گوش‌ها به تسخیرشان در آمده‌اند

دیدارنیوز – رسول شکوهی – شرکت‌های تولید کننده تجهیزات صوتی یکی از کارهایی که می‌کنند و هنوز بازارشان گرم است تولید تجهیزاتی است که امر شنیدن را راحت‌تر و با کیفیت‌تر می‌کند. هندس‌فیری‌ها که نمی‌دانم چه معادل فارسی باید برای آن در نظر گرفت این روزها انواع و اقسام مختلفی دارد و در این بازار بهم ریخته، قیمت‌هایشان هم عجیب و غریب است. نه، اشتباه نکنید. درباره بازار تجهیزات صوتی نمی‌خواهم صحبت کنم. نکته‌ای که می‌خواهم به آن بپردازم گوش‌ها هستند. گوش پدیده‌ای است که مخاطب هزاران صدای مختلف می‌شود و یکی از راه‌های ادراکی آدمی به حساب می‌آید.

چند سالی می‌شود که پدیده‌ای به نام «پادکست» جای خود را در بین مخاطب فارسی نیز پیدا کرده و در حدود یک سال اخیر حجم بالایی از پادکست‌های فارسی در اینترنت و اپلیکیشن‌های مخصوص پادکست دیده می‌شود. پادکست‌ها برخلاف دنیای رسانه‌ای امروز که چشم‌ها را هدف گرفته است، به سراغ گوش‌ها رفته تا از آن طریق به ذهن و قلب نزدیک شوند.
 
پادکست چیست؟

همه ما بارها به برنامه‌های رادیویی گوش داده‌ایم. برنامه‌ای که معمولا یک مجری دارد و درباره موضوع خاصی صحبت می‌کند و در این بین صدای افراد یا موسیقی یا صدای هر چیز دیگری نیز تدوین می‌شود و کنار صدای مجری قرار می‌گیرد. شاید این مثال تا حدی ذهن را به سمت آنکه پادکست دقیقا چیست نزدیک کند اما قبل از هر چیز به سراغ تعریف فنی پادکست برویم. ویکی پدیا در تعریف پادکست اینگونه نوشته است:

واژه پادکست از هم‌آمیزی واژه‌های iPod (آی‌پاد) و broadcasting (پخش) پدید آمده است. واژه‌نامه جدید آمریکایی آکسفورد واژه پادکست را برترین واژه سال نامیده است. این لغتنامه تعریف لغوی این واژه را نیز بدین شکل آورده: «برنامه‌ای رادیویی یا مشابه که دیجیتالی ضبط شده و جهت بارگیری برای دستگاه‌های شخصی پخش صدا در اینترنت گذاشته می‌شود.»

امروز در بسیاری از کشورهای دنیا پادکست‌های حرفه‌ای و آماتوری تولید می‌شود که مخاطبان خود را دارند. به مانند دیگر حوزه‌های صنعت سرگرمی، آمریکا کشور اول در تولید پادکست بوده و طبق آمار ۶۷ میلیون نفر در امریکا ماهیانه پادکست گوش می‌کنند.

از این مسائل فارغ شویم و ساده‌تر صحبت کنیم. می‌توان گفت که پادکست یک فایل صوتی است که درباره یک موضوع خاص حرف می‌زند. در کنار موضوع اصلی، موسیقی و صدای محیط و صدای افراد و صداهای مختلف نیز می‌تواند قرار بگیرد. شاید نمی‌توان تعریف دقیقی از پادکست داد. آیا آن کسی که کار پژوهشی درباره یک موضوع خاص انجام می‌دهد و آن را در این بستر ارائه می‌کند پادکست به حساب می‌آید یا آنکه یک متن ادبی که خود یا شخص دیگری نوشته را در کنار موسیقی قرار می‌دهد، پادکست است؟ اینکه در برخی از نمونه‌ها، موسیقی‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند و به تعبیری یک میکس جذاب تولید می‌کنند هم در دسته‌بندی پادکست قرار می‌گیرد؟

به هر صورت آن چیزی که در دنیا مرسوم است و می‌توان آنها را نمونه‌های حرفه‌ای پادکست عنوان کرد این است که فردی درباره یک موضوع خاص صحبت می‌کند و در کنارش صداهای مختلف و مخصوصا موسیقی شنیده می‌شود. حال این موضوعات بسیار متنوع است و نمی‌توان در دسته‌بندی خاصی آن را محدود کرد.

ویژگی‌های پادکست

برای من پادکست راهی بود برای پر کردن زمان‌هایی که در ترافیک و مترو و اتوبوس می‌گذارنم. در شلوغی وسایل نقلیه عمومی نمی‌توان کتاب خواند و باید برای آن زمان‌ها که همه ما به نوعی در روز با آن روبرو هستیم، فکری کرد. موسیقی نمی‌تواند تمام این زمان‌ها را پر کند و از یک جایی به بعد حوصله سر بر می‌شود. پادکست‌ها این ویژگی را دارند که زمان‌هایی را پر می‌کنند که شاید نتوان کار خاصی انجام داد. البته بعضی از پادکست‌های ساخته شده آنقدر باکیفیت هستند که باید برای آنها وقت ویژه‌ای در نظر گرفت.

فرصت مهمی که یک پادکست در اختیار مخاطبانش می‌گذارد آزادی عملی است که به آنها می‌دهد. آنها می‌توانند انتخاب کنند که چه پادکستی را در چه زمانی گوش کنند. دیگر مانند رادیو نیست که زمان مشخصی وجود داشته باشد. پادکست‌ها این آزادی را به مخاطبان خود می‌دهند که در زمان و مکان دلخواه، هر میزان از پادکست را که بخواهند گوش کنند. یعنی این کاربر است که می‌تواند روی چیزی که می‌شنود کنترل داشته باشد و آن را جلو یا عقب کند و بارها آن را بشنود.

ویژگی مهم دیگر پادکست این است که می‌توان چند وظیفه‌ای یا به قول انگلیسی زبان‌ها multitask بود. یعنی می‌توان در حین رانندگی یا قدم زدن و بازی کردن با گوشی همراه به پادکست گوش داد. این مساله بعلاوه تاثیرات حسی که پادکست می‌گذارد، از جمله محاسنی است که باعث اقبال به این پدیده می‌شود. در جهانی که رنگ و لعاب پدیده‌ها بسیار مهم است تنها صدا است که توانسته این همه امکان به مخاطبان بدهد.

پادکست در ایران

در یکی دو سال اخیر اقبال به پادکست در ایران افزایش زیادی پیدا کرده است. هم تولیدات در این حوزه بیشتر شده و هم مخاطبان بیشتری به پادکست جذب شده اند. با اینکه پادکست در ایران به شدت کم سن و سال است اما به یک سال اخیر محدود نمی‌شود و می‌توان در گذشته نمونه‌های مختلفی از آن را شنید. پادکست‌هایی که دست به دست بین مردم می‌چرخیدند و بیشتر به یک نمایش رادیویی یا ترکیب متن و موسیقی شباهت داشتند. اما به هر صورت آنها هم نوعی از پادکست محسوب می‌شوند.

 

با بهبود وضعیت اینترنت و همه گیر شدن گوشی‌های هوشمند در جامعه ایران، پادکست نیز رفته رفته جای خود را در ذهن مخاطب باز کرد. سایت‌های فارسی زبانی برای این حوزه شکل گرفت و اپلیکیشن‌هایی نیز طراحی شد. «ناملیک» و «شنوتو» دو سایت اصلی پادکست فارسی به حساب می‌آیند.

آمارهایی در رابطه با پادکست فارسی وجود دارد. سایت آی تی ایران بر اساس منابع سایت شنوتو آماری پیرامون پادکست ارائه کرده است. شاید این آمار به این دلیل که دیگر اپلیکیشن‌ها و سایت‌های میزبان پادکست را بررسی نکرده است دقیق و کاملا جامع نباشد اما یک دید کلی به ما می‌دهد.

بیشتر مردان هستند که به پادکست گوش می‌دهند و همچنان زنان زیادی هستند که اطلاعی از این پدیده نداشته و می‌توانند مخاطب بسیار خوبی برای پادکست فارسی باشند. همچنین افراد بین 25 تا 34 سال بیشترین مخاطبین پادکست را تشکیل می‌دهند. جوانان علاقه بیشتری نسبت به این پدیده نشان داده اند.

 

اپلیکیشن‌های پادکست هنوز در بین مخاطب پادکست فارسی جای خود را پیدا نکرده است. بسیاری از افرادی که مخاطب جدی پادکست هستند نیز با این اپلیکیشن‌ها آشنایی ندارند و از طریق سایت‌های مختلف و تلگرام و ... پادکست گوش می‌دهند. این اتفاق به هیچ وجه خوب نیست. استفاده از اپلیکیشن‌ها می‌تواند امکانات بیشتری در اختیار مخاطبان بگذارد. تنظیم سرعت پخش، دسته‌بندی درست، دسترسی به پادکست‌های مختلف و دلایل متنوع دیگر جزو مزایای استفاده از این اپلیکیشن‌ها است. نکته مهم دیگری که این اپلیکیشن‌ها دارند این است که آمار دقیقی به تولید کنندگان پادکست می‌دهد تا از وضعیت مخاطبین خود اطلاع داشته باشند و این امر در مسیر جذب اسپانسر نیز به شدت کمک خواهد کرد.

 

 

 

موضوعاتی که پادکست‌های فارسی دارند از تنوع خوبی برخوردار است و مخاطب این انتخاب را دارد که به سراغ علاقه‌مندی‌های خود برود. همچنین جای کار بسیار زیادی نیز وجود دارد و می‌توان این موضوعات را افزایش نیز داد. یعنی یک رابطه دو طرفه خوب و سازنده امروز شکل گرفته است.

 

 
 
در زمانه‌ای که دچار انسداد در تولیدات فرهنگی هستیم و رخوت و کاهش تولید کالای فرهنگی به شدت مشهود است، پادکست‌ها توانسته‌اند در جامعه ایران مخاطبان خود را پیدا کنند. هر چند که همچنان جای کار بسیار زیادی وجود دارد و این طفل نوپا راه زیادی دارد. دیدارنیوز در قالب پرونده‌ای چند قسمتی به سراغ این پدیده رفته و در قالب گفتگوها و گزارش‌هایی به دنبال بررسی و معرفی این حوزه است.