نحوه استقرار مناطق مسکونی در سواحل جنوبی دریای خزر و هدایت هزاران لیتر زه‌آب یا پساب تصفیه‌شده شهر‌ها و روستا‌های متراکم شمال کشور به سوی مناطق ماندابی و زیستگاه‌های آبی کم‌عمق، فرصتی را برای پرورش گیاهان دریایی مانند جلبک فراهم کرده که ارزش افزود آن بیشتر از میگو و خاویار است.
دیدارنیوز: گلستان در زمره پربرخوردارترین استان‌های کشور از نظر دسترسی به مواهب الهی قرار دارد که جنگل‌های سر به فلک کشیده هیرکانی، ۷۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی، بیش از یک میلیون هکتار مرتع، دشت‌های وسیع شمال استان و مزارع پرورش ماهی و میگو، منابع غنی ید و میدان‌های گازی در حال اکتشاف بخشی از این قابلیت‌ها است.
اگر چه تاکنون و به فراخور زمان و اعتبار، گوشه‌ای از این ظرفیت‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته، اما هنوز به دیگر بخش‌ها آن مانند پرورش گیاهان دریایی از جمله جلبک توجه زیادی نشده است.
برخورداری گلستان از حدود صد کیلومتر نوار ساحلی و همجواری با زیستگاه‌های آبی کم عمق و ماندابی در کنار هدایت زه‌آب ناشی از زهکشی صد‌ها هزار هکتار از اراضی شمال گلستان به سوی محدوده سواحل خزر، انتقال پسآب مجتمع پرورش میگو به سوی تالاب گمیشان و پساب تصیفه‌خانه بندرترکمن به خلیج گرگان، فرصتی کم‌نظیر در گلستان خلق کرده تا از این آب‌های لب‌شور و مغذی برای پرورش برخی آبزیان و به طور مشخص جلبک استفاده کرد.
به گفته کارشناسان درآمد ناشی از کشت و تولید جلبک از بسیاری تولیدات شیلاتی بالاتر است و علاوه بر ایجاد اشتغال مبتنی بر توسعه همگون و حفظ محیط زیست، مانع خروج ارز از کشور برای واردات این محصول خواهد شد.
یکی محققان حوزه تولید و بهره برداری رشته شیلات به خبرنگار ایرنا گفت: بیشتر تمرکز فعالیت مدیران شیلاتی در سالیان اخیر بر حفظ ذخایر آبزیان خزر از طریق تشدید حفاظت و تکثیر میلیون‌ها بچه ماهی و رهاسازی آن در دریا و در بخش پرورش به حمایت از واحد‌های پرورش ماهیان سردآبی، گرم آبی و خاویاری متمرکز شده است.
اشکان مالورد افزود: هر چند در سالیان اخیر فعالیت‌های مانند پرورش میگو و پرورش ماهی در قفس با حمایت دولت در دست اجرا است، اما هنوز کمک به رونق پرورش و بهره‌برداری از گیاهان دریایی مورد توجه قرار نگرفت.
سابقه چند هزارساله استفاده از جلبک
وی ادامه داد: تاریخچه استفاده از گیاهان دریایی مانند جلبک در صنایع مختلف به هزاران سال قبل بر می‌گیرد و برخلاف تصور همگان، گیاهان دارویی منحصر به خشکی نیستند و گونه‌های ارزشمندی از آن‌ها در بخش دریا وجود دارد.
این محقق شیلاتی که در زمینه فرآوری محصولات دریایی در گلستان فعالیت دانش بنیان دارد افزود: جلبک، گیاه دریایی است که برای آن کاربرد‌های متعددی در زمینه تولید موادغذایی، آرایشی، بهداشتی، دارویی، کشاورزی، تصفیه‌آب، تامین علوفه و مکمل غذایی دام تعریف شده است.
مالورد افزود: چند شرکت دانش‌بنیان گلستان، جلبک به عنوان ماده اولیه فعالیت خود را کیلویی ۲۰۰ هزار تومان از جنوب کشور تهیه می‌کنند در حالی‌که گلستان به سبب ویژگی‌های طبیعی می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی تولید جلبک کشور تبدیل شود.
وی افزود: با توجه به استقرار واحد‌های دانش بنیانی که یکی از مواد اولیه آن‌ها جلبک است می‌توان در گلستان سرمایه‌گذاری ویژه‌ای انجام داده.
ارزش افزوده جلبک بیشتر از میگو و خاویار؛ گیاهان دریایی به تور خزرنشینان می‌افتد
وی ادامه داد: میزان ارزش افزوده ناشی از تبدیل یک کیلوگرم جلبک به محصول نهایی از بسیاری از آبزیانی مانند میگو و خاویار و گیاهان خوراکی و دارویی خشک‌زی بالاتر است و ده‌ها برابر ارزش افزوده خلق می‌کند.
وی گفت: چند سال گذشته برای دریافت مجوز احداث مزرعه پرورش جلبک پیگیر امور اداری شدم، اما محیط زیست مخالفت کرد و مدعی شد که شاید در آینده جلبک به گونه مهاجم تبدیل شود.
این فعال شرکت دانش بنیان گلستان گفت: به طور متوسط از هر هکتار مزرعه و عرصه ماندابی طی یک دوره ۴۵ روزه می‌توان بین ۱۰ تا ۲۰ تن جلبک دریایی‌تر تولید و برداشت کرد که این رقم در برخی کشور‌ها به ۴۰ تن هم می‌رسد.
نقش پرورش جلبک در کاهش دست‌اندازی به ذخایر دریای خزر
وی افزود: با فرآوری و ایجاد ارزش افزود در این محصول می‌توان بخشی از مشکلات معیشتی ساکنان نوار ساحلی خزر را جبران کرد و معضل دست‌اندازی به ذخایر دریای خزر را با کمک اشتغال صیادان غیرمجاز در بخش پرورش و برداشت جلبک کاهش داد.
پژوهشگر مرکز تحقیقات آبزیان آب‌های داخلی گلستان هم در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: جلبک دریایی با دارا بودن انواع پلی ساکاریدها، مونوساکاریدها، مواد معدنی، اسید‌های چرب، آمینواسیدها، پروتئین‌ها، و ویتامین‌ها کاربرد وسیعی در کشاورزی، پژوهش‌های زیستی، تصفیه آب، تامین علوفه، مکمل‌های غذایی دام، طیور و آبزیان و همچنین تامین سلامت انسان دارد.
بایرام‌محمد قرنجیک افزود: هر چند تاکنون تلاشی برای تشکیل هرباریوم گیاهان دریایی گلستان (مجموعه‌ای از گیاهان خشک و حفظ شده و اطلاعات مربوط به آن‌ها است که برای مطالعات علمی استفاده می‌شود) انجام نشده، اما مشاهدات و پایش میدانی بیانگر آن است که مناطق ساحلی گلستان به ویژه در محدوده سایت میگو مستعدترین منطقه پرورش جلبک در کشور است.
وی گفت: نمی‌توان با احتمال اینکه جلبک‌ها به یک گونه مهاجم تبدیل می‌شوند تحقیقات در این بخش را متوقف کرد چرا که کشت و پرورش جلبک در زمره مشاغل پر سود قرار دارد و برای اجرا این مباحث باید تحقیقات جامعی در خصوص فلور گیاهان دریایی منطقه انجام شود.
مولف اطلس ماکرو جلبک‌های دریای عمان و خلیج فارس گفت: گلستان به سبب برخورداری از سایت میگو دارای پتانسیل ارزشمندی برای پرورش و استفاده از جلبک است به نحوی که می‌توان علاوه بر توجه به جنبه‌های اقتصادی پرورش میگو به مباحثی مانند تصفیه بیولوژیکی پساب میگو و کم خطر سازی آن برای منابع پذیرنده توجه کرد.
احتمال اندک تبدیل جلبک به گونه مهاجم دریایی
وی در خصوص احتمال تبدیل‌شدن جلبک به گونه مهاجم در دریای خزر گفت: با توجه به تناقض فاحش پارامتر‌های زیستی در زیستگاه‌های جنوب با اکوسیستم آبی شمال کشور این نگرانی قابل توجیه نیست.
قرنجیک افزود: شوری پهنه‌های آبی جنوبی سه برابر شوری زیستگاه‌های شمال کشور است که این رویه اجازه رشد خارج از محیط کنترل‌شده را به جلبک‌ها نخواهد داد و تهدیدی برای خزر نیست.
مدیر کل شیلات گلستان هم به خبرنگار ایرنا گفت: حمایت معنوی و مادی شیلات از فعالان آبزی پروی منحصر به فعالیت ماهیان گرم یا سردآبی، میگو و یا ماهیان خاویاری نیست.
اسماعیل جباری در خصوص چگونگی حمایت این اداره کل از فعالیت‌هایی مانند پرورش جلبک در گلستان گفت:
در راستای استفاده بهینه از آب‌های موجود استان از همه فعالیت‌های مرتبط حمایت می‌کنیم، اما باید در وهله نخست تحقیقات و مطالعات جامعی در خصوص آن انجام شود تا در آینده شاهد مشکلات زیست محیطی و یا خلق گونه‌های زیستی مهاجم در منطقه نباشیم.
وی گفت: در صورت برخورداری از طرح جامع در این حوزه می‌توان با استفاده از پسابی مجتمع پرورش میگو گمیشان به پرورش آبزیان بومی منطقه و همچنین جلبک پرداخت.
وی گفت: مرکز تحقیقات آبزیان آب‌های داخلی گلستان هم می‌تواند با بررسی و پیگیری موضوع پرورش آبزیان بومی و جلبک در پساب مجتمع پرورش میگو گمیشان طرح‌های پیشنهادی خود را برای رسیدن به اهداف و برنامه‌های مشترک ارائه کند.
به گزارش ایرنا، پرورش جلبک یکی از موضوعاتی است که می‌تواند علاوه بر حل برخی از مشکلات و چالش‌های زیست محیطی مانند تصفیه پساب میگو و یا تصفیه پساب خانگی شهر‌های شمالی کمک شایانی به حل مشکلت اقتصادی و معیشیی ساحال نشینان گلستان کند.
