسیج جامعه پزشکی و واحد خواهران در سازمان بسیج دانشجویی کشور بوده است. او در خصوص ورود زنان به ورزشگاه نیز موضع غیرهم دلانه‌ای داشت.
سمیه رفیعی دیگر نماینده زن مجلس کارشناسی ارشد محیط زیست دارد، تجربه کار سیاسی و اجرایی قابل ذکری نداشته و اخیرا موضع گیری سیاسی اش تشکر از رئیس قوه قضاییه به خاطر قرار دان هوای پاک در زمره حقوق عامه است.
چنین سوابقی در موضع گیری‌های سیاسی و اجتماعی از جانب زنان نماینده مجلس یازدهم نشان دهنده تفاوت و فاصله جدی بین رویکرد زنان مجلس دهم و زنان مجلس یازدهم است. تفاوتی که احتمالا خود را در قالب اولویت‌ها، رویکردها و روش سیاست‌ورزی آن‌ها نشان خواهد داد. قابل پیش‌بینی است که رویه و عملکرد زنان مجلس یازدهم چندان با رویکردهای اکثریت قریب به اتفاق فعالان اجتماعی در حوزه زنان تطابقی نخواهد داشت و شکاف جدی در این عرصه از هم اکنون قابل رویت است.
برای روشن‌تر شدن بیشتر این مسئله باید به انتظار روزهای آتی نشست و دید که در تحولات و رخدادهای مربوط به حوزه زنان شاهد چه موضع‌گیری‌هایی از زنان مجلس یازدهم خواهیم بود.
