صداوسیما در قبضه اشرافیت هار و افسار گسیخته است!

دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: در نوشتار زیر، وحید جلیلی تحلیل گر رسانه،  نگاهی دارد به ضعف‌ها و کاستی های مدیریت صداوسیما به ویژه در موضوع تولید محتوا و در این راستا رویکرد غیر ارزشی و اشرافیت زده صداوسیما و به ویژه تلویزیون را مورد بررسی قرار می دهد.

 وحید جلیلی در آغاز صحبت خود با بیان مثال غربال و آهنربا به تشریح وضعیت مدیریت صدا و سیما به ویژه در مبحث تولید محتوا در طی یکی دو دهه گذشته پرداخت و در این رابطه گفت: مدیریت در صدا و سیما بر مبنای راهبرد غربال است؛ به این معنا که برای مدیریت در این سازمان کافی است بدانی چه چیز را نباید پخش کنی و خط قرمزها کدام است، همین! بعد از گذاشتن این غربال، هر برنامه ساز، تهیه کننده یا نویسنده ای هر تولیدی داشته باشد می تواند ارائه دهد زیرا هیچ اهمیتی ندارد که چه محتوایی تولید می شود، آنچه مهم است این است که چه چیزی نباید تولید شود.

جلیلی افزود: مشکل دیگر مدیریت در صداوسیما این است که لازم نیست مدیران حتما فرهنگی باشند یا دارای اندیشه یا دستگاه فکری باشند زیرا آنها فقط پاسبان و کنترل چی هستند نه مدیر. واقعا چه تعداد از تیپ نیروهای نظامی و امنیتی و دوستان حراستی از سازمان های مختلف در زمان لاریجانی و ضرغامی جذب صدا و سیما شدند؟!

جلیلی ادامه داد: مشکل راهبرد غربال در مدیریت رسانه این است که بعد از مدتی به ضد خودش تبدیل می شود، یعنی سوراخ های آن گشاد می شود و حتی قلوه سنگ هم از آن عبور می کند. مثلاً طرف روز اولی که به عنوان مدیر وارد صدا و سیما می شود یقه بسته و تا زیر چشم ریش دارد، یک سال بعد همان فرد، شلوار جین پوشیده و بدون ریش آدامس می جود! وقتی این دگردیسی، اتفاق می افتد آقایان می گویند «خیلی بد شد که فلانی را مدیر فلان گروه و فلان شبکه گذاشتیم. اولش خوب بود اما الان طور دیگری شده!» این خاصیت غربال است. این سیکل معیوب اما پایان نمی یابد بدین معنا که آن مدیر را بر می دارند و دوباره به حراست فلان جا زنگ می زنند و از آنجا مدیر استخدام می کنند.

جلیلی افزود: این مدل ساده سازی شده اساساً با ذات رسانه در تضاد است. مدیریت صدا و سیما امروز از این جهت زیر سؤال است که حرفه ای نیست. کار مدیریت رسانه چیست؟ مدیریت رسانه باید گزینش و انتخاب کند. فرقی نمی کند که شما رئیس CNN باشید یا رئیس شبکه دو، فرقی نمی کند که شما در آمریکا بخواهید مدریت رسانه کنید یا در ایران یا در افغانستان، رسانه برای خود تعریف دارد رسانه یعنی ضریب و اگر شما بخواهید ضریب بدهید، نیازمند یک نظام اندیشه ای هستید، یک نظام معرفتی و آرمانی که در همه جا وجود دارد، اما رسانه ملی جمهوری اسلامی به این دلیل که با  تعریف حرفه ای رسانه آشنا نیست به راهبرد غربال رسیده است.

جلیلی در خصوص جایگزین برای مدل غربال که فقدان آرمان و اندیشه و انتخاب است گفت: من در مقابل راهبرد غربال، مدل آهن ربا را پیشنهاد می کنم. یعنی شما یک مغناطیسی دارید که بر اساس آن، مضامین و سوژه ها و رویدادها را پیدا و جذب، و سپس آنها را باز نمایی می کنید. اما زمانی که شما مغناطیسی ندارید، جهت و فکر و آرمانی ندارید، قاعدتاً رصدی هم ندارید که ببینید در این کشور چه می گذرد و در کجا یک حرف درستی تولید می شود و در کجا یک کار خوبی اتفاق می افتد.

جلیلی افزود: این تبعیض به همین جا ختم نمی‌شود؛ بین ۲۵ تا ۳۰ درصد ملت ایران در روستا‌ها زندگی می‌کنند، اما سهمی در شبکه‌های تلویزیونی ندارند. نه تنها روستاییان بلکه زندگی دانشمندان و نخبگان هم بازتابی در صداوسیما ندارد. مجید شهریاری یکی از نوابغ فیزیک در جهان بود اما مذهبی هم بود و نماز شب هم می‌خواند، چند درصد از مردم ایران او را می‌شناختند؟ یا چند نفر دکتر بهاروند موسسه رویان را می‌شناسند؟ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به تسخیر یک اقلیت مرفه بی درد، نوکیسه و بی آرمان درآمده است.

 

جلیلی در خصوص انفعال صداو سیما در انعکاس ارزشهای بومی و اسلامی گفت: همه ما کلیسا، معماری آن و آداب عبادت در آنجا را می دانیم، این آگاهی را از فیلم ها بدست آورده ایم، این درحالی است که یک پلان نماز جمعه ـ به مثابه پدیده ای اجتماعی و زیبایی شناختی ـ در کل چهل سال گذشته در یک برنامه دراماتیک سیمای جمهوری اسلامی به تصویر درنیامده است.

جلیلی در پایان گفت: باید بین کمیت و کیفیت در انعکاس ارزشهای اسلامی و انقلابی در صداوسیما تفاوت قائل شد. از لحاظ کمّی؛ بله مرتب راهپیمایی و سخنرانی و فیلم ارزشی پخش می شود اما به لحاظ کیفی، ضریب و برآیندی ندارد و مخاطبی که پای تلویزیون می نشیند تصویر مطلوبی از انقلاب ندارد. تلویزیون در قبضه اشرافیت هار و افسارگسیخته است. به عنوان مثال ویدئویی پخش شد که در آن فردی که با ماشین کسی را کشته بود می‌گفت: «کشتیم که کشتیم دیه اش را می دهیم» تلویزیون اصلا به این تفکر و این سخن، واکنش نشان نداد، در حالی که باید یک موج فرهنگی در واکنش به چنین تفکری به راه می افتاد.