سلبریتی‌ها با اعلام شماره حساب شخصی وجوهی را از مردم دریافت کردند که نیازهای اولیه زلزله‌زده‌ها را مرتفع سازند، امری که پیشتر در جریان زلزله ورزقان اتفاق افتاد، اما سرانجام پول‌های مردمی مشخص نشد. آنچه در ورزقان رخ داد به نوعی در زلزله غرب کشور هم در حال وقوع است.
دیدارنیوز ـ سال ۱۳۹۱ با وقوع زلزله در ورزقان گروهی از سلبریتی‌ها با اعلام شماره حساب کمک‌های مردمی را دریافت کردند تا واسطه خیر بشوند. چندی بعد اعلام کردند از آنجا که مسئولان ذی‌ربط به وظایف خود عمل کرده‌اند و نیازهای اولیه زلزله‌زدگان مرتفع گشته است؛ وجوه گردآوری شده را صرف تأسیس خانه فرهنگ ورزقان خواهند کرد. وعده‌ای که هیچ‌گاه محقق نشد و صد البته تکلیف وجوه جمع‌آوری شده نیز مشخص نشد. این اتفاق نامیمون در زلزله کرمانشاه نیز به نوعی تکرار شد. سلبریتی‌های هنرمند، ورزشکار و دانشگاهی با حضور خود در مناطق زلزله‌زده غرب موجی به راه انداختند و توجه مردم را بیش از پیش به حال و روز زلزله‌زدگان جلب کردند و در کنار تمام خدماتی که به نیازمندان جامعه ارائه کردند، آسیب‌هایی را نیز به همراه آوردند؛ در این میان گروهی از احساسات مردم سوء استفاده کردند و اعتماد مردم را بازیچه مطامع خود قرار دادند که ذیلا بدان می‌پردازیم.
خیران قلابی
اعلام شماره حساب از طرف سلبریتی‌ها و استقبال مردم، عده‌ای سودجو را به فکر انداخت که آنان را از این نمد کلاهی است. به نام کمک به نیازمندان و به کام خود در شبکه‌های مجازی درخواست کمک کردند؛ و جماعتی فریب آنان را خوردند و به شماره حساب‌هایی که اعلام شده بدون هیچ تحقیقی مبالغی را واریز کردند؛ اما مع‌الاسف این پول‌ها هیچ‌گاه به‌دست نیازمندان نرسید.
این روز‌ها در فضای مجازی صحبت از خواهر و برادرانی است که از چاقی مفرط رنج می‌برند. زوج متقلبی در اینستاگرام در هیبت افرادی خیر و خیرخواه با اعلام شماره حسابی، خواستار کمک مردم به آنها شدند؛ اما خبرگزاری فارس در گفت‌وگوئی با این افراد اعلام کرد که هیچ‌گاه کمک‌ها به دست آنها نرسیده است.
فارس گزارش داد: فاطمه، فرهان و محسن خواهر و برادرانی‌اند که درگیر بیماری چاقی کشنده‌ای هستند و این بیماری عرصه زندگی را برایشان تنگ کرده است، تا جایی که هزینه‌های بالای درمان، آنها را نیازمند یاری پزشکان کرده و در این بین بسیاری از افراد خیر به کمک آنها شتافتند.
دو نفر از این خیّرنما‌ها که زن و شوهر هم هستند، با اعلام شماره حساب شخصی خود، که کاملا اقدامی غیر قانونی بوده کمک‌های میلیونی مردم را به جیب زدند! و ریالی از این کمک‌ها را به این خواهر و برادر بیمار نداده‌اند.
جالب اینکه در مقابل اعتراض و پیگیری این بیماران نیازمند، با آنها به شدت برخورد کرده و حتی آنها را تهدید کرده‌اند. این خیّران قلابی در مقابل، اعلام داشته‌اند که از سازمان بهزیستی مجوز اعلام شماره حساب شخصی خود را دارند.
در نهایت مشخص شد که نه تنها مجوزی در کار نیست بلکه این اقدام آنها خلاف قانون است و پیگرد قانونی هم خواهند شد.
فرهاد اقطار رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور در این‌باره به صراحت اعلام می‌کند: اقدام این زوج به ظاهر خیّر، تخلف است.
وی ادامه می‌دهد: بهزیستی منع قانونی دارد که مجوز به اشخاص برای دریافت کمک‌های مردمی بدهد.
اقطار می‌گوید: به صورت رسمی ابلاغ کرده‌ایم که فقط مؤسسات خیریه اجازه دادن شماره حساب دارند، آن هم در شرایطی که بهزیستی آن مؤسسه را تأیید کند و یک شماره حساب به صورت کاملاً مشخص به بهزیستی اعلام شود.
رئیس دبیرخانه مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور ادامه می‌دهد: بنابراین اشخاص حقیقی حق دادن شماره حساب شخصی خود را برای واریز کمک‌های مردمی ندارند و این تخلف محسوب می‌شود.
اقطار تأکید می‌کند: بهزیستی به هیچ‌وجه تاکنون مجوز به افراد نداده است که بتوانند از مردم کمک دریافت کنند، بلکه برای جلب مشارکت‌های مردمی به مراکز خیریه و غیرانتفاعی مجوز داده‌ایم که شماره حساب خود را اعلام کنند و فقط در این شرایط است که ما این کمک‌ها را قبول می‌کنیم.
وی ادامه می‌دهد: مراکز خیریه‌ای هم که مجاز هستند شماره حساب اعلام کنند، مراکزی هستند که شماره آنها در بهزیستی ثبت شده است؛ بنابراین به تمام مراکز هم این اجازه داده نشده است.
دست آخر، آنچه اهمیت دارد حمایت از این بیماران است؛ فاطمه، فرهان و محسن در دام افرادی به ظاهر مهربان و خیر افتادند و حالا هر سه آنها رها شده‌اند مثل روز اول و حتی بدتر از آن.
سوء استفاده کلاهبرداران از نام سلبریتی‌ها
هنگامی که افرادی مانند صادق زیباکلام و برخی از سلبریتی‌ها اقدام به انتشار شماره حساب‌های خود در فضای مجازی کردند، در ابتدا گمان نمی‌کردند این رقم از کمک‌های مردمی به حساب آنها واریز شود. این کمک‌ها به قدری بود که حتی صادق زیباکلام اعلام کرد: گمان نمی‌کرده است این مقدار پول وارد حساب وی شود.
در این میان برخی از افراد سودجو و کلاهبردار اقدام به انتشار شماره حساب‌های شخصی به نام بازیگران و ورزشکاران کرده و حجمی از کمک‌ها به حساب‌هایی رفت که مربوط به کلاهبرداران بود.
در شرایطی که تصاویر مربوط به زلزله دل بسیاری از مردم را می‌لرزاند این کلاهبرداران با بهره‌گیری از فضای رقابتی سلبریتی‌ها برای دریافت کمک، شماره حساب‌های خود را به نام این افراد در فضای مجازی منتشر کردند و پول‌هایی نیز به حساب آنها واریز شد.
از آنجا که این کمک‌ها از مسیر عادی نبوده است، امکان ردیابی و شناسایی سرنوشت این پول‌ها بسیار کم است؛ از طرف دیگر معمولاً مردم پیگیری لازم را در خصوص به مقصد رسیدن کمک خود نمی‌کنند.
این معضل به شکلی فراگیر شد که حتی برخی از سلبریتی‌ها مجبور شدند ویدیو‌هایی از خود منتشر کنند و به زبان خود اعلام کنند که کمک مردمی جمع آوری نمی‌کنند و یا شماره حساب آنها مواردی که در فضای مجازی منتشر می‌شود نیست؟!
پول‌های انباشت شده در حساب سلبریتی‌ها
پس از زلزله کرمانشاه سلبریتی‌ها همپای مردم در صحنه حضور پیدا کردند. حضور آنها زمانی ایجاد مشکل کرد، که تصمیم گرفتند شماره حسابی اعلام کنند و کمک‌های مردمی را به نیازمندان برسانند. متأسفانه در کنار تمام کار‌های مثبتی که انجام گرفت سوءاستفاده‌هایی هم شد و پول‌هایی که مردم به حساب سلبریتی‌ها ریخته بودند بعضا در حساب آنها ماند و به دست زلزله‌زدگان نرسید.
فاطمه دانشور فعال اجتماعی و موسس خیریه مهرآفرین در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا گفت: «باید هرکاری در چارچوب قانون انجام شود. سلبریتی‌ها عمل بسیار ارزشی و مهمی را در زلزله کرمانشاه انجام دادند. در منطقه حضور یافتند و به مردم اعلام کردند که بحران بزرگی رخ داده است. با اعلام سلبریتی‌ها، مردم به صحنه آمدند و به زلزله‌زدگان کمک کردند.»
وی در ادامه افزود: «سلبریتی‌ها به عنوان یک چهره شناخته شده در صحنه حضور پیدا می‌کنند و از آبروی چهره‌شان مایه می‌گذارند. این عمل بسیار خوبی است، اما زمانی ماجرا بد می‌شود و خوبی آن از بین می‌رود که خودشان بخواهند عامل باشند و کمک‌های مردمی را هزینه کنند؛ اینجا چهره خودشان را خاکستری می‌کنند؛ چون این نوع کار‌های عملیاتی نیاز به تخصص دارد و در حیطه تخصص سلبریتی‌ها نیست و نتیجه این بی‌تخصصی‌ها هم این شد که رقم کمک‌های مردم در زمان مناسب، صرف مردم زلزله‌زده‌ای که در شرایط سخت و بحرانی روزگار می‌گذرانند، نشده و هنوز هم بخش اعظمی از این مبالغ در حساب‌های سلبریتی‌ها و اشخاص حقیقی معروف مانده است.»
دانشور با اشاره به این مطلب که مردم در زمان طوفان و شرایط سخت و در حال حاضر هم در گرمای طاقت‌فرسا احتیاج به ضروریات دارند و کودکان با تهدید مرگ و بیماری‌های عفونی، اسهال، استفراغ و گرمازدگی مواجه‌اند، سلبریتی‌ها نباید راجع به فرهنگسرا‌ها و فرهنگ‌سازی و اهداف بلندمدت صحبت کنند، افزود: «این رفتار‌ها با رفتار حرفه‌ای و تخصصی مدیریت در بحران همخوانی ندارد و نتیجه آن همان چیزی می‌شود که در حال حاضر مشاهده می‌کنیم. بحران سخت زمستان بعد از ماه‌ها سپری شده و با توجه به آغاز بحران تابستان، بخش اعظمی از پول‌ها در حساب سلبریتی‌ها و دیگر اشخاص حقیقی معروف تعلیق و فریز شده است. سرنوشت برخی از این کمک‌های مردمی هم اصلا مشخص نیست و در خصوص آن شفاف سازی نکردند که این پول‌ها صرف چه چیزی شده و یا قرار است بشود.»
وی در ادامه افزود: «متأسفانه افراد در شبکه‌های اجتماعی و صفحه‌های خصوصی خود شماره حساب شخصی اعلام و شروع به جمع‌آوری پول‌های مردم می‌کنند. این موضوع بسیار باب شده است و خیرینی که چندین ماه است در کرمانشاه و در مناطق زلزله‌زده مستقر هستند، عملکردی از این افراد نسبت به مبالغ مانده در حسابشان و حتی مبالغی که اعلام کرده‌اند هزینه شده، ندیدند و بیشتر تبلیغات بوده است.»
این فعال اجتماعی در ادامه بیان کرد: «برخی صحبت‌های اشخاص حقیقی معروف بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد که همچنان مبادرت به جمع‌آوری پول در حساب شخصی‌شان می‌کنند و آمار و اطلاعات صحیح از عملکرد خود به مردم نمی‌دهند. به شخصه از اینگونه رفتار‌ها بسیار متأثر می‌شوم و از مردم می‌خواهم اکیداً از واریز کمک به حساب‌های شخصی (هر کسی که می‌خواهد باشد) خودداری کنند. دادن حساب شخصی و تداوم این حرکت، جهت دریافت کمک‌های مردمی غیرقانونی است. به‌عنوان فردی که سال‌ها در حوزه نیکوکاری و اجتماعی فعال بوده و در منطقه شاهد این هستم که برخی از همین افراد حقیقی، اطلاعات غلط و غیر واقعی از عملکردشان به مردم می‌دهند. همچنین از سیستم قضایی کشور خواستارم با این موضوع برخورد کرده و جلوی سوءاستفاده از واقعه زلزله کرمانشاه بیش از این گرفته شود و مسیری که مردم به آن اعتماد کنند را تعریف کرده و پول‌های انباشت شده به سرعت صرف کمک به مردم مظلوم کرمانشاه شود. کمک‌هایی که به نام آنها جمع شد، ولی از آن بی‌بهره مانده‌اند.»
فرهاد تجری نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، نیز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ اظهار کرد: «علی‌رغم کمک‌های زیادی که برای زلزله‌زدگان استان کرمانشاه، توسط هنرمندان و ورزشکاران شاخص یا همان سلبریتی‌ها از مردم جمع‌آوری شد، این کمک‌ها به خوبی بین حادثه دیدگان توزیع نشد و می‌توان گفت که ردپایی از این کمک‌ها دیده نمی‌شود.»
وی تصریح کرد: «مدیریت نکردن در توزیع کمک‌های مردمی بین زلزله‌زدگان و ابراز نارضایتی آنها، موجب تضعیف اعتماد مردم به سلبریتی‌ها در واگذاری کمک‌هایشان برای رساندن به حادثه دیدگان است و نبود نظارت و مدیریت در تقسیم این کمک‌ها از انتخاب هنرمندان به عنوان واسطه، مردم را دچار تردید می‌کند.»
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی یادآور شد: «برخی از فضای حاکم بر مناطق زلزله‌زده برای قهرمان‌سازی خود سوءاستفاده می‌کنند و این مسئله به نوعی بازی با احساسات مردم و سوءاستفاده از این احساسات به شمار می‌رود.»
تجری خاطرنشان کرد: «برخی از سلبریتی‌ها با حضور در مناطق زلزله‌زده اشک تمساح ریختند و مردم را تحت تاثیر قرار دادند که به زلزله‌زدگان کمک کنند و مباحثی از این دست را مایه واریز پول به حساب خود قرار دادند، اما در حال حاضر خبری از این کمک‌ها نیست و هنوز بسیاری از زلزله‌زدگان با وجود سرمای هوا بدون سرپناه مناسب مانده‌اند.»
تجری تصریح کرد: «ماندن کمک‌های نقدی مردم در حساب سلبریتی‌ها هیچ توجیهی ندارد و نمی‌دانم که قرار است چه مشکلی را از مردم در آینده حل کند و علی‌رغم اینکه مرجع دریافت و جذب کمک‌های مردمی باید هلال احمر و نهاد‌های حمایتی، چون کمیته امداد امام خمینی باشد، به دلیل ورود سلبریتی‌ها این نهاد‌ها نتوانستند پاسخگویی درخور و مناسبی را ارائه دهند.»
نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: «دستگاه قضایی به عنوان ناظر بر اجرای قانون، استانداری کرمانشاه و نمایندگان مردم در مجلس بر هزینه‌کرد پولی که برای کمک به زلزله‌زدگان غرب کشور به حساب هلال احمر واریز شد، نظارت می‌کنند، اما بر مبالغ واریزی به حساب سلبریتی‌ها نظارتی از طرف نهاد یا شخصی انجام نمی‌شود.»
وجوهی که سال ۱۳۹۱ و در جریان زلزله ورزقان توسط هنرمندان جمع‌آوری شد، سرانجام مشخصی پیدا نکرد. اگر مسئولان ذی‌ربط همت نکنند، لاجرم چند سال بعد باید گفت: وجوهی که سال ۱۳۹۶ و در جریان زلزله غرب کشور توسط سلبریتی‌ها جمع آوری شد، سرانجام مشخصی پیدا نکرد.
