ستون جدید دیدار در حوزه بین‌الملل به نام «ترکیه، از فراز گالاتا» است که تمثیلی است از برج قدیمی گالاتا در استانبول که قرن‌ها دیدبان این کشور بوده و این ستون نیز به نوعی رسانه‌های ترکیه را رصد و ترجمه برخی مطالب را منتشر می‌کند.
دیدارنیوز: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که همه مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
نویسنده:طا‌ها آکویل
منبع:روزنامه کرار (مخالف دولت)
تاریخ انتشار: سپتامبر ۲۰۲۲
مترجم:رضا قنبری (روزنامه نگار مسائل ترکیه)
ارتباط با سازمان همکاری شانگهای مهم است، اما اگر این روند با دور شدن از غرب و کوچک شمردن ارزش‌های دموکراتیک همراه باشد قطعا به بیراهه می‌رویم.
چرخش به سمت محور روسیه و چین نه تنها بر خلاف جهت گیری تاریخی ترکیه است که نیاز‌های استراتژیک کشور به علم، فناوری، نهادگرایی، قانون و دیپلماسی در عصر حاضر را هم تامین نمی‌کند.
تجربه ۲۰ ساله اخیر نیز این واقعیت را نشان می‌دهد: با حاکمیت قانون، اقتصاد عقلایی و اصلاحات مدنظر اتحادیه اروپا، درآمد سرانه کشور در سال ۲۰۱۲ تا ۱۲ هزار دلار افزایش یافت. اما با تغییر روش‌ها و حرکت به سمت اولویت‌های ایدئولوژیک و استبدادی، نمودار افت کرد و در نهایت سیستم ارزی وارد بحران شد.
وقتی دولت از انتقادات حقوق بشری غرب ناراحت شده و تغییر رویه داد روسیه و چین با خوشحالی اوضاع را زیر نظر داشتند. آنچنان که سرگئی مارکوف از مشاوران پوتین موضوع را اینگونه توضیح می‌دهد:
"جهان در حال حاضر روند خروج ترکیه از سایه ژئوپلیتیک ایالات متحده و اتحادیه اروپا را تماشا می‌کند. ترکیه احتمالاً متحد استراتژیک روسیه خواهد بود و همچنین عضویت خود در ناتو را حفظ خواهد کرد." (اسپوتنیک، ۳ آوریل ۲۰۱۹)
این بدترین تصویر برای ترکیه خواهد بود: در ناتو شریک استراتژیک روسیه تلقی شود و از نظر روسیه کشوری تنها و به دور از اتحادیه اروپا به حساب بیاید.
ترکیه موقع گفتگو با غرب "آینده خود را در اروپا می‌بیند" (اردوغان: ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱) اما همان ترکیه در حال "عضویت کامل" در سازمان همکاری شانگهای است.
تصویری «بی محور» از سیاست خارجه که در آن ائتلاف ها، معیارها، مفاهیم و ارزش‌ها محو شده و ارتباطات تجاری-سیاسی با تاکتیک‌های متغیر و روزانه انجام می‌شود! به عبارت دیگر "انزوا". در روابط با اعراب هم همینطور است و نتیجه آن تنهایی در مدیترانه شرقی است.
شانگهای یک قطب نمای شکسته است و ترکیه را به انزوای بیشتر خواهد برد.
ژاپن و کره جنوبی بعنوان غول‌های بزرگ اقتصادی و فناوری آسیا در سازمان شانگهای حضور ندارند و این سازمان با حضور رهبران خودکامه، به راحتی از مسائلی مانند حقوق بشر و آزادی مطبوعات چشم پوشیده است. مثلا در حالی که اردوغان به هر مناسبتی غرب را به اسلام هراسی متهم می‌کند، زمانی که به آزار و شکنجه سازمان‌یافته مسلمانان در هند و چین می‌رسد حتی یک کلمه هم به زبان نمی‌آورد.
به هر حال شانگهای یک سازمان اقتصادی- امنیتی است که مفهوم «حقوق بشر» در آن جایی ندارد. در ماده ششم «اعلامیه دوشنبه» که در ۶ ژوئیه ۲۰۰۰ منتشر شده با طرح مباحثی، چون «مداخله در روابط بین‌الملل کشور‌ها به بهانه حمایت از حقوق بشر» در واقع مفهوم حقوق بشر را کنار گذاشته و مفاهیمی مانند حاکمیت قانون و تفکیک قوا هیچگاه مورد بحث قرار نمی‌گیرد.
این درست که ترکیه باید روابط خود را با همه کشور‌ها توسعه دهد. اما ایجاد رابطه با "عضو" شدن و دست در دست هم نهادن بسیار متفاوت است.
ما با غرب مشکل داریم، همیشه این اختلافات وجود داشته و متاسفانه ترکیه نتوانسته در حین توسعه روابط با غرب و دوستی با آن‌ها به این مشکلات فائق آید. اسلام گرایان باید روابط عبدالحمید با آلمان و تلاش هایش برای کنار آمدن با انگلیس را بار دیگر بررسی کنند.
یک نمونه پند آموز از دیپلماسی فعال قبل از جنگ بزرگ استقلال در ۱۹۲۲ توسط مصطفی کمال انجام شد. آنجا که ترکیه با فرستادن جلال‌الدین عارف به رم، یوسف کمال و فتحی بیگ به پاریس و لندن توانست از توافق یونان با فرانسه و ایتالیا جلوگیری کند. نزدیکی غرب و یونان همیشه نتایج بدی به بار آورده است و دولت‌های ترکیه همواره با حفظ تعادل در روابط دیپلماتیک از آن پیشگیری کرده‌اند. امروز نیکوس دندیاس وزیر امور خارجه یونان می‌گوید که توازن در برابر ترکیه "بازسازی" شده و نخست‌وزیر میتسوتاکیس با به چالش کشیدن ترکیه می‌گوید "ما متحدان قوی داریم"! (۳۱ مه ۲۰۲۲)
متحدان ما؟ نمایندگانی که در سنای آمریکا همواره پشتیبانمان بودند کجا هستند؟! کجایند نمایندگانی که در حمایت از عضویت ترکیه در اروپا، پرچم ترکیه را در پارلمان اروپا بلند می‌کردند؟!
سرمایه‌گذاری در زیر ساخت‌ها، فناوری، دانش فنی، بازار، روابط دانشگاهی و ساختار‌های قانونی عوامل فوق العاده مهمی در توسعه کشور هستند.
آیا این‌ها را از محور چین و روسیه تامین می‌شوند؟! ترکیه باید به "محور" اصلی در غرب بازگردد.
