با کاهش تحریم نفتی آمریکا، آیا ونزوئلا در حال بازگشت به شرایط عادی است؟

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.

منبع: اندیشکده شورای آتلانتیک

مترجم: حمید رضا بابایی

پایان انزوا؟ آمریکا روز یکشنبه تحریم‌های نفتی دولت نیکولاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا را کاهش داد. این اقدام به دنبال ازسرگیری مذاکرات میان دولت و مخالفان سیاسی در ونزوئلا صورت گرفت. مذاکرات در مکزیکوستی و چهار سال پس از انتخاب مجدد مادورو آغاز شد، انتخاباتی که بسیاری آن را همراه با تقلب خوانده و به بروز بحران سیاسی در ونزوئلا و انزوای بین المللی دولت مادورو انجامید.

موافقت وزارت خزانه داری آمریکا با عملیات مشترک شرکت نفتی شِورون و شرکت دولتی نفتی ونزوئلا همچنین نویدبخش بازگشت بالقوه نفت ونزوئلا به بازار‌های جهانی است، آن هم در شرایطی که تهاجم روسیه به اوکراین، به بروز بحران جهانی در عرصه انرژی منجر شده است.

چه آینده‌ای در انتظار ونزوئلا است؟ پشت صحنه تصمیم آمریکا چه چیزی است؟ کارشناسان ما به جزئیات این مسایل می‌پردازند.

جیسون مارچاک: تنها در صورتی که مادورو به اصلاحات تن دهد، آینده‌ای روشن در انتظار وی خواهد بود.

تصمیم دولت بایدن برای کاهش تحریم‌های نفتی ونزوئلا، که مدت‌ها انتظارِ آن می‌رفت، بیانگر واقعیات جدید در این کشور است. این اقدام سه سال پس از آن صورت گرفت که دولت ترامپ تمام فعالیت‌های حفاری را در قالب فشار حداکثری متوقف کرد، پویشی که هدف از آن اِعمال تغییرات سیاسی از طریق زور بود. البته مادورو همچنان بر مسند قدرت قرار دارد، اما تمایل جدید برای مذاکره با مخالفان - موسوم به پلتفرم واحد- اکنون در‌های منتهی به کاهش محدود تحریم‌ها را گشوده است.

اتخاذ دو گام مهم – گرچه هنوز ناکافی- برای کاهش مصایب مردم ونزوئلا، می‌تواند این امید را در دل همگان زنده کند که ونزوئلا احتمالا در حال احیاء است:

۱. اعلام توافق مشترک میان دولت مادورو و پلتفورم واحد و درخواست از سازمان ملل برای اجرای برنامه امداد انسانی.

این برنامه تقریبا سه میلیارد دلار هزینه خواهد داشت که می‌توان آن را از دارایی‌های مسدود شده ونزوئلا تامین کرد و البته استفاده از این دارایی‌ها، تنها در صورتی میسر خواهد بود که مخالفان نیز آن را بپذیرند.

۲. ازسرگیری مذاکرات سیاسی و امور بشردوستانه در مکزیکوسیتی که از یک سال پیش تاکنون متوقف شده است. در این مذاکرات باید در خصوص انتخابات ۲۰۲۴ در ونزوئلا تبادل نظر کرد.

این اتفاقات چرا اکنون درحال رخ دادن هستند؟ باید تاکید کنم گرچه مادورو همواره از مذاکرات برای وقت کشی بهره برده آن هم بدون آن که قصد توافق داشته باشد، ولی این بار احتمالا اوضاع متفاوت است.   دولت موقت ونزوئلا – به رهبری خوان گوایدو که از حمایت آمریکا برخوردار بوده و نشان داده است گزینه قابل اتکایی برای جانشینی مادورو نیست – تا ژانویه دوام خواهد یافت. در این شرایط مخالفین با شمایل جدید ظاهر خواهند شد و از امتیازاتی برخوردارند به گونه‌ای که در خواسته‌هایشان تعدیل خواهند کرد. ولی مخالفان همچنان کلید میلیارد‌ها دلار از اموال ونزوئلا را در خارج در دست دارند.

مادورو همین چند هفته پیش برای نخستین بار در چند سال گذشته در نشست سازمان ملل (کنفرانس تغییرات آب و هوایی COP۲۷) حاضر شد و در حال دست دادن با رهبران حاضر بود. بحران جهانی انرژی و تمرکز جدید برای مهار روسیه، دو تحولی هستند که که مادورو در آن‌ها تنها نقش یک ناظر را دارد. وی می‌خواهد از این فرصت برای رفع تحریم‌ها بهره ببرد.

دو ماه پیش هفت آمریکایی که به اشتباه در ونزئلا بازداشت شده بودند، سرانجام به وطن خود بازگشتند گرچه همچنان افراد زیاد دیگری هستند که به صورت ناعادلانه در زندان‌های ونزوئلا به سر می‌برند.

ونزوئلا با وجود شرایط بسیار نابسامان، بیشترین ذخایر ثابت شده نفت را در جهان دراختیار دارد. ولی میزان تولید نفت آن کمتر از یک چهارم حجم آن در ده سال گذشته است. در سال‌های آینده و با سرمایه گذاری‌های چشمگیر، این نفت نقش مهمی در کاهش فشار‌های مرتبط با انرژی ایفا خواهد کرد.

تحولات سیاسی داخلی آمریکا، عموما در قبال سیاست آن در قبال نیمکره غربی نقش دارد و ونزوئلا نیز استثناء نیست. به دنبال انتخابات میان دوره‌ای در آمریکا، تغییر آشکار تحولات سیاسی در فلوریدا، فضای  مناسبی برای کاهش تحریم‌های نفتی فراهم کرده است. اکنون که فلوریدا مشخصا به یک ایالت جمهوری خواه تبدیل شده، دیگر نیازی نیست سیاست آمریکا حول منافع تندروانه‌تر از رای دهندگان در ایالتی باشد که بیش از نیمی از مهاجران ونزوئلایی ساکن آمریکا را در خود جای داده است.

منتظر چه چیزی باید باشیم؟ مجوز عمومی شماره ۴۱ وزارت خزانه داری آمریکا به این معنا است که مادورو باید بداند تنها در صورت توافقات واقعی با مخالفان - که قاعدتا پایدار و تحت نظارت خواهند بود – امکان کاهش تحریم‌ها وجود دارد. اما این مجوز شش ماهه است و زمینه‌های محدودی را شامل می‌شود. تحریم‌ها در هر زمان نیز قابل بازگشت هستند. مفهوم این امر برای مادورو آن است که می‌توان امیدوار بود، اما اگر وی حسن نیت نداشته باشد، این امید‌ها بلافاصله از بین خواهد رفت؛ لذا می‌توان انتظار داشت در میز مذاکرات، مساله نظارت دقیق بر روند پیشرفت امور، مطرح خواهد شد. علاوه بر آن، توافق مربوط به برنامه امداد سازمان ملل، شفاهی است. اگر در جزییات فروبپاشد، احتمال اِعمال مجدد تحریم‌ها نیز وجود خواهد داشت. اما اگر پیشرفت حاصل شود، ادامه کاهش تحریم‌های نفتی و دیگر موارد – که ابتدا در سال ۲۰۰۶  صورت گرفت - نیز وجود دارد.

ایریا پویوسا: بُردِ مشروط برای مادورو و مخالفان

در اوایل سال ۲۰۲۲ و در بحبوحه تهاجم روسیه به اوکراین، آمریکا به دولت مادورو نزدیک شد تا درباره آزادی شهروندان آمریکایی که به عنوان گروگان‌های سیاسی در کاراکاس بودند، مذاکره کند. کاهش تحریم‌های آمریکا برای زمینه سازی ازسرگیری فعالیت‌های شورون در ونزوئلا از دیگر محور‌های مورد نظر در این مذاکرات بود.

از این مذاکرات مستقیم، عموما به عنوان تغییر در سیاست آمریکا یاد می‌شد، که از دولت موقت به رهبری خوان گوایدو به عنوان دولت قانونی ونزوئلا حمایت می‌کرد.

با این حال شاهد همکاری گسترده دولت بایدن با پلتفرم واحد ونزوئلا هستیم. ازسرگیری مذاکرات به میانجیگیری نروژ، با مجوز وزارت خزانه داری آمریکا برای فعالیت‌های شورون در ونزوئلا همزمان شد. ظاهرا این مجوز، مشوقی بود برای آن که هیأت دولت مادورو به میز مذاکرات بازگردد تا درباره شرایط انتخابات در مسیر دمکراتیزه شدن این کشور، مذاکره شود.

این مساله همزمان شد بود با اعلام تشکیل یک صندوق ویژه امانات تحت اداره سازمان ملل که در آن دارایی‌های مسدود شده ونزوئلا در خارج، قرار داده شد. بر اساس این توافق، از اموال یاد شده برای اجرای برنامه‌های توزیع غذا، امور بهداشتی و زیرساخت‌های برق استفاده خواهد شد. این تقریبا سه میلیارد دلار، کمک‌های انسان دوستانه نیست، بلکه دارایی‌های ونزوئلا است که در مدت سه سال در همین کشور سرمایه‌گذاری مجدد خواهد شد. احتمال استفاده از این اموال در توسعه امور اجتماعی بدون تردید یکی از دستاورد‌های دولت موقت برای حفاظت از دارایی‌های ونزوئلا است. این وضع جدا برای تشکیلاتی ناتوان مناسب است، چرا که عمر دولت موقت در سال ۲۰۲۳  پایان می‌یابد.

از منظر جنجال‌های تبلیغاتی، همان طور که پیش بینی می‌شود، دولت مادورو در حال تحریف این توافق‌نامه است گویی که به دارایی‌هایی از ونزوئلا دست یافته است که دولت‌های خارجی عامدانه توقیف کرده اند. به هر حال دولت ونزوئلا در حال تبلیغ برای رفع کامل تحریم‌ها و دمیده شدن حیات دوباره به ونزوئلا است. درحقیقت مادورو و حزبش به شدت به سرمایه گذاری خارجی نیازمند هستند و انتظار دارند شرکت‌های اروپایی برای ازسرگیری فعالیت هایشان در ونزوئلا به دنبال مجوز باشند.

ولی مجوز فعالیت‌های شِورون در ونزوئلا محدود کننده‌تر از چیزی است که تحلیلگران بازار نفت پیش بینی می‌کردند. این محدودیت‌ها به گونه‌ای است که مادورو برای کسب منافع با دشواری مواجه خواهد شد. بر اساس این مجوز، شورون از معامله در زمینه کالا‌ها و خدمات مرتبط با ایران و روسیه – مهم‌ترین شرکای شرکت نفتی دولتی ونزوئلا PDVSA ـ منع شده است. اعتبار این مجوز شش ماه است و تمدید آن به موافقت مادورو با شرایط برگزاری انتخابات آزاد و پیشرفت در زمینه حقوق بشر در ونزوئلا بستگی دارد. رابرت منندز نماینده دمکرات و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا بلافاصله هشدار داد که اگر مادورو به مذاکره با مخالفان تن ندهد، آمریکا باید تحریم‌های کامل را احیاء کند.

علاوه بر آن، کارشناسان نفتی می‌گویند دو یا سه سال طول می‌کشد تا شورون چاه‌های نفت با سرمایه گذاری مشترک را اِحیاء کند. انتخابات بعدی ریاست جمهوری و مجلس ونزوئلا هم دو تا سه سال بعد برگزار خواهد شد. در حقیقت، مساله کاهش تحریم ها، مذاکرات سیاسی و تاریخ انتخابات را می‌توان به خوبی با هم مرتبط کرد.

پلتفرم واحد برای اعلام پیروزی سیاسی و بازگشت به مذاکرات با میانجی‌گری نروژ، محتاطانه عمل کرده است. پیشتر نیز به ابتکار جنبش چاویسم، مذاکرات طولانی صورت گرفته است. اما این بار اوضاع متفاوت است. مطلع کردن مردم ونزوئلا از اهمیت این پیشرفت‌ها که گامی است به سوی مسیر دمکراسی سازی، جایگاه سیاسی مهم تری به پلتفورم واحد اعطا خواهد کرد. البته فضای اطلاع رسانی در ونزوئلا که سانسور و اطلاعات نادرست از ویژگی‌های آن محسوب می‌شود، در این روند اطلاع رسانی مانع تراشی گسترده خواهد کرد. این چالشی است که پلتفرم واحد باید بر آن غلبه کند.

دیه گو اِریا: تحولات سیاسی در فلوریدا، دلایل تغییر رویکرد بایدن را توضیح می‌دهد

تصمیم دولت بایدن به کاهش تحریم‌های نفتی ونزوئلا نشان می‌دهد منافع ژئواستراتژیک آمریکا نسبت به فشار‌های سیاسی داخلی اولویت دارد. در ایالت فلوریدا، جامعه آمریکای لاتین که تندرو‌های مخالف نظام سوسیالیستی هستند، به صورت تاریخی در تعیین سیاست آمریکا در قبال آمریکای لاتین و کشور‌های کارائیب، نقشی بسیار گسترده ایفا کرده اند. اما با پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات میان دوره ای، فلوریدا که زمانی خاستگاه اصلی ریاست جمهوری آمریکا بود، اکنون بیش از آن که یک ایالت تعیین کننده باشد،   پایگاه قوی جمهوری‌خواهان محسوب می‌شود. بحران جهانی انرژی که از تهاجم روسیه به اوکراین ناشی شده، روی گرداندن کشور‌های آمریکای لاتین از رهبران‌شان و انتخاب موجی از رهبران چپ گرا، عواملی هستند که به این تغییر در سیاست منجر شده است.

اعلام وزارت خزانه داری آمریکا، به دنبال ماه‌ها مذاکرات مخفی در کاراکاس درباره طرح امداد سازمان ملل صورت گرفت که بر اساس آن حدود سه میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ونزوئلا در خارج صرف امور بهداشتی،   طرح‌های زیرساخت و برنامه‌های آموزشی خواهد شد.

اکنون که دولت ونزوئلا و مخالفان رسما به میز مذاکرات در مکزیک بازگشته اند و جمهوری خواهان اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا را در اختیار دارند، می‌توان انتظار داشت در سال ۲۰۲۳ نظارت بسیار دقیقی بر سیاست دولت آمریکا در قبال ونزوئلا اِعمال خواهد شد. رهبری مجلس احتمالا جلسات استماع برگزار کرده و پیش نویس قوانینی را تهیه خواهد کرد که هدف آن ممانعت از تعدیل احتمالی سیاست‌های تندروانه آمریکا در قبال ونزوئلا و یا به تاخیر انداختن آن است.

کنگره جدید آمریکا باید در قالبی جدید از نمایندگان دو حزب بر روند انتقال دمکراتیک در ونزوئلا نظارت کند تا برای برگزاری انتخابات آزاد در سال ۲۰۲۴، تشکیل روند مستقل انتخاباتی و نهاد‌های قضایی، آزادی بیان، آزادی بی قید و شرط زندانیان و احترام به حقوق بشر، زمینه‌های لازم فراهم شود.