تا زمانی که به جوانان کشور اعتماد نشود و حلقه بسته مدیریت کشور در دست مدیرانی که از ابتدای انقلاب، بر مسند امور بوده و هستند باقی بماند، فاجعه مدیریتی موجود گسترده‌تر خواهد شد و روزی فرامی‌رسد که کشور با خلأ مدیران متخصص و توانمندی که تجربه اجرایی لازم را ندارند، روبه‌رو خواهد شد، اما انتخاب و انتصاب جوانان با چه المان‌هایی صورت می‌گیرد؟ پرسش اینجاست که جوانگرایی در وزارت نفت به چه نحوی انجام می‌شود؟ آیا بیژن زنگنه شایسته‌سالاری را در انتصاب مدیران جوان مدنظر قرار داده است؟ آیا از رانت و فامیل‌بازی در انتصاب‌ها خبری نیست؟
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: به نظر می رسد صحبت از جوانگرایی در تمام ارکان نظام و به ویژه دولت، مُد شده است و همه در تلاش هستند که با انتصاب مدیران جوان، از یکدیگر پیشی بگیرند. جوانگرایی به ذات امری لازم و پسندیده بوده و یکی از اصول بقای هر سازمانی است اما بهتر آن است که در بکارگیری نیروهای جوان، به تخصص و سابقه مفید آنها در سازمان مربوطه نیز توجه کرد و جوانان بر مبنای شایسته سالاری انتخاب شوند.
وزیر نفت از همان ابتدای ورود به وزارت نفت بارها از لزوم جوانگرایی در مدیریت ارشد صنعت نفت سخن گفته است. با سابقه‌ترین وزیر دولت، اهل جوانگرایی است و اعتقاد دارد که باید جوانان وارد عرصه‌های مدیریتی شوند. بیژن نامدار زنگنه بیان کرده است که اهل باندبازی و رفیق‌بازی نیست و به دنبال کسانی است که در این شرایط توانمند بوده و اهل ریسک‌پذیری هستند.
تا زمانی که به جوانان کشور اعتماد نشود و حلقه بسته مدیریت کشور در دست مدیرانی که از ابتدای انقلاب، بر مسند امور بوده و هستند باقی بماند، فاجعه مدیریتی موجود گسترده‌تر خواهد شد و روزی فرامی‌رسد که کشور با خلأ مدیران متخصص و توانمندی که تجربه اجرایی لازم را ندارند، روبه‌رو خواهد شد، اما انتخاب و انتصاب جوانان با چه المان‌هایی صورت می‌گیرد؟ پرسش اینجاست که این جوانگرایی به چه نحوی انجام می‌شود؟ آیا شایسته‌سالاری در انتصاب مدیران جوان اتفاق افتاده است؟ آیا از رانت و فامیل‌بازی در انتصاب‌ها خبری نیست؟
دیدارنیوز می کوشد در قالب سه مطلب، زوایای مختلف جوان گرایی در وزارت نفت را مورد بررسی قرار دهد. متن حاضر، اولین بخش از سه گانه فوق الذکر است.
انتصابات بر مبنای شایستگی و توانمندی نبوده است
علی گل‌مرادی نماینده مردم بندر ماهشهر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با دیدارنیوز به موضوع جوانگرایی در وزارت نفت اشاره کرد و گفت: «وزارت نفت یک وزارتخانه عریض و طویل و گسترده است. موضوعاتی هم که در حوزه نفت است از قبیل بحث اکتشاف، صادرات، پخش، پالایش، پتروشیمی‌ها و گاز باعث شده که مدیریت این وزارتخانه کار خیلی راحت و آسانی نباشد. اما بر اساس تقسیم کاری که در حوزه‌های مختلف صورت گرفته، در حقیقت معاونین و رؤسای شرکت‌های وابسته به نفت هستند که باید با جدیت و با حساسیت در جهت ساختارمند کردن موضوعات کاری تلاش کنند و در بحث انتخاب مدیران و چیدمان آنها هم با حساسیت ویژه‌ای پیگیر باشند. اما حقیقتاً این نگرانی وجود دارد با توجه به انتصاب‌های اخیری که در حوزه‌های مختلف در زیر مجموعه‌های نفت صورت گرفته، دغدغه و نگرانی برای همکاران ما در مجلس و مشخصاً کمیسیون انرژی بوجود آورده است. قطعاً بخشی از این انتصاب‌ها موفق عمل کردند و حتماً آن شاخصه‌های مدیریتی و توانمندی‌های لازم لحاظ شده است. اما در خیلی از موارد هم متأسفانه انتظاری که از بخش مدیریت جوان کشور می‌رود، محقق نشده است. تا حدودی بر اساس آن انتخاب ها طبیعی است. باید برای بحث انتصابات یک مقبولیتی در سیستم وجود داشته باشد، اما بحث توانمندی و شایستگی این دوستان هم باید لحاظ بشود. شایستگی باید باشد که ما بتوانیم از ظرفیت‌ها به نفع منافع ملی و منافع کشور بهره‌گیری کنیم. حقیقتاً خیلی از این انتصاب‌ها هنوز برایشان زود بوده است. حالا یا این که فرصت در اختیار آنها نبوده تا بتوانند آن دانش مهارتی را کسب کنند. یا شاید وابستگی‌های سیاسی، جناحی، قومی، قبیله‌ای و رفاقتی معیار و شاخص بوده که متأسفانه آثار و عواقب آن متوجه منافع ملی می‌شود. من فکر می‌کنم که هم مجلس و هم مسئولین ارشد وزارت نفت این موضوعات را باید مورد توجه قرار دهند».
نماینده مردم بندر ماهشهر در ادامه اظهار کرد: «با توجه به این حقیقت تلخ که اتکاء کشور به درآمدهای حاصله از نفت است، یکی از حوزه‌هایی که مدیریت آن برای کشور بسیار مهم است، حوزه نفت است. برای اینکه بتوانیم بهره‌وری خوبی در این حوزه داشته باشیم، حساسیتها باید بالا باشد و ساختارها در پیکره وزارت نفت بجا و درست باشد. البته باید فرآیندها به خوبی تعریف شود تا ما بتوانیم بر اساس یک ساختار سازماندهی مناسب از این حوزه نهایت بهره‌وری را داشته باشیم. در بحث مدیریت، مؤلفه سازماندهی به معنی تعریف مأموریت‌های کاری و انتخاب افراد مناسب، برای انجام این مأموریت‌ها حائز اهمیت فراوانی است. ما باید حقیقتاً به درستی و اصولی در بحث ساختارها و مؤلفه سازماندهی نقش آفرینی کنیم. اما واقعیت‌ها چیز دیگری را می‌گوید و مشخصاً در حوزه پتروشیمی ما شاهد هستیم که خیلی از انتصابات بر مبنای شایستگی و توانمندی افراد شکل نمی‌گیرد. تاکنون به شکل‌های مختلفی از جانب مسئولین ذی‌ربط و مجلس تذکراتی داده شده و انتقاداتی صورت گرفته و پیگیری‌هایی انجام شده است؛ اما متأسفانه ما همچنان شاهد این بی‌نظمی‌ها و بی‌تفاوتی‌ها در رابطه با انتصاب مناسب بودیم. یکی از مشکلاتی که خودم مرتباً متذکر می‌شوم این است که خیلی از مدیران در حوزه نفت و صنعت، پروازی هستند. این هم یک سبک جدیدی است که متأسفانه در کشور رواج پیدا کرده و به شدت باعث ناکارآمدی سیستم‌ها می‌شود. همچنین باعث بی‌انگیزگی کارکنان و مجموعه‌ها می‌شود و فضایی برای فساد و زدوبند و مواردی از این دست ایجاد می‌شود. علی‌رغم اینکه رئیس جمهوری و وزارتخانه‌های مرتبط و مجلس مرتباً به عنوان یک نگرانی این موضوع را مطرح می‌کنند، اما همچنان از جانب مدیران طبقه‌های میانی و پایین دست وزارت نفت این کار پر اشکال در حال انجام است. در مجموع باید یک بازنگری و تجدیدنظری در بحث انتصابات در حوزه مدیریت و ردههای میانی و عملیاتی شکل بگیرد».
این نماینده مجلس در ادامه بیان کرد: «حقیقت امر این است که مشکل بسیار پررنگی که در حوزه اشتغال وجود دارد این است که طیف گسترده ای از جوانان کشور بیکار هستند. این مسئله موجب می‌شود در بحث جذب و استخدام، مؤلفه های غیر اصولی مثل زدوبندهای سیاسی، قومی و قبیله‌ای و پارتی بازی حاکم باشد که متأسفانه وجود دارد. تأیید این موضوع از جانب ما به نوعی باعث می شود این سؤال در ذهن مخاطبین شکل بگیرد که مجلس چه کرده و باید چه کند؟ اعتقاد ما بر این است که دولت باید به خاطر این که کارنامه موفقی داشته باشد بدون توجه به سفارشات و بر اساس شایستگی، آزمون و گزینش در این مسیر حرکت کند. این خواسته و مطالبه مجلس بوده و در بعد نظارتی هم نقش آفرینی کرده است. اما بر اساس شواهد و گزارشاتی که از سازمان‌ها و سیستم‌ها منعکس می شود هنوز این مشکلات پابرجا است».
تا به امروز انتصابات خوبی صورت گرفته است
در همین خصوص اسدلله قره‌خانی الوستانی نماینده علی‌آباد کتول در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با دیدارنیوز گفت: «منصب‌های وزارت نفت دارای کار تخصصی و جایگاه اقتصادی و بین‌المللی است. به نوعی اگر انتصابات نامناسب باشد، یعنی مدیران ضعیفی انتخاب بشوند آثار و تبعات جبران‌ناپذیری دارد. به عنوان مثال شما در نظر بگیرید مثلاً اگر در پالایش و پخش، مدیری که انتخاب می‌شود آشنایی، تجربه، تخصص و هوشمندی لازم را نداشته باشد نمی‌تواند پالایشگاه را اداره کند و نمی‌تواند تولیدات متناسب با نیاز‌های روز را به بازار و به جایگاه‌های بنزین عرضه کند. می‌دانید که اگر کاهش بنزین داشته باشیم و نیاز‌های داخلی را تأمین نکند ما ناگزیر هستیم که وارد کنیم. این چنین نیست که مانند برخی از اقلام دیگر، وارد نکنیم و چندین ماه بعد وارد کنیم. ما حتماً باید به روز، تولید یا وارد کنیم و در اختیار جایگاه‌ها و متقاضیان قرار دهیم. مدیری که در اینجا انتخاب می‌شود باید مدیر توانمندی باشد. در حال حاضر مدیرعامل پخش و پالایش فرد توانمندی است. آقای مهندس صالح‌آبادی فاز‌های مختلف پالایشگاه ستاره خلیج فارس را به اتمام رساندند. امسال هم مصرف بنزین تا ۱۱۰ میلیون لیتر در روز رسید، اما نیازی نداشتیم و اعلام کردیم که ما جزء باشگاه صادرکنندگان بنزین قرار گرفتیم. پس بنابراین ایشان یکی از مدیرانی است که خوب منصوب شده است. شرکتهایی مانند فلات قاره، مدیرعامل مناطق نفتخیز جنوب، نفت مرکزی و یا مدیر عامل پتروشیمی و یا مدیر عامل گاز را در نظر بگیرید همه جزء شرکت‌های اصلی هستند. من حداقل این افراد را که می‌شناسم همه آنها افراد با تجربه و توانمندی هستند. تا به امروز من به این نتیجه نرسیده‌ام که براساس رابطه، دوستی و یا رفاقتی این افراد در این جایگاه‌ها قرار گرفته باشند یا اینکه به دلیل خویشاوندی دارای این منصب‌ها شده باشند. از نظر من تا به امروز انتصابات خوبی صورت گرفته است، اما هر فردی محدویت‌هایی دارد. هر مدیری که می‌خواهد انتصاب شود، به همه اطلاعات واقف نیست. شاید عده دیگری هم در این مجموعه باشند که توان لازم را داشته باشند، اما مورد شناسایی قرار نگرفتند. آن تیمی را که برای انتصابات قرار دادند، نتوانسته آنها را بشناسد یا در برخی از قسمت‌ها توانمندی دارند و در قسمت‌های دیگری شاید آن توانمندی را نداشته باشند. اما روی هم رفته من به انتصابات آقای زنگنه نمره خوبی می‌دهم».
این نماینده مجلس افزود: «برای مثال مدیر عامل شرکت گاز در بخش‌های مختلف کار کرده و سال‌های زیادی تجربه دارد، مراحل گوناگونی را پشت سر گذرانده است. بعد از آن به عنوان مدیر عامل مهندسی و توسعه گاز ایران منصوب شده است. یعنی بزرگ‌ترین پروژه‌های خطوط انتقال گاز در رابطه با ایستگاه‌های تقویت فشار، تجهیزاتی و پالایشگاه گاز را گذرانده و به سبب فنی پذیرفته شده است. گاز را می‌شناسد، بعد از سی سال ایشان را به عنوان مدیر عامل شرکت ملی گاز منصوب کرده‌اند. به او گفته نمی شود که امتحان بدهد، امتحان او تجربیات موفق گذشته در طول سالیان متمادی در جایگاه‌های مختلف است. عدهای به آقای زنگنه ایراد گرفتند که مدیران جوانی را که در جاهای مختلفی مثل دانشگاه شناسایی کرده بود یا قبلاً یا در جاهای دیگری بودند به کار گرفته است. آقای زنگنه بحث جوانگرایی را دنبال کردند. آنها بعضاً این مدارج را در طی بستر زمانی سی ساله طی نکرده‌اند. به آنها هم فرصت‌هایی داده شد، برخی از افراد هم در مجموعه نفت بودند و عمدتاً هم موفق بودند. لذا این مسئله از ناحیه بعضی افراد مورد ایراد است که افراد قدیمی و کار کشته کنار گذاشته شده‌اند و جوان‌ها را در این مناصب به کار گرفته‌اند و می‌گویند منصوب کردن این افراد زود بود و باید تجربه کسب می‌کردند تا در این سمت‌های بالا قرار گیرند. برخی از کارشناسان و صاحب نظران و کسانی که در رابطه با نفت اظهار نظر می‌کنند به این بخش ایراد گرفتند. اما برخی از آنها را من می‌شناسم، انصافاً در حیطه کاریشان موفق بودند».
