روسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه، دیدارهای روند آستانه را این بار به صورت مجازی برگزار کردند و تصمیم‌گیری درباره آینده سوریه را بدون حضور یکی از اضلاع این مثلث غیرممکن خواندند.
دیدارنیوز ـ سرویس جهان: سرنوشت سوریه، که این روز‌ها از یک طرف درگیر قدرت گرفتن داعش در مرز شرقی خود با عراق است و از طرف دیگر شمالش از سوی ترکیه بمباران می‌شود، در دستان رهبران منطقه است. مسکو، تهران و آنکارا بازیگرانی بودند که از شلیک نخستین گلوله در دمشق، وارد صحنه سوریه شدند. رهبران این سه کشور روز گذشته بار دیگر گرد هم آمدند تا برای آینده سوری‌ها و آینده حضور و نفود خود در این کشور رایزنی کنند. این نشست گرچه در سایه همه‌گیری کرونا به صورت مجازی برگزار شد، اما نفس جمع شدن سه رهبر با وجود تشدید تنش‌ها، خود نشان از پیروزی دیپلماسی داشت.
پس از آغاز جنگ در سوریه، تهران و مسکو در صف موافقان حفظ رژیم حاکم و آنکارا در پی سرنگونی آن بود. با طولانی شدن جنگ، گرچه هیچ یک از طرفین از منافع خود در سوریه، منصرف نشدند، اما توانستند در سال ۲۰۰۷ دور یک میز بنشینند. از سال ۲۰۱۵، روسیه مجموعه‌ای از ملاقات‌های غیررسمی را بین گروههای مسلح سوریِ نزدیک به ترکیه، نمایندگان اسد و گروههای مورد حمایت ایران در آستانه آغاز کرد تا قدرت دیپلماسی خود را به رخ جهان بکشد و ایالات متحده را در موضوع سوریه کنار زند. از سال ۲۰۱۷، اما درگیری در «ادلب» به کانون توجهات در مسئله سوریه مبدل شد و همچنان بحث بر سر آینده «ادلب» بحث بر سر آینده سوریه است. به مروز زمان، اما این روند نقش خود را در حال از دست دادن است و اضلاع مثلث بر آنند که خود به تنهایی در سوریه نقش آفرینی کنند. از سویی نشست‌های فراوان و از سوی دیگر آتش‌بس‌های بسیار در این سال‌ها تا آنجا پیش رفت که رجب طیب اردوغان از «فروپاشی روند آستانه» سخن گفت. همچنین ائتلاف‌هایی دیگر به مواضعات روند آستانه شکل گرفت که از ان جمله می‌توان به نشست چهارجانبه بین ترکیه، روسیه، المان، و فرانسه و همچنین اجماع سه گانه روسی، اسرائیلی و آمریکایی اشاره کرد.
جلسه مجازی روز گذشته
با همه این احوال روز گذشته، پوتین به همراه رادوغان و حسن روحانی بر حفظ حاکمیت سوریه تاکید کردند و تصمیم گیری برای آینده سوریه را بدون حضور یکی از اضلاع این مثلث محکوم کردند. به گزارش خبرگزاری رسمی ترکیه، آناتولی، سران سه کشور در نشست مجازی خود بر تعهد قوی به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد تاکید و تصریح کردند که این اصول باید مورد احترام همگان بوده و هیچ اقدامی، فارغ از عاملان آن، نباید آن را تضعیف کند.
تهران، مسکو و آنکارا در این راستا تمامی تلاش ها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی را به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود دانسته و عزم خود را برای مقابله با دستور کار‌های جدایی طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید امنیت ملی کشورهای همسایه ابراز کردند.
همچنین روسای جمهور سه کشور ضمن بررسی شرایط شمال شرق سوریه تاکید کردند که دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه تنها در سایه حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور ممکن است و مخالفت خود را با تصرف و انتقال غیرقانونی درآمد‌های نفتی متعلق به سوریه، را ابراز کردند. رهبران سه کشور بار دیگر بر عزم خود مبنی بر تداوم همکاری به منظور نابودی نهایی داعش، جبهه النصره، القاعده و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به آن و سایر گروههای تروریستی مشخص شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند و خواستار محافظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی بر طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه شدند. این مقامات بار دیگر بر عقیده خود مبنی بر آنکه اختلافات سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته و تنها از طریق روند سیاسی سوری ـ سوری با تسهیل‌گری سازمان ملل مطابق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل قابل حل و فصل خواهد بود، تاکید کردند.
در این راستا، بر نقش مهم کمیته قانون اساسی در ژنو که تشکیل آن حاصل مشارکت تعیین کننده ضامن‌های آستانه و اجرای تصمیمات کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی است، تأکید کردند. روسای جمهور ترکیه، ایران و روسیه از توافق حاصله در خصوص برگزاری سومین نشست کمیته قانون اساسی در آگوست ۲۰۲۰ استقبال و بر آمادگی خود مبنی بر حمایت از کار کمیته از طریق تعامل مستمر با اعضای آن و گیر اُ. پدرسون، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه به عنوان تسهیل‌گر برای اطمینان از عملکرد پایدار و موثر کار کمیته مجدداً تأکید کردند.
در بنیانیه نهایی این نشست ذکر شده که این مثلث بر عزم خود مبنی بر تداوم عملیات آزادسازی متقابل گروگان گرفته‌شدگان/ ربوده‌شدگان در چارچوب کارگروه ذیربط در روند آستانه تصریح و تاکید کردند که این کارگروه سازوکار منحصربفردی است که در اعتمادسازی بین طرف‌های سوری، موثر بوده و وجود آن ضروری است و نیز توافق حاصل شد که اقداماتی برای تداوم فعالیت آن اتخاذ کنند. همچنین بر لزوم احترام به تصمیمات حقوقی شناخته شده بینالمللی از جمله مفاد قطعنامه‌های ذیربط سازمان ملل در رد اشغال جولان سوریه بویژه قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت سازمان ملل تاکید و تصمیم دولت آمریکا در خصوص جولان اشغالی سوریه را که نقض فاحش حقوق بین‌الملل محسوب شده و صلح و امنیت منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد محکوم کردند. سران سه کشور حملات نظامی اسرائیل را در سوریه بی‌ثبات کننده و ناقض حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تشدید کننده تنش در منطقه تلقی کردند.
علاوه بر موضوع سوریه، بر تصمیم خود مبنی بر تقویت هماهنگی‌های سه‌جانبه در عرصه‌های مختلف به منظور افزایش همکاری-های مشترک اقتصادی تاکید و توافق کردند نمایندگان خود را موظف به برگزاری جلسه آتی نشست بینالمللی سوریه در چارچوب روند آستانه را در اولین فرصت ممکن کنند. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نیز در گفت «شست مجازی سران کشورهای عضو روند آستانه سازنده بود و طرفین بر سر تداوم همکاری سه کشور روند آستانه با تمرکز بر کاهش تنش‌ها، روند سیاسی و کمک‌های بشردوستانه توافق کردند.»
با همه این احوال با جستجویی در فضای مجازی در باب نتایج و دستاورد‌های جلسه دیروز به این نتیجه می‌رسیم که نشست رهبران کشورهای اثرگذار در خاورمیانه، چندان بازتابی در جهان نداشته است. باید منتظر ماند و دید فارغ از بیانیه‌های رسمی سران کشورهای، در پشت پرده چه چیزی در انتظار مردمان سوریه است.
