نفت، این کالای وسوسه انگیز منازعات از خاورمیانه را به شاخ آفریقا کشانده است. نیروهای روسیه وارد بزرگترین میدان نفتی لیبی شدند تا بتوانند مانع پیشروی ترکیه در خاک این کشور شوند. از سویی مصر هنوز وعده خود را برای تقابل نظامی با ترکیه عملیاتی نکرده است و از سوی دیگر فرانسه، آلمان و ایتالیا نوک نیزه نقد خود را به سوی اردوغان گرفته‌اند.
دیدارنیوزـ زهره اکرمی: لیبی پس از نه سال درگیری داخلی، حالا میدانی برای صف آرایی کشور‌های خاورمیانه و مدیترانه شده و منازعه میان آنان را تشدید کرده است. لیبی امروز یکی از سرفصل‌های خبری در خاورمیانه است و آماده باش ارتش مصر برای ورود به خاک این کشور و پیشروی ترکیه در آسمان و زمین لیبی، چشم جهانیان را به شاخ آفریقا دوخته است. به پیچیدگی بازی باید ورود مزدوران اجیر شده توسط روسیه به خاک لیبی و اشغال بزرگترین میدان نفتی این کشور را نیز افزود.
بهار سال گذشته نیروهای ژنرال حفتر که در مخالفت به سیستم سیاسی فائز سراج به پا خواستند، پس از سلسله درگیری‌های مسلحانه، موفق شدن مناطقی در مرکز و در غرب لیبی را به تصرف خود درآورند. در پی این پیشروی‌ها نیروهای حفتر که مورد حمایت امارات و عربستان سعودی بودند، بر طرابلس و میدان‌های نفتی عظیم لیبی مسلط شدند. حفتر در این مسیر از مزدورانی که روسیه در اختیار آنان قرار داد بهره جست، از نیروهای هوایی امارات استفاده کرد و مورد حمایت تجهیزاتی مصر، فرانسه و عربستان سعودی قرار گرفت.
مصر و بحران اراده
عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر که در روز‌های گذشته تلاش داشت تا چهره مقتدری در برابر پیشروی ترکیه به سمت مرز‌های خود در غرب نشان دهد، نمی‌تواند ابتکار عمل در صحنه لیبی را در دست گیرد. وی که پیش از این ترکیه را به رودررویی نظامی با ارتش کشورش تهدید کرده بود و در این راه همراهی امارات و عربستان را نیز با خود داشت، تنها به مانور‌های هوایی در مرز اکتفا کرده است. مصر این روز‌ها با بحران سد اتیوپی نیز درگیر است، بحرانی که می‌تواند به تهدیدی امنیتی برای مصر مبدل شود چرا که مصر را از ۳۰ درصد از آب دریافتی خود از نیل را محروم می‌کند. سیسی که کشورش درگیر مشکلات اقتصادی وافری است، گویا در سیاست خارجی خود راهی جز انفعال ندارد.
با این وجود، «محمد زکی» وزیر دفاع مصر از نیروهای ارتش این کشور خواست که بالاترین سطح آمادگی رزمی خود را برای مقابله با آنچه چالش‌ها و بحران‌های منطقه و حفاظت از ارکان امنیت ملی مصر خواند، حفظ کنند. به گزارش «روسیا الیوم» روز گذشته، وزیر دفاع مصر در مراسم جشن فارغ التحصیلی شماری از دانشجویان دانشکده نظامی ناصر گفت: «نیروهای مسلح مصر همواره پشتیبان مسائل امت عربی و اسلامی باقی خواهند ماند و باید بالاترین سطح آمادگی رزمی خود را برای مقابله با همه چالش‌ها و بحران‌های منطقه به منظور حفظ اصول امنیت ملی مصر حفظ کنند.»
بیشتر بخوانید: گسترش امپراتوری اردوغان: لیبی، میدان جنگ ترکیه و مصر می‌شود؟
از سویی فرانسه و یونان مکررا نگرانی خود را از اقدامات ترکیه در لیبی متذکر شدند و امارات متحده که در صحنه لیبی، رودرروی ترکیه قرار دارد و از مصر پشتیبانی می‌کند، به انتقاد مستقیم و غیرمستقیم از ترکیه می‌پردازد. روز گذشته، مشاور وزارت امور خارجه امارات، انور قرقاش، در حساب توئیتری خود بر حمایت کشورش از فرانسه علیه ترکیه تأکید کرد. وی نوشت: «امارات بر همبستگی کامل خود با فرانسه برای مقابله با رفتار‌ها و اقدامات خصمانه مستمر ترکیه تأکید می‌کند، ما به شدت رفتار خطرناک ترکیه در هدف قرار دادن یک کشتی فرانسوی را که در حال انجام وظیفه در قالب نیروهای ناتو در خصوص تحریم تسلیحاتی (لیبی) بود، محکوم می‌کنیم.»
بیشتر بخوانید: لیبی روی میز مذاکره روسیه و ترکیه
روسیه وارد می‌شود
شرکت ملی نفت لیبی روز گذشته از ورود گروه‌های مزدور‌های خارجی و روسی به بزرگترین میدان نفت لیبی خبر دادند. به نظر می‌رسد میدان نفتی شرارا (در نقشه زیر نشانه‌گذاری شده است) که در کنترل نیروهای حفتر است، توسط نیروهای روس علیه پیشروی ترکیه تجهیز می‌شود. این در حالی است که به طور همزمان، مسکو در پی آن است که مدل الگوی آستانه در سوریه را بار دیگر با ترکیه این بار در خاک لیبی اجرایی کند. تلاش‌های دیپلماتیک اردوغان و پوتین گرچه در جریان است، اما طعم نفت دلچسب‌تر از تمام دوستی‌هاست. میدان جنگ در لیبی، نه مبارزه برای برقراری ثبات در این کشور، که برای تصاحب بشکه‌های نفتی است.
همچنین روز گذشته خبرگزاری رسمی ترکیه به نقل از شبکه تلویزیونی «فبرایر» لیبی خبر داد که عبدالهادی دراه، سخنگوی «اتاق عملیات حمایت از سرت و الجفره» ارتش این کشور اعلام کرده که هواپیما‌های روسی از نوع «آنتونوف» و «ایلیوشین» که حامل اسلحه و مهمات و مزدوران از سوریه بودند، بیش از ۱۱ بار در فرودگاه سرت در غرب لیبی به زمین نشستند. سرت که شهری استراتژیک در لیبی است، هفته گذشته تحت کنترل نیروهای فائز سراج قرار گفت.
منازعه خاورمیانه که روز بروز بیشتر به سوی غرب کشیده می‌شود، نگرانی کشور‌های حاشیه غربی و شمالی مدیترانه را قدرت گرفتن اردوغان افزایش داده است و بر وحشت یونان افزوده است. روز گذشته، در نشستی مجازی، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه، بر ضرورت آتش‌بس در لیبی و از سرگرفتن مذاکرات برای حل بحران این کشور تاکید کردند. به گزارش شبکه خبری «راشاتودی»، بر اساس بیانیه کرملین که پس از این نشست منتشر شد، پوتین و مکرون نگرانی مشترک خود از ادامه درگیری‌ها در لیبی را ابراز داشتند. دو طرف بر حمایت از تلاش‌ها برای توقف فوری آتش‌بس و از سرگرفته شدن مذاکرات میان طرف‌های درگیر در لیبی بر اساس توافقات کنفرانس برلین که روز ۱۹ ژانویه ۲۰۲۰ برگزار شد، تاکید دارند. فرانسه، آلمان و ایتالیا روز گذشته از تمام طرف‌های درگیر در لیبی خواستند که فورا جنگ را متوقف کنند.
به نظر می‌رسد، لیبی که پیش از این سکوت خبری درگیر منازعات بین قوم و قبیله‌ای بود، اگر امروز نیز مورد بی‌توجهی جامعه بین الملل قرار گیرد، ممکن است با فاجعه‌ای بین المللی همچون آنچه بر یمن رفته است، روبرو شود. سازمان ملل نیز امروز نسبت به وقوع یک فاجعه انسانی در لیبی هشدار داد.
