انتظار شفافیت از نظام مالیات کشور در فقدان دولت الکترونیک، رؤیایی است

 

 وی با بیان اینکه مالیات از اقتصاد جدا نیست، خاطرنشان کرد: مشکل ما نداشتن تعریفی واحد از سیستم اقتصادی کشور است که مالیات هم جزئی از آن است. هرچه اطلاعات شفاف تری از اقتصاد کشور در سیستم مالیاتی قرار گیرد، فساد و فرار مالیات‌ها کمتر می‌شود؛ بنابراین اگر سیستم مالیاتی کشور با استفاده از علم الکترونیک به روز شود و بتواند اطلاعات را به صورت مکانیزه و بدون دخالت افراد جمع آوری کند، جمع آوری مالیات تحت تاثیر و  نفوذ دستگاه‌ها و افراد قرار نمی‌گیرد.

 

 

کرد زنگنه افزود: در کشور‌های پیشرفته دنیا مانند کشورهای اروپایی، ژاپن و آمریکا و دیگر کشور‌های شبیه به آن، هیچگاه مؤدی، مامور مالیاتی خود را نمی‌شناسد بلکه سیستم همه این کار‌ها را انجام می‌دهد و به صورت الکترونیکی مالیات اخذ می‌شود و اگر اشتباهی رخ دهد به صورت الکترونیکی برمی گردد.  ناکارآمدی و عدم شفافیت اقتصاد کشور باعث می‌شود فرار مالیاتی هم زیاد شود، مسائل دیگر هم برمی گردد به فرهنگ مالیاتی.

 

رئیس پیشین سازمان امور مالیاتی کشور گفت: اگر مردم به خدمات و عملکرد اقتصادی و مالیاتی دولت اعتقاد و اعتماد  داشته باشند و بدانند پولشان در جای درست و برای خدمات عمرانی یا سرمایه گذاری و رفاه مردم خرج می‌شود، مالیات را با میل و رغبت و عشق و علاقه می‌دهند. دولت باید گزارش دریافت‌های مالیاتی را به مردم ارائه دهد و بگوید کجا و به چه صورت خرج کرده است، این باعث می‌شود که فرهنگ مالیاتی ارتقا پیدا کند.

 

 

 

وی در پاسخ به این پرسش که آخرین اقدامات سازمان امور مالیاتی کشور برای مسدود کردن منافذ فرار مالیاتی و جلوگیری از فساد مالیاتی چیست، گفت: زمانی که من مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور را به عهده داشتم بعد از ۱۶ سال توانستیم طرح جامع امور و نظام مالیاتی را به سرانجام برسانیم. پس از مشورت با ۵۰ شرکت مالیاتی در سراسر کشور، شرکت دیلیت کانادا برای سازماندهی سیستم مالیاتی، انتخاب و دعوت به همکاری شد، لذا توانستیم ۳۱ پروژه IT را شروع و به پایان برسانیم که موجب مکانیزه و سپس الکترونیکی شدن بخش عمده‌ای از فعالیت مالیاتی کشور شد. کار‌هایی که در حال حاضر به صورت مکانیزه، آی تی و الکترونیکی انجام می‌شود روندی است که ما آن زمان با دیلیت کانادا انجام دادیم، ولی این یک بخش قضیه است. بخش دیگر آن است که حتی اگر همه سیستم مالیاتی، صددرصد مکانیزه شود؛ تا زمانی که سیستم اقتصادی کشور، الکترونیکی و شفاف نشود و دولت تماما الکترونیک نداشته باشیم، کل اطلاعات کشور در سیستم مالیاتی قرار نمی‌گیرد و این مشکل همچنان وجود دارد و حل نمی‌شود.

 

کرد زنگنه با بیان اینکه خوراک سیستم مالیاتی، اطلاعات است، خاطرنشان کرد: در دوره مسئولیتم کار خوبی که انجام شد بحث فرهنگ سازی بود، در این مورد مانور‌های زیادی در رسانه‌ها به خصوص در صدا و سیما انجام دادیم. یکی از وزرا گفته بود وقتی رسیدم خانه دخترم به من گفت: باید مالیات بدهی، گفتم چرا؟ گفت: تلویزیون گفته اگر مالیات بدهیم با آن مدرسه می‌سازند. این اطلاع رسانی و فرهنگ سازی به شکلی انجام شده بود که در همه خانه‌ها اثر کرده و تبدیل به یک فرهنگ غالب شده بود. حتی برای خود اظهاری، جزئیات آن و الکترونیکی کردن سیستم مالیاتی، اقدامات نتیجه بخشی در تلویزیون انجام شد.

 

 وی در خصوص فرار مالیاتی برخی مشاغل مرجع مانند جامعه پزشکی و نصب کارتخوان غیرمرتبط برای دور زدن مالیات، اظهار کرد: من با دور زدن سیستم مالیاتی توسط چنین اقشاری مخالفم، زیرا پزشکان باید نماد کمک به دولت باشند ولی چرا کاری انجام دهیم که پزشکان خوب از کشور فرار کنند؟ چرا فشار را روی چند جراح خوب قرار دهیم که بروند در کشوری کار کنند که معاف از مالیاتند؟ زمانی که رئیس سازمان امور مالیاتی کشور بودم یکی از کارخانه داران نزد من آمد و گفت: یک دوست آمریکایی ایرانی تبار دارم می‌خواهد سه میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. گفتم: «این کار را نکنید؛ ما را بدبخت کردند و شما و دوستت هم بدبخت می‌شوید.» رفتار‌های ما باعث فرار سرمایه، مغز، مالیات  و مشاغل می‌شود. عده‌ای که می‌خواهند سرمایه گذاری کنند اجازه ندارند اقدامی انجام دهند و یا در یک پروژه، وسط کار با مشکل مواجه می‌شوند و کشور را ترک می‌کنند. از این طرف گروه یا افرادی داریم که حتی سواد ابتدایی هم ندارند، ولی  به وسیله یک دستگاه موبایل، میلیارد‌ها دلار پول بدون هیچگونه تعهد مالیاتی جابه‌جا می‌کنند. باز تکرار می‌کنم من نمی‌گویم که پزشکان مالیات ندهند، به هر حال بیش از ۲۰ سال از خدمات مملکت و دانشگاه‌ها استفاده می‌کنند که باید نسبت به این خدمت کشور تعهد داشته باشند، ولی باید فرهنگ مالیاتی را به جایی برسانیم که آن پزشکان، متخصصان، مدیران و شرکت‌های خصوصی با عشق و علاقه، مالیات را پرداخت کنند. از طرفی هم نباید فشار را بر روی قشر تحصیل کرده و متخصص متمرکز کنیم، چون در صورتی که جای بهتری پیدا کنند می‌روند.

 

 

 

وی در خصوص فرار مالیاتی نهاد‌های انتصابی و موازی دولت هم اظهار کرد: این‌ها تبلیغات انحرافیِ سیاسی و جناحی است، من هم در دولت بودم و هم در دیگر نهادها. سازمان‌هایی مثل بنیاد مستضعفان، بخش اقتصادی نیرو‌های مسلح یا ستاد اجرایی فرمان امام (ره) بهتر از شرکت‌های دولتی بهره وری، سرمایه گذاری، اشتغال را انجام می‌دهند و اشتغال ایجاد می‌کنند.

 

کردزنگنه یادآور شد: نسبت سقف مالیات دریافتی در ایران به نسبت تولید ناخالص کشور در بهترین حالت ۷ درصد است، اما این عدد در اکثر کشور‌های توسعه یافته بین ۱۵ تا ۲۵ درصد است بنابراین فاصله این اعداد نشان می‌دهد که باید اقدامات اساسی و فوری در این حوزه انجام شود. حال اینکه افزایش درآمد‌های مالیاتی به مجموعه عواملی بستگی دارد. اما یکی از مهم‌ترین راهکار برای رشد وصول مالیات، جلوگیری از فرار‌های مالیاتی از طریق تحقق دولت الکترونیک است. در این صورت است که با بانک اطلاعاتی از مودیان مالیاتی می‌توانیم به اهداف مورد نظر دست یابیم. اگر دولت الکترونیک عملیاتی شد با محوریت اطلاعات می‌توان درآمد‌های مالیاتی را افزایش داد.

 

رئیس پیشین سازمان امور مالیاتی کشور خاطرنشان کرد: مهمترین رکن در دریافت مالیات، داشتن اطلاعات است و برای تحقق این امر باید طرح جامع مالیاتی تکمیل شود و دولت الکترونیک به طور کامل در تمام دستگاه‌های مرتبط با مالیات ستانی به اجرا برسد. فرار‌های مالیاتی، قاچاق، اقتصاد زیرزمینی و چند دفتری از عواملی هستند که درآمد‌های مالیاتی دولت را تحت تاثیر خود قرار داده اند. از سوی دیگر اصلاح ساختار نظام مالیاتی به معنای اجرای سیاست‌های علمی در درون سازمان امور مالیاتی در این شرایط یک ضرورت است. بخشی از افزایش درآمد‌های مالیاتی می‌تواند با رونق اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار مرتبط باشد، اما یک موضوع و مساله تک بعدی نیست و به یک مجموعه عوامل از اقتصاد کلان تا کاهش فرار مالیاتی و اصلاح قوانین بستگی دارد.

 

وی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از درآمد‌های مالیاتی کشور تحت تاثیر فرار‌های مالیاتی است و کدام مشاغل بیشترین فرار مالیاتی را دارند، گفت: اعداد و ارقام مربوط به فرار‌های مالیاتی در کشورمان نگران کننده و قابل توجه است. اساسا برای بسیاری از فعالیت‌ها مالیات تعریف نشده است. برای اینکه بتوانیم جلوی فرار مالیاتی را بگیریم باید تکمیل طرح جامع مالیاتی را در اولویت قرار دهیم. مهار فرار مالیاتی با سازوکار و سیاست‌های علمی و منطقی تا سقف ۴۱ میلیارد دلار در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ را تجربه کردیم. از آنجایی که معتقد هستم مهم‌ترین ابزار مهار فرار مالیاتی ایجاد سامانه بانک اطلاعاتی از مودیان و شناسایی آن‌ها است، در دوران مدیریتم با یک شرکت کانادایی برای تکمیل طرح جامع مالیاتی قرارداد منعقد کردیم. باید قبول داشته باشیم که بخشی از درآمد‌های مالیاتی به دلیل اقتصاد زیر زمینی و فرار مالیاتی وصول نمی‌شود در حال حاضر شرکت‌هایی به صورت زیرزمینی فعالیت می‌کنند که با وجود درآمد‌های میلیاردی، یک ریال مالیات نمی‌پردازند. مشکل مالیات، گسترده شدن فعالیت همین شرکت‌ها به صورت زیر زمینی است و تنها با یک شماره تماس کسب و کار بسیار پرسودی دارند. در بسیاری از کشورها، پلیس مالیاتی وجود دارد که از پلیس و سازمان‌های انتظامی قوی‌تر عمل می‌کنند. به طور قطع برای شناسایی دانه درشت‌ها نیازمند پلیس مالیاتی هستیم.

 

کرد زنگنه در پاسخ به این پرسش که قاچاق چه تاثیری بر میزان درآمد‌های مالیاتی کشورمان دارد، گفت: بی شک یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها برای تحقق برنامه بودجه در حوزه مالیات و افزایش درآمد‌های مالیاتی جلوگیری از ورود کالای قاچاق است. هر چند که آمار و ارقامی که از میزان ورود کالای قاچاق اعلام می‌شود متفاوت است، اما چیزی حدود ۱۶ تا ۲۰ میلیارد دلار ارزش کالا‌های قاچاق در کشور است که ورود این حجم از کالای قاچاق، آسیب جدی به درآمد‌های مالیاتی کشور وارد می‌آورد.