بررسی ابعاد خواست مجلس یازدهم: عواقب خروج از برجام!

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: محمدجواد ظریف، وزیر خارجه امروز از دیپلماسی خود در مجلس شورای اسلامی دفاع کرد. مجلسی که اکثریت مطلق آن را نمایندگان اصولگرایی که تشکیل می‌دهند که با رویکرد کلی دولت در مقوله سیاست خارجی و شخص وزیر خارجه مخالفند. اما  نمایندگان دلواپس مجلس از این سیاستمدار کهنه کار حوزه سیاست خارجی چه انتقاداتی دارند.

امروز مجلس حاشیه‌های فراوانی داشت، اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی نقدها و نکاتی را به ظریف بیان کردند. اکثر نمایندگان به روند اجرای برجام نقد داشتند. مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: «آقای ظریف! مسیر و هدف‌گذاری سیاست خارجی ما در دوران شما از ابتدا غلط بود. امروز با چین قرارداد می‌بندید، چرا آن روزی که در موضع قدرت بودید چنین کار‌هایی را رها و تعطیل کردید؟». از سوی دیگر راستینه، نماینده مردم شهرکرد در مجلس گفت: «برجام با هدف از کار انداختن چرخ های سانتریفیوژها سبب از کار انداختن چرخ های اقتصادی شد. دلار ۲۰ هزار تومانی را باید دلار برجامی نامید و این موضوع همان گلابی هایی است که شما به مردم وعده دادید. باید پیام اقتدار ملت ایران را با پایان دادن به سیاست های برجامی و تقویت روابط بین المللی مبتنی بر دیپلماسی بخش خصوصی به دنیا اعلام کنید».

البته داستان به همین جا ختم نشد. قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: « امروز در بحث مسائل ارزی توقع این است که وزارت خارجه پولی که مدت هاست نزد کشورهای دیگر باقی مانده را دریافت کند و با تلاش مضاعف انتقال ارز را انجام دهد. باید شورای حکام این را بداند که هرگز ایران و مجلس به آژانس انرژی اتمی این اجازه را نخواهند داد که همین طور دستش باز باشد و بدون محدودیت هرکاری که می‌خواهد، انجام دهد و حلقه‌های جاسوسی کشورهای دیگر را تکمیل کند. ما در مقابل این زیاده خواهی آنها، انتظارمان از دولت و وزارت خارجه این است که سیاست‌های کاهش برجامی را اجرا کنند. امیدواریم وزارت خارجه در حوزه اقتصاد وظیفه خود را به درستی انجام دهد. وزارت خارجه به وزارت امور خارجه و تجارت بین‌الملل تبدیل شود».

به طور خلاصه نمایندگان مجلس خواستار پایان دادن به برجام و یا حداقل کاهش شدیدتر تعهدات برجامی ایران هستند و به جای تمرکز بر برجام بر گسترش روابط با کشورهای منطقه و نگاه بیشتر به شرق تاکید دارند.

برای بررسی بهتر این خواست نمایندگان به خصوص در مورد برجام و خروج از آن «دیدار» با امیرعلی ابوالفتح، کارشناس بین‌الملل به گفتگو پرداخته است. در این گفت‌وگو ابوالفتح به صراحت می‎گوید اگر نظارت آژانس نباشد چین، روسیه و دیگر کشورهای منطقه نیز همین حمایت و روابط حسنه با ایران را نخواهند داشت.

امیرعلی ابوالفتح در خصوص وضعیت امروز برجام گفت: «بخش فنی برجام به پایان خود رسیده است. اگر برجام را به دو بخش تقسیم کنیم؛ بخش فنی که به تولید برنامه هسته‌ای ایران یعنی تعداد سانتریفیوژها، میزان آب سنگین و اورانیوم غنی شده، راکتور اراک و... ارتباط دارد و بخش دیگر که بخش نظارتی نام دارد و مربوط به آژانس، بازرسی‌ها سرزده و غیر سرزده آژانس و... می‌شود».

وی در ادامه بیان کرد: «برجام در بخش فنی از بین رفته است، ایران همه محدودیت‌ها را کنار گذاشته است و دیگر به هیچ کدام از این قواعد پایبند نیست و از همه خطوط تعیین شده در برجام گذشته‌اند. چیزی که از برجام که ایران به آن پایبند مانده، بحث نظارتی برجام  است و همچنان به آن متعهد است. اینکه اگر ایران در آینده این بخش را رعایت نکند یا بخواهد این بخش را نادیده بگیرد و کنار بگذارد را نمی دانم چه خواهد شد. ولی در حال حاضر وقتی از پایبندی ایران به برجام صحبت می‌کنیم پایبندی ایران به بخش نظارتی است. این موضوع نیز برای کشورهای دیگر حائز اهمیت بیشتری است. اینکه چه تعداد ایران سانتریفیوژ دارد یا چه میزان اورانیوم خیلی مهم نیست. مهم این است که آژانس نظارت دارد یا ندارد. اگر نظارت نداشته باشند از نظر جامعه جهانی مترادف با ساخت سلاح اتمی قلمداد می‌شود، حتی اگر ایران هم نخواهد سلاح بسازد». 

ابوالفتح در خصوص روابط خوب امروز ایران با کشورهای منطقه و چین گفت: «تا امروز علت حمایت قاطع روسیه و چین این است که نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان کامل دارند؛ که آن هم به خاطر نظارت‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی است. اگر در این بخش از توافق هسته‌ای خللی ایجاد شود ایران به هر دلیل و بهانه‌ای بخش‌های نظارتی را کنار بگذارد اطمینان به صلح آمیز بودن هسته‌ای ایران در پکن و مسکو مورد تردید قرار بگیرد، احتمال دارد شاهد واکنش متفاوتی باشیم. اگر روسیه و چین احساس بکنند که ایران در اقدامی تلافی‌جویانه نسبت به اقدامات آمریکا بخش‌های نظارتی را کنار می‌گذارد و از برجام خارج می‎شود، احتمال دارد موضع متفاوتی بگیرد. در جلسه شورای امنیت هم چینی‌ها با صراحت در مورد این قضیه هشدار دادند ایران مراقب باشد که بخش‌های نظارتی آژانس را کنسل نکنند. به نظر من این روند ربطی به مناسبات تجاری و بده و بستان‎های اقتصادی ندارد، بحث استراتژیک و قدرت است. آنچه چینی‌ها را می‌ترساند این است که ایران به سمت سلاح اتمی برود و بعد عربستان، کویت و امارات صاحب سلاح اتمی خواهند شد و منطقه‌ای که چینی‎ها برای آن هدف‌گذاری اقتصادی کردند، دچار آشوب می‌شود. پس بنابراین از همان اول جلوی حرکت احتمالی ایران به سمت سلاح اتمی را می‎گیرند تا با مشکلات بعدی مواجه نشوند».