۲۰ سال است که در ترکیه به مردم القا شده که دولت اردوغان موفق بوده است. گمان می‌کنبم در حال پروازیم، چون جهان را روی زمین فرض کرده‌ایم.
دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: گسترش نامحدود فرصت‌های ارتباطی طبیعتا درباره اخبار جهان به ما احساس آگاهی می‌دهد. واضح است که این آگاهی درباره ترکیه بیشتر بوده و ما بر این اساس در مورد اطرافمان به یک نگرش می‌رسیم. واقعیت، اما اینگونه نیست. با افزایش امکانات ارتباطی، هر چند دسترسی به اطلاعات و اخبار بیشتر شده، اما نمی‌توان گفت مطلع تریم. زیرا دریافت‌هایمان در نهایت به علایق و پیش داوری‌هایمان مربوط می‌شود. این وضعیتی است که ما در ارزیابی ۲۰ سال ترکیه در دوران عدالت و توسعه‌ی اردوغان به آن دچاریم. گمان می‌کنیم در حال پروازیم، زیرا جهان را روی زمین فرض کرده ایم. بی‌شک در ۲۰ سال اخیر کار‌های بسیار مهمی انجام شده است. اما از دیدگاه چه کسی و برای چه؟
در مقایسه با کشور‌های هم سطح خودمان، به چه میزان کار‌های پر اهمیت انجام شده است؟ به عنوان مثال، آیا کسی می‌داند در دوران رشد ما دیگران چقدر بزرگ شده‌اند؟
بیایید به این دیدگاه که ترکیه در ۲۰ سال گذشته رشد و توسعه یافته و به کشوری قدرتمندتر تبدیل شده نگاهی دقیق‌تر کنیم.
بله، در زمان آغاز به کار حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ درآمد سرانه ۳ هزار و ۶۰۰ دلار بود و امروز ۹ هزار دلار است. یک افزایش سه برابری؟!.
چه کسی می‌تواند بگوید که این یک موفقیت نیست؟
اما متاسفانه آمار‌ها بیانگر اصل موضوع هستند. ترکیه در سال ۲۰۰۲ از نظر درآمد سرانه در رتبه ۷۳ جهان قرار داشته و امروز به رتبه ۷۸ سقوط کرده است.
چه کسی این را موفقیت می‌داند؟!
در طول این ۲۰ سال، با رشد اقتصاد جهان، تولید افزایش یافته و به طبع میزان حجم پول هم بزرگتر شده است. در این میان برخی کشورها با مدیریت مناسب از این فرصت توسعه به خوبی استفاده کرده و سهم خود را افزایش داده‌اند در حالی که سهم ما کاهش یافت. به همین دلیل است که در میان گروه جی ۲۰ از رتبه ۱۶ ام در سال ۲۰۱۵ به رتبه بیست و یکمین اقتصاد جهان پسرفت کرده ایم. ادامه دهیم...؟!
در دهه اول حزب عدالت و توسعه، سهم ما در تجارت جهانی ۱.۲ درصد بوده و حالا به ۸۰ هزارم کاهش یافته است. آن هم در حین شکستن رکورد‌های صادرات؟! موفقیت از نظر چه کسی و برچه اساس؟
با چشم بستن بر سطح تجارت، رفاه و ثروتی که دنیا به آن رسیده و بی اطلاعی نسبت به وقایع جهان ممکن است با گفتن جمله «ما خیلی بهتر از قبل هستیم» آرامش پیدا کنید. اما دلداری کافی نیست. با کاهش سهم شما، سفره‌تان کوچکتر شده و محکوم به کار بیشتر و درآمد کمتر خواهید بود. می‌توانید با گرفتن گوشهایتان فریاد بزنید "آلمان! نه فقط آلمان، که همه اروپا به ما حسادت می‌کنند"، اما این واقعیت که شما باید از همان اروپا پول قرض کنید را تغییر نمی‌دهد. این واقعیت که شما به لطف وام‌های داده شده توسط بانک جهانی اقتصاد را سرپا نگه داشته اید...
در طول این ۲۰ سال، حجم بدهی از ۱۲۹ میلیارد دلار به ۴۵۱ میلیارد دلار افزایش یافته است. متأسفانه راه ها، پل‌ها و ساختمان‌هایی که با این بدهی سنگین ساخته شده و به آن‌ها افتخار می‌کنیم به حساب آیندگان نوشته می‌شود. با وجود اینکه ما بیشتر منابع را در ساخت و ساز سرمایه گذاری کرده ایم هنوز بلا‌هایی که به علت ساز‌های غیر استاندارد احتمالا در زلزله اتفاق می‌افتد در آن سوی ماجرا منتظر ماست.
کدام برنامه‌ریزی و استراتژی عالی!
در مقایسه با بسیاری از کشورها، ساختمان‌ها و پل‌های بسیار زیبا برای خودنمایی داریم – که البته برخی از آن‌ها ضروری بودند –، اما چرا از امکان‌سنجی استفاده از منابع و اولویت صحبت نمی‌کنیم؟ زیرا ما با تصمیم گیری سریع کار می‌کنیم!
آنقدر سریع که می‌توانیم فرودگاه را که آشیانه‌های بلااستفاده دارد و درهایش هنوز باز نشده دوباره قفل کنیم و با برداشتن باند فورا به سمت فرودگاه جدید بدویم. موفقیت بچه اساس و برای چه کسی؟
پول ملی ما در بی‌ارزش‌ترین سطحِ تاریخ معاصر است!
نرخ برابری لیر در برابر دلار از شاخص ۱.۶۷ در سال ۲۰۰۲ به ۱۷.۷۰ رسیده است. با وجود بارسنگین سپرده محافظت شده ارزی بر دوش خزانه‌داری واقعا این یکی شاهکار است.
از سوی دیگر، برای چند نفر در سال شغل پیدا می‌کنیم؟ در سال ۲۰۰۱ نرخ بیکاری حدود ۶ درصد بود و در سال ۲۰۰۲ به دلیل بحران به ۹.۸ افزایش یافت، در سال ۲۰۲۲ به ۱۱.۳ رسیده است. کسری حساب جاری در سال ۲۰۰۲ حدود ۳ در هزار بود و امروز ۳.۸ درصد است
و تورم؛ تورمی که امروز حتی قابل محاسبه نیست. جایی بین ۸۰ تا ۱۵۰ درصد.. اعداد و شاخص‌های دیگر وجود دارد. موضوع فقط مربوط به اقتصاد نیست، بلکه قانون، شفافیت، فساد و آموزش هم وجود دارد، اما اجازه دهید به آنجا نرویم.
سرمان را در دست گرفته و تصمیم بگیریم... آیا دنیا را با فقر و کمبود و فقط با شعار "آینده باشکوه، گذشته پرافتخار" ادامه دهیم یا با حقیقت روبرو می‌شویم؟
سخت است، اما تصمیم‌گیری باید سخت باشد تا با توجه به همه شرایط موفق شوید، بدون اینکه بگویید بر اساس نگاه چه کسی یا بر اساس چه معیارهای.
*مترجم و کارشناس سیاست خارجی
