رقیب اردوغان را بهتر بشناسید

دیدارنیوز: «تکنوکرات پاکدست درستکار» تصویری است که از قیلیچ داراوغلو کشیده می‌شود. او که روی حقوق‌بشر و بازگشت به حکومت قانون تاکید دارد تلاش کرده از رویکرد‌های سکولار و تبعیض‌آمیزی که حزب متبوعش _که به دست مصطفی کمال آتاتورک بنا شد _ از آن‌ها حمایت می‌کرد دوری کند و صدایش را به همه مردم ترکیه برساند.

«کمال کارا بولوت» در سال ۱۹۴۸ در روستای بالیجا، ۵۳ کیلومتری شهر تونجلی مرکز استان تونجلی به دنیا آمد. در دهه ۱۹۵۰ نام خانوادگی‌اش را به دلیل اینکه در روستای آن‌ها همه اهالی کارابولوت نام داشتند به قیلیچ داراوغلو (کیلیچ داراوغلو Kılıçdaroğlu) تغییر داد.

خانواده علوی مذهب قیلیچ داراوغلو در اصل از عشیره‌های عرب کوچ‌کرده از خراسان و سکنا گزیده در تونجلی هستند که نسب خود را به قبیله قریش می‌رسانند. شجره خانوادگی قیلیچ داراوغلو به «ایل بیگدلی» از قوم غوز می‌رسد و او پیش از این به سیادت خود اشاره کرده است.

قیلیچ داراوغلو در سال ۱۹۷۱ از دانشکده علوم تجارت و اقتصاد آنکارا در رشته اقتصاد مالی فارغ‌التحصیل شد و شغل خود را به عنوان کارشناس مالی در وزارت اقتصاد آغاز کرد و تا سال ۱۹۸۳در همین رشته فعالیت کرد.

او تا نیمه دهه ۱۹۹۰ در سمت مدیریت در چند اداره دولتی کار کرد و در سال ۱۹۹۴ وقتی مشاور مالی وزارت کار و رفاه اجتماعی بود به‌دلیل مشاوره درست خود از سوی یک مجله تاثیرگذار اقتصادی به عنوان «بوروکرات سال» برگزیده شد. با این حال در سال ۱۹۹۶ از سوی وزیر اقتصاد دولت ائتلافی «نجم‌الدین اربکان» از کار برکنار و به دادگاه فراخوانده شد. با وجود تبرئه‌شدن قیلیچ داراوغلو در دادگاهِ جرایم مالی و استیناف، تا سال ۱۹۹۷ از مشاغل دولتی دور ماند و در نهایت به درخواست خودش در سال ۱۹۹۹ بازنشسته شد.

بازنشستگی و ورود به سیاست
قیلیچ داراوغلو مدتی در دانشگاه «حاجی تپه» در رشته ریاضیات ریسک و بیمه، به تدریس پرداخت و هم‌زمان ریاست «کمیسیون تقسیم اعتبارات اقتصادی» هشتمین برنامه توسعه اقتصادی ترکیه را برعهده داشت. آخرین سمت شغلی او پیش از ورود به دنیای سیاست و عضویت در حزب دموکراتیک چپ «بولنت اجویت» عضویت در هیات مدیره بانک کار (Türkiye İş Bankası) بزگترین بانک خصوصی ترکیه بود.

ستاره سیاسی قیلیچ داراوغلو سال ۱۹۹۹ ظهور کرد وقتی در حزب دموکراتیک چپ (Demokratik Sol Partisi) خوش درخشید با این حال «بولنت اجویت» حاضر به معرفی او به عنوان کاندیدای این حزب در انتخابات نشد. قیلیچ داراوغلو که در آن زمان مدیر مجله سازمان امور مالیاتی بود به درخواست یکی از اعضای حزب جمهوری خلق ترکیه (Cumhuriyet Halk Parisi) گزارشی درباره فساد (مالی_اداری) تهیه کرد. این گزارش توجه «دنیز بایکال» رهبر وقت CHP را جلب و در‌های این حزب را به روی او گشود. بایکال از او دعوت کرد به حزب آن‌ها بپیوندد.

به این ترتیب قیلیچ داراوغلو در انتخابات سراسری سال ۲۰۰۲ به عنوان نماینده حزب جمهوری خلق از استانبول برگزیده شد. در سال ۲۰۰۴ اعتراض‌های درون حزبی علیه رهبری حزب جمهوری خلق روی داد که در آن ۳۰ نماینده از جمله قیلیچ داراوغلو در نامه‌ای مراتب مخالفت خود را با دنیز بایکال اعلام کردند. همه آن افراد از سوی کادر رهبری حزب تصفیه شدند، اما قیلیچ داراوغلو که نامش در فهرست سیاه حزب وارد نشده بود دوباره در سال ۲۰۰۷ به عنوان نماینده حزب جمهوری خلق ترکیه از استانبول انتخاب و به درخواست بایکال به رهبری فراکسیون این حزب در مجلس انتخاب شد.

قیلیچ داراوغلو در مجلس در قالب فعالیت‌های حزبی می‌درخشید، با رسانه‌ها مصاحبه می‌کرد و در هر فرصتی ادعا‌های معمول در مورد فساد موجود در حزب حاکم بر ترکیه (حزب اعتدال و توسعه) را بر زبان می‌آورد و به تدریج مورد حمایت مخالفان حزب حاکم قرار می‌گرفتقیلیچ داراوغلو در مجلس در قالب فعالیت‌های حزبی می‌درخشید، با رسانه‌ها مصاحبه می‌کرد و در هر فرصتی ادعا‌های معمول در مورد فساد موجود در حزب حاکم بر ترکیه (حزب اعتدال و توسعه) را بر زبان می‌آورد و به تدریج مورد حمایت مخالفان حزب حاکم قرار می‌گرفت.

«شعبان دیشلی» رهبر وقت حزب حزب اعتدال و توسعه، «دنگیر میرمحمد فرات» معاون وی و «ملیح گوکچک» شهردار وقت آنکارا از جمله کسانی بودند که قیلیچ داراوغلو با آن‌ها درافتاده بود. در سال ۲۰۰۸ قیلیچ داراوغلو پرونده فساد مالی بزرگی را علیه میرمحمد فرات باز کرد.

این پرونده که مربوط به قاچاق هروئین و فعالیت‌های اقتصادی غیرقانونی میرمحمد فرات و شریکش در آلمان بود، قیلیچ داراوغلو و میرمحمد فرات را به یک مناظره زنده تلویزیونی کشاند و در نهایت به استعفای فرات از نمایندگی حزب حاکم منجر شد.

نفر بعدی ملیح گوکچک شهردار پایتخت بود که مناظره تلویزیونی وی با قیلیچ دار اوغلو بر سر قیمت گاز خانگی در آنکارا به یک دوئل سخت تبدیل شد و نام قیلیچ داراوغلو را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت.

او در سال ۲۰۰۹ از سوی حزب جمهوری خلق در انتخابات شهرداری استانبول شرکت کرد، اما با کسب ۳۶.۸ درصد آرا به رقیب خود از حزب حاکم باخت.

در دست گرفتن رهبری حزب جمهوری خلق
سال ۲۰۱۰ نوبت دنیز بایکال رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه رسید، وقتی در پی پخش فیلم رسوایی جنسی‌اش مجبور به استعفا شد. ادعا می‌شود که قیلیچ داراوغلو در افشای آن فیلم نقش داشت. در پی این استعفا، قیلیچ داراوغلو اول اعلام کرد به رهبری حزب چشمداشتی ندارد، اما مدتی بعد از حرفش برگشت و کاندیدای رهبری حزب شد. این دوگانگی حرف و عمل تا سال‌ها توسط مخالفانش علیه او استفاده می‌شد. با این وجود او در سال ۲۰۱۰ در انتخابات رهبری حزب در حالی که هیچ رقیب دیگری نداشت به عنوان هفتمین رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه برگزیده شد.

حزب جمهوری خلق ترکیه در نخستین انتخابات پارلمانی که به رهبری او در آن شر کت کرد ۲۵.۹۸ درصد آرا را به خود اختصاص داد و در جایگاه دوم بعد از حزب حاکم (AK) قرار گرفت. در واکنش به این پیروزی قیلیچ داراوغلو مدعی شد حزبشان موفق شده در کمتر از ۶ ماه بیشتر از ۳.۵ میلیون رای‌دهنده را جذب کند و تعداد نمایندگانش در پارلمان را افزایش دهد.

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ قیلیچ داراوغلو با حزب «حرکت ملی» ترکیه (Milliyetçi Hareket Partisi) به رهبری دولت «باغچه لی» متحد و بر خلاف مشی همیشگی، یک فرد محافظه‌کار را به عنوان کاندیدا معرفی کردند. این فرد «اکمل‌الدین احسان‌اوغلو» دبیرکل سابق سازمان کنفرانس اسلامی بود. این انتخاب با انتقاد‌های درون حزبی مواجه شد و در رای‌گیری صوری حزب، احسان اوغلو در حالی رای فقط ۳۲ درصد اعضای حزب جمهوری خلق ترکیه را کسب کرد که در حزب «حرکت ملی» نظر مساعد ۷۵ درصد اعضای حزب حرکت ملی (MHP) را جلب کرده بود.

با وجود همه مخالفت‌ها، قیلیچ داراوغلو پشت احسان اوغلو به عنوان کاندیدای ائتلاف ایستاد و در پاسخ به منتقدان با گفتن جمله «آخر سر، سرتان را می‌اندازید پایین و خودتان می‌روید رای می‌دهید» بزرگترین خطای سیاسی‌اش را مرتکب شد.

با شکست در انتخابات ریاست جمهوری، صدای برخی اعضای حزب مبنی بر استعفای قیلیچ داراوغلو از رهبری حزب و برگزاری جلسه فوق‌العاده بلند شد. قیلیچ داراوغلو جلسه فوق‌العاده حزب را برگزار و برای رهبری حزب با «محرم اینجه» به رقابت پرداخت و بار دیگر به رهبر حزب انتخاب شد.

انتخابات شهرداری‌ها، کلید موفقیت حزبی
در سال ۲۰۱۹ حزب جمهوری خلق ترکیه با کمک رای‌دهندگان احزاب مخالف توانست برای نخستین‌بار حزب حاکم (AK) را در انتخابات شهرداری‌ها شکست دهد و دو کاندیدای مورد حمایت خود «اکرم امام اوغلو» و «منصور یواش» را در مسند شهرداران استانبول و آنکارا بنشاند؛ و حالا قیلیچ داراوغلو در ظاهر به دستاورد مشابهی برای انتخابات ۱۴ ماه می (۲۴ اردیبهشت) امید بسته است.

در بهمن‌ماه پارسال در آستانه شروع فعالیت‌های انتخاباتی، قیلیچ داراوغلو و رهبران پنج حزب مخالف (سعادت، خوب، دموکرات، دموکراسی و پیشرفت، آینده) ائتلاف ملت را تشکیل دادند. هدف اصلی این ائتلاف که در همان روز‌های نخست با خطر از هم پاشیدگی روبرو بود شکست حزب حاکم و شخص رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان است.

یکی از قول‌های انتخاباتی او در میانه تورم ۸۵ درصد که ترکیه را فرا گرفته، بازگشت به سیاست‌های اقتصادی سختگیرانه و رابطه بهتر با همسایگانی، چون ایران و غرب استنظرسنجی‌ها به رقابت تنگاتنگ بین اردوغان و قیلیچ داراوغلو اشاره دارد. یکی از قول‌های انتخاباتی وی در میانه تورم ۸۵ درصد که ترکیه را فرا گرفته، بازگشت به سیاست‌های اقتصادی سختگیرانه و رابطه بهتر با همسایگانی، چون ایران و غرب است. با این حال وی فاقد کاریزما و توانایی اردوغان در راه‌انداختن گردهمایی‌های بزرگ است و تا کنون نیز هیچ دورنمایی از آینده بدون اردوغان به رای‌دهندگان ارائه نکرده است.

«تکنوکرات پاکدست درستکار» تصویری است که از قیلیچ داراوغلو کشیده می‌شود. او که روی حقوق‌بشر و بازگشت به حکومت قانون تاکید دارد تلاش کرده از رویکرد‌های سکولار و تبعیض‌آمیزی که حزب متبوعش _که به دست مصطفی کمال آتاتورک بنا شد _ از آن‌ها حمایت می‌کرد دوری کند و صدایش را به همه مردم ترکیه برساند.

تلاش برای جذب آرای کرد‌ها
او که خود متولد استانی عمدتا کردنشین در شرق ترکیه است در نخستین ویدئوی تبلیغاتی خود از سیاست حکومت در برابر کرد‌ها انتقاد کرد و گفت «به‌دلیل کسب پنج رای، میلیون‌ها کرد را تروریست قلمداد کردند». وی بر علوی‌بودنش هم تاکید کرد: «به آن‌هایی که می‌گویند چیزی به اسم علوی وجود ندارد می‌گویم که این سیستم تبعیض را باید از اساس برکند».

او به قشر دیندار ترکیه که حجاب اصلی‌ترین نماد و اردوغان مایه امید آنهاست اطمینان داده که در صورت پیروزی حزبش، کشور هرگز به سیاست‌های ضد حجاب و ضد دین سابق باز نخواهد گشت. او همچنین به سیاست‌های اردوغان علیه آزادی‌های مدنی از جمله آزادی بیان حمله کرده و قول داده دموکراسی را برگرداند: «جوانان، دموکراسی می‌خواهند؛ نمی‌خواهند صبح زود پلیس به دلیل یک پست توئیتری به خانه آن‌ها یورش ببرد.»

منتقدانش این اظهارات و حملات را بخشی از سیاست‌ورزی ریاکارانه قیلیچ داراوغلو توصیف می‌کنند. واقعیت هرچه باشد این اظهارات از همین حالا باعث حمایت کرد‌ها از جمله حزب دموکراتیک خلق‌ها (Halkların Demokratik Partisi) شده است که حتی عضو ائتلاف ۶گانه نیست.

رجب طیب اردوغان تا کنون با جمع‌کردن میلیونی هوادارانش تلاش‌کرده کاریزمای خود را به رخ قیلیچ داراوغلو بکشد. چندبار با خواندن مصرعی از شاهنامه فردوسی «نشستند و گفتند و برخاستند» به ائتلاف ۶گانه کنایه‌زده و حتی یک بار گفته «قیلیچ داراوغلو حتی نمی‌تواند یک گله گوسفند را چوپانی کند».