«شاد» در سایه فشار و تهدید

دیدارنیوز – رسول شکوهی: با شیوع کرونا در ایران و جهان یکی از اقداماتی که دولت‌ها برای مدیریت تبعات این بحران انجام دادند بحث آموزش از راه دور بود. به مانند دیگر مسائلی که به آموزش و پرورش مرتبط است و بدون دردسر نیست این ماجرا نیز دردسر‌های عجیبی برای فرهنگیان، خانواده‌ها و دانش‌آموزان به وجود آورده است. بسیاری از مدارس کشور با هر امکانی که داشتند کلاس‌های درس را به صورت مجازی برپا کردند و بر این اساس آموزش و پرورش تعطیل نشد.

آموزش و پرورش، اما در ابتدا فقط در حد تعطیلی مدارس پیش رفت و برنامه مشخصی برای این وضعیت جدید نداشت. بعد از گذشت حدود دو ماه با معرفی اپلیکیشن شاد وارد این عرصه شد. البته قبل از آن نیز شنیده‌ها حاکی از آن بود که سیستم آموزشی رسمی میلی به فعالیت معلمان و دانش‌آموزان در برنامه‌هایی نظیر تلگرام و واتس اپ را ندارد و فشار‌ها بر استفاده از برنامه‌های داخلی نظیر روبیکا است.

محمدرضا نیک نژاد از فعالین صنفی معلمان در گفتگو با دیدارنیوز به نکات مختلفی درباره وضعیت آموزش از راه دور و مخصوصا اپلیکیشن شاد اشاره کرد. نیک نژاد به صراحت در رابطه با آموزش و پرورش گفت که اصلا زیرساختی وجود ندارد و ما آموزش از راه دور نداریم. این معلم با سابقه به کم کاری در این حوزه اشاره کرد و گفت: «با توجه به تجربیات گذشته مانند تعطیلات به دلیل شرایط جوی و آلودگی هوا و ... ساختار آموزشی و مسئولین و فعالین این حوزه باید زودتر از این فکری به حال این وضعیت می‌کردند. من هم به عنوان معلم باید زودتر فکری می‌کردم و مسئولین هم که وظیفه مهمی دارند هم باید فعال‌تر می‌بودند». او به تجربه هوشمندسازی مدارس اشاره کرد که بیشتر در حد شعار‌های کلی بود و بعد از یک سر و صدای محدود و تامین منافع افراد و گروه‌های خاص با رفتن وزیر وقت همه چیز تمام شد و ماجرا به فراموشی سپرده شد.

نیک نژاد به سراغ این مساله رفت که در آموزش و پرورش بحث‌های شعاری و کلی گویی و حرف‌های دهن پرکن مطرح می‌شود و هیچ بنیان و کارایی ندارد و بیشتر جنبه آمارسازی دارد. او در این باره گفت: «یکی از دغدغه‌های بیشتر مدیران و معاونان در مدارس این است که هر اتفاق کوچکی که در مدرسه می‌افتد مثل مسابقه سرود و قرآن و مراسم صبحگاه و ... را عکس بگیرند و به مدیران بالا دستی ارائه کنند و در گروه مدرسه بگذراند. همانطور که درباره کارنامه فشار می‌آورند که باید به صورت ظاهری چند نمره بیشتر بدهید که معدل بالا بیاید و ظاهرسازی کنند. متاسفانه در کشور ما آمارسازی نهادینه شده است. از مسئولین تا مدیران مدارس. یک نمونه آن هم اپلیکیشن شاد».

این فعال صنفی معلمان به توییت وزیر آموزش و پرورش اشاره کرد که در آن از عضویت ده میلیون نفر در اپلیکیشن شاد سخن گفته است. نیک نژاد درباره فشار سازمان یافته به خانواده‌ها و فرهنگیان برای نصب این اپلیکیشن گفت: «من جزو افرادی هستم که درباره نصب این برنامه مقاومت کرده‌ام. چون پیش از این نرم افزار‌های مختلفی که فیلتر هم نیستند مانند واتس اپ و اسکایپ و ... را استفاده کردیم و جواب گرفتیم. من در مدارس دولتی خوبی مشغول به کار هستم و کار پیش رفته است. مسئولین مدرسه با من تماس گرفته‌اند که تو فقط «شاد» را نصب کن و وارد شو و اسم تو در این نرم افزار بیاید و وقتی شما بروی چند نفر دیگر هم می‌ببینند که نیک نژاد عضو شده و آن‌ها هم عضو می‌شوند. دانش‌آموزان نیز به همین منوال. با فشار و تهدید و ترساندن خانواده و با بمباران تبلیغاتی و ارسال پیامک‌های گروهی عضو گرفته‌اند. مدارس تعطیل است و نمی‌دانم که بخشنامه‌ای آمده یا نه، ولی فشار‌ها زیاد است که نصب کنید. برای آن‌ها فقط تعداد عضو مهم است».

نیک نژاد قبل از اینکه به سراغ کارایی این برنامه برود لزوم چنین کاری را مورد پرسش قرار داده است: «خیلی از مدارس با شیوه‌هایی که خود به آن رسیده‌اند و جواب گرفته‌اند مشغول کار هستند. راه‌اندازی چنین برنامه‌هایی چه لزومی داشته است؟ گویا قرار است اینترنت مصرف این برنامه ارزان‌تر باشد و ... چرا عده‌ای دیگر را که روند خود را پیش گرفته‌اند و سبک کار خود را پیدا کرده‌اند را محدود می‌کنید؟ در همین تلگرام تدریس‌ها انجام می‌شود چرا آن‌ها را محدود می‌کنید؟ امکاناتی که تلگرام یا برنامه‌های دیگری دارند را شاد ندارند».

این معلم تاکید کرد که از شاد استفاده نکرده است، اما با پرس و جوی دقیق از معلمان و خانواده در سطح کشور و گرفتن نظرات کارشناسان فنی این حوزه، کارایی شاد را نصف تلگرام هم نمی‌داند. او در این باره گفت: «مسئولین باید آموزش را پیش ببرند نه اینکه مشکل ایجاد کنند و سنگ‌اندازی کنند. جالب است که با توجه به مقاومتی که از جانب فرهنگیان و خانواده‌ها ایجاد شده گفته شده است که عضو شوید، ولی روش خود را دنبال کنید. این شد مدیریت؟».

نیک نژاد در این باره ادامه داد: «من از دوستان سراسر کشور خواستم که ایرادات و نکات مثبت شاد را بفرستد. پیام‌های منفی بسیار زیاد است. مثلا گفتند که وقتی وارد برنامه شدند تا کد ملی را دادند کلاس‌ها به سرعت آمد، اما برای باز کردن یک مطلب با حجم ۳۰ مگ که در تلگرام نهایتا یک دقیقه باز می‌شود یک روز زمان برده است».

گفتگو با نیک نژاد به اپلیکیشن شاد محدود نشد و به سراغ بحث عدالت آموزشی نیز رفتیم. او به عدم عدالت آموزشی اشاره کرد که مانند یک دمل چرکین خود را نشان می‌دهد و در ماجرای کرونا نیز این وضعیت خود را نشان داد: «مدارس دولتی و غیردولتی در تهران وضعیت متفاوتی را نسبت به مدارس مناطق محروم شاهد هستند. با بسیاری از معلمان مناطق کمتر برخوردار که صحبت می‌کنیم به این نکته اشاره می‌کنند که خانواده‌ها حتی به شبکه آموزش تلویزیون نیز دسترسی ندارند چه رسد به گوشی هوشمند و اینترنت.»

نیک نژاد بحث عدالت آموزشی را به اپلیکیشن شاد پیوند زد و گفت: «طبق آماری که خود آموزش و پرورش اعلام کرده حدود ۳۰ درصد از دانش‌آموزان در سطح کشور امکان دسترسی به آموزش مجازی را ندارند. حدود ۷۰ درصد دیگر با امکاناتی که داشتند مشغول کار آموزشی خود بودند. بهتر نبود هزینه‌ای که برای این اپلیکیشن شد را در جای دیگری خرج می‌کردند؟ با یک تحقیق میدانی ساده می‌شد فهمید که در چه مناطقی دسترسی‌ها کم است یا وجود ندارد و خانواده‌های نیازمند را پیدا کرد و به آن‌ها امکانات آموزشی داد. نه تنها خانواده‌هایی هستند که گوشی هوشمند ندارند بلکه معلمانی هم داریم که در این وضعیت هستند. به معلم‌ها این امکانات را می‌دادید. بسیاری از کشور‌ها این کار‌ها را کرده‌اند. به دانش‌آموزان و معلمان امکانات مختلفی داده‌اند».

نیک نژاد با تاکید مجدد بر اینکه این جنس فعالیت‌ها به دلیل عدم کارایی، کمکی به آموزش و پرورش در کشور نمی‌کنند پیشنهادی برای سال آینده آموزشی نیز داشت. او به این نکته اشاره کرد که این جنس از آموزش با فرهنگ آموزشی ما فاصله زیادی دارد و بسیاری از ما فرهنگیان با این جنس از آموزش آشنایی لازم را ندارند. به همین خاطر بسیاری از مطالب باید در همه پایه‌های آموزشی تکرار شود. این معلم با توجه به تجربه خود در این دوره گفت: «چه خانواده‌ها و دانش‌آموز‌ها و معلم‌هایی که وقت گذاشته‌اند و پیگیری کرده‌اند و چه آن‌هایی که این کار را نکرده‌اند و چه آن‌هایی که امکان آن را نداشتند نیاز دارند که بسیاری از مطالب مهم تکرار شود. من از حدود ۸۰ دانش‌آموز خودم امتحانی گرفته ام که حدود ۱۰ نفر از آن‌ها اصلا آن را ندیده‌اند یا پاسخی نداده‌اند. این بخشی از دانش‌آموزان یکی از مدارس خوب دولتی است. این وضعیت در بسیاری از شهر‌های کشور نیز وجود دارد. بعید نیست که آمار قابل توجهی وجود داشته باشد که افراد اصلا به این نوع آموزش توجه نکرده باشند».