دیدارنیوز ـ
فاطمه سیروس: بازار‌های جهانی در حال حاضر مملو از نفت شده اند و ارزانی نفت روز به روز بازار را شوک زده‌تر می‌کند. شیوع ویروس کرونا که باعث فلج شدن اقتصاد دنیا شده، تأثیر بسیار شدیدی بر بازار نفت داشته و کاهش قیمت نفت را چنان بهت آور کرده که ریزش قیمت‌ها به پایین‌ترین رکورد ۲۰ سال اخیر رسیده است.
هیچکس گمان هم نمی کرد که قیمت نفت در بدترین حالت به ۲۰ دلار برسد و حالا همگان در انتظار افزایش اندک آن چشم دوخته اند. از ابتدای سال جاری میلادی قیمت نفت به کاهش ۶۵ درصدی رسیده است که این حجم کاهش قیمتی، باعث تعطیلی پالایشگاه‌ها و توقف تولید بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی جهانی شده است.
شرکت‌های بزرگ تولیدکننده نفت دنیا، در حال کاهش روزانه هزینه‌های خود هستند به طوریکه شرکت‌های بزرگی از جمله شرکت هلندی ـ بریتانیایی رویال داچ شل و شرکت نفت عربستان (آرامکو) کاهش هزینه‌های خود را ۲۸ میلیون دلار اعلام کرده اند.
چین بزرگترین واردکننده نفت جهان و البته انتشار دهنده ویروس کرونا تا قبل از شیوع ویروس، وارد کننده روزانه حدود ۱۴ میلیون بشکه نفت بود که با تعطیلی بازار جهانی، واردات خود را به طرزچشمگیری کاهش داد.
چشم انداز تصمیم تاریخی اوپک
اینک اوپک تصمیم به یک توافق تاریخی گرفته و قرار است تولید نفت خود را به دلیل سقوط قیمت در بازار‌های جهانی به ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد، به عبارتی میزان تولید آن بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون لیتر کاهش خواهد یافت.
قبل از شیوع کرونا میزان تقاضای نفت خام در حالت نرمال حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز بود، حال آنکه طی ماه‌های گذشته به ۳۰ تا ۳۵ درصد کاهش یافته است.
یک تحلیلگر بازار نفت در گفتگو با دیدارنیوز دراین باره گفت: کشور‌هایی که بیشترین تولید را دارند قرار است بانی اجرای این کاهش تولید باشند، اما در اینکه این قرارداد تا چه میزان انجام شود دو بحث وجود دارد: اول اینکه کشور‌هایی که پیشرو هستند بتوانند این کاهش تولید را نجام دهند و دوم اینکه بخواهند انجام دهند.
محمد عباسی با بیان اینکه در بین این کشور‌ها عربستان به دلیل کسری بودجه شدید، توانایی این کار را ندارد و کاهش تولید به ضرر این کشور است، گفت: عربستان مایل به کاهش تولید نیست، از طرفی اگر تولید خود را کاهش ندهد باید بین تولید و قیمت مطلوب خود یک تعادلی برقرار کند که این عدد مطلوب هنوز محاسبه نشده است.
این کارشناس ارشد اقتصادی در خصوص وضعیت امریکا در بحران وضعیت کرونا و تأثیر آن بر نفت می‌گوید: آمریکا نیز مایل به کاهش تولید نیست، زیرا سالهاست در حال برنامه ریزی برای بازار‌های جدید خود است. آمریکا با محدود کردن ایران، شروع به تصاحب بازار‌های ما از جمله کره جنوبی کرد و روش کارش هم اینگونه است که با سرمایه گذاری یا وام دادن به آن‌ها بازار‌های جدیدی ایجاد می کند، در واقع محصول خود را به همان کشور‌ها می‌فروشد.
وی افزود: امریکا در حال سرمایه گذاری در بازار‌های آفریقا نیز هست یعنی استراتژی آمریکا برنامه ریزی برای ایجاد بازار برای خود است؛ حال مستقیم یا غیرمستقیم. همچنین علت اینکه اوپک پلاس در ابتدا پیشنهاد کاهش تولید را رد کرد به این دلیل بود که واهمه حضور امریکا در بازار را داشت، زیرا معتقد بودند عملا برای بازار اتفاقی نخواهد افتاد؛ بنابراین پیش بینی من این است که آمریکایی‌ها تا وقتیکه مجبور نشوند سعی می کنند تعهدشان را برای کاهش تولید اجرا کنند تا بتوانند استراتژی سهم خود از بازارشان را پوشش دهند.
در این میان، مکزیک نیز موافق کاهش تولید نیست و همچنان با شانه خالی کردن از این کار، به تولید نفت ادامه می‌دهد. عباسی در خصوص وضعیت مکزیک در حال حاضر گفت: کشور‌های امثال مکزیک به دلیل اینکه وابسته به درآمد‌های نفتی اند همواره تلاششان بر این است که کاهش را که باعث ثبات قیمت‌ها می‌شود به گردن کشور‌های دیگر بیندازند و دست آخر خودشان منفعت ببرند، بنابراین احتمال می‌رود که استراتژی مکزیک هم اینگونه باشد. البته برخی از کشور‌ها کاهش تولید مکزیک را قبول کرده و با این اتفاق، احتمال لجبازی مکزیک هم خیلی براین ماجرا تأثیری نخواهد داشت.
احتمال بازگشت قیمت به وضعیت گذشته تا دوسال آینده وجود ندارد
توافق اخیر اوپک که طولانی‌ترین توافق تاریخ است وضعیت نفت را در ابهام برده است. اما اینکه آیا با این توافق قیمت‌ها به قبل از وضعیت کرونا بازگردد نیز بسیار نامشخص است. در این خصوص عباسی معتقد است: توافق اوپک مبنی بر این است که بازار تا دوسال آینده به شرایط تقاضای گذشته باز نخواهد گشت بنابراین همیشه این فشار پشت قیمت نفت خواهد بود. به عبارتی اگر قیمت بازار نفت افزایش یابد کشور‌هایی که وابستگی شدیدتری به درآمد‌های نفتی دارند سعی می کنند با افزایش تولید از قیمت بالاتر، بیشترین بهره را ببرند که این اتفاق باعث می شود قیمت در یک سطحی ثابت بماند. از طرف دیگر با وضعیت به وجود آمده (یعنی طولانی‌ترین رکود در هشتاد سال اخیر بعد از جنگ جهانی دوم)، خود به خود تقاضا به پایین‌ترین سطح خود رسیده بنابراین با کاهش تقاضا معمولا افزایش قیمت نخواهیم داشت.
ایران برای اولین بار شوک زده نشد!
طبق گزارش اوپک، فروش نفت ایران دو میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز در فوریه ۲۰۲۰ بوده که از میانگین سال ۲۰۱۸ تقریبا ۱.۵ میلیون بشکه کمتر است. عباسی با بیان آمار فوق گفت: آمار اوپک در مورد وضعیت تولید نفت ایران حاکی از این است که با احتساب تولید پالایشگاه ها، میزان صادرات ما به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است بر این مبنا می‌توان گفت این وضعیت کاهش قیمت نفت برای ایران شوک کمتری داشته و دارد، زیرا وابستگی ما به درآمد نفتی کمتر شده که متاسفانه این کاهش وابستگی به نفت کاملا به اجبار؛ نه با درایت بوده است.
جالب اینکه به گفته این تحلیلگر بازار نفت، کاهش قیمت نفت جهانی و به وجود آمدن شرایط رکود در اقتصاد دنیا، ایران را شوک زده نکرد، زیرا کشور ما سالهاست که تبدیل به گیرنده و وارد کننده مواد اولیه شده است و به همین دلیل بسیاری از اقتصاددانان، کرونا را فرصتی برای اقتصاد ایران می‌دانند.
محمد عباسی در خصوص دلیل اصلی وابستگی به نفت در ایران گفت: همواره ساختارحاکمیت در ایران معتقد بر کاهش درآمد‌های نفتی است، اما در مقابل، دولت ها به دلیل اینکه درصدد حل مشکلات کوتاه مدت خود فقط در دوره ۴ ساله هستند (که این متاسفانه از عوارض دموکراسی است) بنابراین نمی خواهند ریسک این کاهش وابستگی نفت را گردن بگیرند و در طی سرکار بودن خود، هر چقدر بتوانند نفت صادر می کنند؛ یعنی خام فروشی، استراتژی تمام دولت‌ها در ایران بعد از انقلاب بوده است.
اقتصاد چین در حال زیان
با کاهش قیمت نفت، چین که وارد کننده و خریدار نفت است حجم ذخایرش را بالا برده و در حال خرید نفت ارزان است، اما از طرف دیگر، چین که معروف به کارخانه تولید برای اقتصاد دنیاست تا حدودی با مشکل مواجه شده است.
عباسی در این خصوص می‌گوید: دقت کنید دعوای امریکا و چین همواره بر سر طراز تجاری شان بوده و آمریکا معتقد است چین بیش از اینکه صادرکننده محصولاتش به این کشور باشد، خریدار بسیاری از محصولات آمریکاست. از سوی دیگر، چین همواره در اقتصاد جهانی بیشتر از اینکه وارد کننده باشد، صادرات داشته و حال با وضعیت فعلی و رکود حاکم بر اقتصاد دنیا، در حال زیان بسیار است.
