پانزده خرداد ۴۲ طلیعه عصر جدید

دیدارنیوز ـ مسلم تهوری: پس از جنگ جهانی دوم، منافع استعمارگران به خطر افتاد و نهضت‌ها و جنبش‌های بزرگی در جهان به وقوع پیوست. بخش بزرگی از این نهضت‌ها تحت نام کمونیسم و شعار مبارزه با فقر و نجات ملت‌ها و واگذاری حکومت به کارگران و کشاورزان و طبقات محروم جامعه به سرعت گسترش یافت. در تعدادی از کشور‌های آمریکای لاتین، اروپا و آسیا کمونیست‌ها از طریق کودتا‌های نظامی یا جنبش‌های اجتماعی حکومت‌های طرفدار آمریکا انگلیس و فرانسه را سرنگون کردند و طرفداران شوروی را به روی کار آوردند. در این شرایط ایران به عنوان همسایه شوروی از نظر آمریکا موقعیت حساسی داشت و وحشت نفوذ شوروی و کوتاه شدن دست آمریکا از منافع اقتصادی و موقعیت استراتژیکی ایران ـ به خصوص نفت ـ شرایط را به گونه‌ای فراهم ساخت که ضرورت اجرا و آزمایش طرح‌های بزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برای حفظ هر چه بیشتر موقعیت آمریکا در این سرزمین و تحکیم حکومت وابسته محمدرضا شاه نمایان شد و ایران به میدان آزمایش طرح‌های آمریکایی برای مقابله با نفوذ کمونیسم و شوروی تبدیل گردید در چنین شرایطی نهضت پانزده خرداد ۴۲ با ظهور امام خمینی به عنوان رهبر یک نهضت بزرگ دینی و ملی و طلیعه عصر جدید در ایران آغاز شد.

از جمله طرح‌هایی که در آن دوره بنا شد در ایران اجرا شود عبارتند از:

طرح‌های اصلاحات ارضی: در سال ۱۳۳۹ کندی رئیس جمهور آمریکا طرحی با عنوان استراتژی صلح و اتحاد برای پیشرفت به جهان ارائه داد. یکی از اهداف اصلی این طرح در ظاهر، اصلاحات ارضی و تقسیم زمین میان دهقانان و کشاورزان بود، اما در باطن برای جلوگیری از نهضت‌ها و جنبش‌های اجتماعی علیه حکومت‌های وابسته جلوگیری از نفوذ کمونیسم و ایجاد بستری مناسب برای تغییر در ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بومی و سنتی این کشور‌ها تلاش می‌کرد.

با فشار آمریکاییان، علی امینی در سال ۱۳۴۰ به نخست وزیری رسید تا طرح اصلاحات مورد نظر آمریکاییان را اجرا کند. در تیرماه سال ۱۳۴۱ امینی به بهانه اختلاف بر سر بودجه نظامی برکنار شد و اسدالله علم به جای او نخست وزیر ایران گردید تا با توجه به سوابق خدمت گذاری خانوادگی به منافع غربیان در ایران مجری مورد اطمینان آمریکا برای طرح اصلاحات ارضی باشد.

لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی: دومین طرح برای ایجاد بستر مناسب جهت سیاست‌های آمریکا در ایران، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی بود که در سال ۱۳۴۱ به مجلس برده شد. این لایحه در ظاهر به منظور ایجاد زمینه لازم برای حضور هر چه بیشتر مردم، به خصوص زنان، در فعالیت‌های اجتماعی بود، اما در حقیقت اولین حرکت آشکار محمدرضا شاه برای تهاجم به هویت مذهبی مردم و اقدام برای زدودن این هویت در ساختار اجتماعی جامعه ایران بود. در این لایحه اصولی بود که عملا هویت مذهبی جامعه ایران را به مبارزه می‌طلبید. این اصول عبارت بودند از:

ـ الغای شرط مسلمان بودن برای انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان؛

ـ الغای سوگند به کلام الله مجید از سوی انتخاب شوندگان و تبدیل آن به سوگند به کتاب آسمانی.

لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به دلیل وجود این دو اصل اساسی، با مخالفت‌های علمای دینی روبه رو شد. در این مخالفت ها، چهره شاخصی به نام امام خمینی ظهور کرد که از این تاریخ به بعد، سرنوشت جامعه ایرانی با سرنوشت او گره خورد.

انقلاب سفید: سومین طرح آزمایشی آمریکا برای تحکیم نفوذ در ایران، طرح انقلاب سفید بود. در دی ماه سال ۱۳۴۱ شاه در تکمیل دو طرح قبلی، اصول شش گانه‌ای را به نام انقلاب سفید به شرح زیر اعلام کرد:

ـ الغای رژیم ارباب رعیتی؛

ـ تصویب لایحه قانون ملی کردن جنگل ها؛

ـ فروش سهام کارخانه‌های دولتی به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی؛

ـ سهیم کردن کارگران در منافع کارگاه‌های تولیدی و صنعتی؛

ـ اصلاح قانون انتخابات؛

ـ ایجاد سپاه دانش به منظور اجرای تعلیمات عمومی و اجباری.

احیای کاپیتولاسیون: چهارمین طرح آمریکایی ها، طرح قضاوت کنسولی یا کاپیتولاسیون است در مرداد سال ۱۳۴۳ حسنعلی منصور، نخست وزیر وقت قانونی را در مجلس به تصویب رساند که بر اساس آن نظامیان آمریکایی نیز در ایران از مصونیت قضایی برخوردار می‌شدند. این مصوبه به قانون کاپیتولاسیون معروف شد.

امام خمینی با طرح‌های مذکور مخالفت کرد. ایشان با فرا رسیدن سال جدید (۱۳۴۲) در واکنش به انقلاب سفید شاه عید نوروز را عزای عمومی اعلام کرد و صبح روز دوم فروردین مراسم سوگواری در منزل امام برپا شد. عصر آن روز چماقداران شاه به مدرسه فیضیه حمله کردند و جمعیت زیادی را شهید، مجروح و دستگیر کردند. با فرارسیدن محرم سال ۱۳۴۲ نهضت اسلامی وارد مرحله جدیدی شد و برای اولین بار، مردم در جلسات سوگواری شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.

امام خمینی در روز ۱۳ خرداد و در عصر عاشورا با حضور در مدرسه فیضیه مجددا تهاجم خود را علیه شاه، آمریکا و اسرائیل شدت بخشید. در سحرگاه روز بعد، ده‌ها مامور به خانه امام ریختند و ایشان را دستگیر کردند و به تهران بردند. در روز پانزده خرداد سال ۴۲ با انتشار خبر دستگیری امام خمینی حرکت‌های مردمی عظیمی با شعار «یا مرگ یا خمینی» در تهران، قم و سایر شهرستان‌ها آغاز شد. شاه با نیرو‌های پلیس حرکت‌های مردم را به خاک و خون کشید و حماسه پانزده خرداد سال ۴۲ شکل گرفت.

پانزده خرداد ۱۳۴۲ آغاز عصری جدید در تاریخ ایران است، عصری که با نام خمینی کبیر پیوند خورد. پیوندی متشکل از اسلام، امام و ملت؛ آیت الله خامنه‌ای در تاریخ ۱۹ خرداد سال ۱۳۶۳ در خطبه‌های نماز جمعه در مورد ۱۵ خرداد فرمود: «من از همه کسانی که در باب پانزده خرداد چیزی می‌نویسند... همه کسانی که آن را در تاریخ ثبت می‌کنند، خواهش می‌کنم فراموش نکنند که محور اصلی و پیام حقیقی پانزده خرداد، این پیام سه عنصری بود: اسلام، امام، مردم یا پیوند امت و امام به برکت اسلام و زیر سایه اسلام».