انتظار میانجیگری از ابتدا غیر واقع‌بینانه بود و حتی مقامات وزارت امور خارجه ژاپن هم مجبور به توضیح شدند که فعلا این بحث در بین نیست. به این معنا که از نظر ژاپنی‌ها مسئله شروع کار بود تا با پیامی بسنجند که آیا ایران مایل به ادامه مسیر هست یا خیر؟ در صورتی که از این زاویه به داستان پیش‌رو بنگریم، می‌توان نتیجه گرفت که اهداف سفر شینزو آبه تا حدی موفق بوده است.
دیدارنیوز ـ چند ماهی است که بحث میانجیگری میان ایران و آمریکا به‌طور مرتب در رسانه‌ها منتشر می‌شود، اما هیچ‌یک از اقدامات انجام شده از سوی مقامات عراق، عمان، قطر و دیگر کشورها تاکنون در این رابطه نتیجه بخش نبوده است. حتی وزیر خارجه سوئیس در کنفرانس خبری اخیر خود که با حضور «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا برگزار شد از رد و بدل کردن پیام میان تهران و واشنگتن خبر داد.
هایکوماس، وزیر امور خارجه آلمان و شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن هفته گذشته برای انجام یکسری مذاکرات به ایران آمدند. در رابطه با سفر این دو نفر نیز مطرح شد که به قصد میانجی گری بین ایران و آمریکا راهی تهران شدند و برخی تحلیلگران خبر از یک بسته پیشنهادی اقتصادی از سوی آن‌ها دادند تا باب مذاکره از این راه باز شود.
اما پس از پایان حضور آنان در کشورمان، این نتیجه به دست آمد که نمی‌توان از سفر آن‌ها انتظار میانجیگری داشت و اساسا کشور‌هایی مانند ژاپن یا حتی آلمان که هر دو در دنیای بین‌الملل، تاثیرگذار و مهم به شمار می‌روند، قابلیت میانجی‌گیری بین ایران و آمریکا را ندارند. آن‌ها تنها میتوانند پیامهایی را ارسال کرده باشند یا حامل پیام هایی باشند.
ایران تا به امروز نشان داده است که به عنوان میانجی‌گر، ترجیح می‌دهد از کشور‌های همسایه بهره ببرد، این اتفاق چندین بار توسط عمان صورت گرفته و چندی پیش هم کشور عراق برای ایفای نفش میانجی بین ایران و آمریکا اعلام آمادگی کرد، البته هنوز مشخص نیست که با این پیشنهاد، از سوی دو کشور ایران و آمریکا موافقتی صورت گیرد، اما در صورتی که یک کشور همسایه وارد گود شود، قطعا دیگر نقش پیام‌رسان را نخواهد داشت.
رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل خارجی در باره تاثیر سفر وزیر خارجه آلمان و نخست‌وزیر ژاپن در گفتگو با دیدار نیوز گفت: به نظر می‌رسد تصمیم نظام در حال حاضر بر این امر است که مذاکره‌ای با آمریکا صورت نگیرد و دلیل آن هم شاید وجود بی‌اعتمادی نسبت به این کشور است که باید بر آن رفتار‌های خاص آقای ترامپ که اعتماد به مذاکره و حصول نتیجه از آن را دشوار کرده است نیز افزود.
وی در ادامه اضافه کرد: سیاست مورد اشاره به معنای مخالفت نظام با گسترش روابط دو جانبه نیست. مسئله مشخص شده در دیدار آقای هایکو ماس و شینزو آبه این بود که تصمیم نظام بر گسترش روابط دو جانبه با این کشورها یا حداقل حفظ آن است تا کند یا بدتر نشود، اما در عین‌حال این کار نظام به معنای پذیرش مذاکره با آمریکا یا حتی پذیرش میانجیگری از سوی کشور‌های مورد بحث به حساب نمی‌آید.
این کارشناس روابط بین‌الملل در این خصوص یادآور شد: ژاپن و آلمان به دلیل وضعیت سیاست خارجی کشور خود نمی‌توانند نقش میانجی را داشته باشند، زیرا معمولا کشور‌هایی که این نقش را ایفا کرده‌اند، همسایه ایران بودند و در صدر آن‌ها از عمان می‌توان نام برد، زیرا اعتماد بیشتری بین دو کشور وجود دارد.
قهرمان‌پور درباره میانجیگری کشور عراق تصریح کرد: بر اساس علم روابط بین‌الملل و علوم سیاسی، میانجیگری معنایی دارد و آن هم عبارت از انجام این کار به صورت مستمر (۶، ۷ یا ۸ ماه) و رسمی بین دو کشور است. اصولا شاخصه‌هایی برای کشور میانجی مدنظر قرار می‌دهند که در صدر آن‌ها بی‌طرفی است. بدین‌معنا کشوری که در صدد کار میانجیگری قرار دارد باید از نظر هر دو کشور تا حد زیادی بی طرف باشد یا اینکه روابط بسیار نزدیکی با هردو طرف داشته باشد.
وی در این خصوص به ذکر نمونه‌ای پرداخت و توضیح داد: ایام برجام، عمان بین ایران و آمریکا بار‌ها میانجیگری کرد و هنوز هم این کار را صورت می‌دهد و میزبانی مذاکرات را برعهده می‌گیرد، بطوریکه تیم ایرانی و آمریکایی در این کشور حاضر می‌شوند، تبادل پیام انجام می‌دهند و تمام الزامات این کار را به جا می‌آورند، در حالی که قطر با وجود روابط خوب با آمریکا، نمی‌تواند نقش میانجیگری را اجرا کند، بنابراین بین میانجیگری و انتقال پیام، تفاوت وجود دارد.
این کارشناس روابط بین الملل در ادامه تاکید کرد: مسئله‌ای که آقای شینزو آبه حداقل قبل از سفر دنبال می‌کرد، انتقال پیام بود، البته او درحساب کاربری خود در توئیتر نوشته است که " این شروع یک فرایند است" که از آن می‌توان استنباط کرد که نخست‌وزیر ژاپن احتمالا هنوز به کار میانجیگری امیدوار است، اگر این تحلیل مسئله درست باشد باید منتظر باشیم تا در هفته‌ها یا ماه‌های آینده، سفر‌های دیپلماتیک مقامات ژاپنی به ایران و برعکس ادامه یابد و از دل این امر، یک سازو کاری درآید که براساس آن ژاپن بتواند بین ایران و آمریکا میانجیگری انجام دهد که فعلا برای قضاوت در این خصوص زود است.
قهرمان‌پور درباره برداشت‌ها از نتیجه سفر نخست‌وزیر ژاپن و وزیر خارجه آلمان به ایران افزود: آقای آبه به هر حال پیام خود را به ایرانی‌ها انتقال داد و جواب خود را هم گرفت، ولی همان‌طور که توضیح داده شد انتظار میانجیگری از ابتدا غیر واقع‌بینانه بود و حتی مقامات وزارت امور خارجه ژاپن هم مجبور به توضیح شدند که فعلا این بحث در بین نیست. به این معنا که از نظر ژاپنی‌ها مسئله شروع کار بود تا با پیامی بسنجند که آیا ایران مایل به ادامه مسیر هست یا خیر؟ در صورتی که از این زاویه به داستان پیش‌رو بنگریم، می‌توان نتیجه گرفت که اهداف سفر شینزو آبه تا حدی موفق بوده است و در صورتی که فرض گذاریم که او برای میانجیگری آمده که از ابتدا این فرض نادرست بود، فعلا نمی‌توان درباره موفقیت سفر او قضاوت کرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: قدر مسلم در این سفر، یخ روابط نشکسته و ایران جوابی برای آغاز مذاکرات نداده است، هر چند مسیر سخت و دشواری را در پیش رو می‌بینم و در این رابطه میانجیگری ژاپن منتفی نیست.
