ایران و آمریکا در حال بررسی پیشنهاد نهایی اتحادیه اروپا

این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که همه مطالب درج شده در این مقاله لزوما مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است. 

منبع: نیویورک تایمز

نویسندگان: مایکل کرالی، استیون اِرلانگِر و فرناز فصیحی

مترجم: حمید رضا بابایی

هفده ماه پس از آغاز مذاکرات آمریکا و ایران با هدف بازگشت احتمالی آمریکا به توافق هسته‌ای (برجام)، اتحادیه اروپا پیشنهاد "نهایی" خود را به دو طرف ارائه کرده است تا قبل از آن که مذاکرات احیاء برجام برای همیشه متوقف شود، طرح مورد نظر را بررسی کنند.

مذاکرات تاکنون بار‌ها معلق شده، با بحران همراه بوده و حتی در معرض تهدید توقف کامل قرار گرفته است، و بعید است که پیشنهاد اتحادیه اروپا به معنای فصل آخر گفتگو‌ها باشد.

ولی مقامات آمریکا و اتحادیه اروپا می‌گویند کاسه صبرشان لبریز شده، زیرا ایران بی وقفه در حال گسترش برنامه هسته‌ای خود است. جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه در توییتی اعلام کرد، " درباره آنچه که قابل مذاکره بود، مذاکره شده است، اکنون زمان متن نهایی توافق است. "   

مقامات آمریکایی مدت‌ها است که هشدار داده‌اند زمان برای حصول توافق در حال از دست رفتن است. یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به شرط فاش نشدن نام گفت واشنگتن" آماده است به سرعت توافق را نهایی کند" و این که پیشنهاد  اتحادیه اروپا "تنها مبنای ممکن" برای چنین توافقی است.

مقامات آمریکایی نسبت به آمادگی ایران برای کاهش برنامه هسته‌ای به ازای کاهش تحریم ها، ابراز بدبینی می‌کنند. این تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ و به دنبال خروج آمریکا از برجام در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ مجددا اعمال شد و اقتصاد ایران را تضعیف کرده است. این در حالی است که برخی تحلیلگران می‌گویند مواضع دو طرف قدری به هم نزدیک شده است.

ایران در اقدامی که تغییری قابل توجه در مواضعش محسوب می‌شود، از دو خواسته بسیار مهم خود عقب‌نشینی کرده است. نخست اصرار بر این که آمریکا نام سپاه پاسداران را از فهرست سازمان‌های تروریست خارجی خود خارج کند. این مسئله را افرادی که از مذاکرات اطلاع یافته و همچنین دو مقام ایرانی مطلع از گفتگو‌ها اعلام کرده اند...

مساله دوم اصرار بر این که دولت بایدن تضمین دهد رئیس جمهور آینده آمریکا – حتی در صورت پایبندی ایران به تعهدات برجامی- از توافق هسته‌ای خارج نخواهد شد. این دو منبع ایرانی می‌گویند مقامات ایران پذیرفته اند که دادن چنین وعده‌ای میسر نیست.

"جوزف سیرینسیون" کارشناس سیاست هسته‌ای و از مشاوران نزدیک باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا می‌گوید، "ما نسبت به ماه می‌ که برجام تقریبا نهایی شده بود و پیش از تعلیق مذاکرات برای انتخابات ریاست جمهوری ایران، موضع‌مان به هم نزدیک‌تر است. نکته اصلی: توافق می‌تواند رخ دهد."

چنین راه حلی می‌تواند برای سیاست خارجی آقای بایدن یک دستاورد مهم محسوب شود آن هم در شرایطی که آمریکا در پاییز شاهد انتخابات میان دوره‌ای خواهد بود. این در حالی است که برخی مقامات اروپایی می‌گویند رئیس جمهور آمریکا باید نگران این باشد که توافقی را از دوران اوباما احیاء کرده است که جمهوری خواهان در محکومیت آن تقریبا یک صدا هستند و حتی برخی چهره‌های مهم دمکرات با شکل اولیه آن مخالفند.

نکته مهم دیگر آن که ایران خواستار آن است تا آژانس بین المللی انرژی اتمی تحقیقات سه ساله خود را درباره آلودگی اورانیومی در مراکر مختلف تحقیقاتی از جمله برخی مکان‌ها که تهران به بازرسان آژآنس اجازه بازرسی از آن‌ها را نداده است، کنار بگذارد. ایران برای این آلودگی‌ها توضیحی نداده، اما هرگونه برنامه نظامی هسته‌ای را قویا رد کرده است.

سیرینسیون می‌گوید: "این شیوه آن‌ها است: حرکت به سمت توافق، اما هنگام حصول توافق می‌گویند تنها یک موضوع دیگر باقی مانده است."

آژانس این آلودگی‌های اورانیومی را بر اساس اطلاعاتی ردیابی کرده که اسرائیل در اختیار آن قرار داده است... ایران می‌گوید کنار گذاشتن این تحقیقات، کلید موافقت آن با برجام است.

رافائل گروسی مدیرکل آژانس می‌گوید دشوار بتوان بار دیگر با اطمینان گفت که ایران در کجا غنی سازی انجام می‌دهد، زیرا این کشور ماه هاست اجازه نمی‌دهد حافظه‌های پُر شده و دوربین‌های آژانس جایگزین شوند.

"الی گرانمایه" از شورای روابط خارجی آمریکا که مذاکرات هسته‌ای را دنبال می‌کند، می‌گوید، "درست مانند سال ۲۰۱۵، بسیار دشوار است که بتوان گذشته ایران را از آینده آن جدا کرد."

"ایران می‌خواهد آژانس تحقیقات درباره گذشته اش را متوقف کند تا زمینه احیاء برجام فراهم شود. غرب مایل نیست که تحقیقات کنار گذاشته شود. "

علی واعظ مدیر امور ایران در گروه بین الملل بحران می‌گوید: "برداشت اشتباه ایران آن است که نمی‌تواند بازرسان سازمان ملل را از انجام دادن وظایفشان بازدارد."

واعظ می‌گوید: "ایران باید یک بار برای همیشه شفاف باشد. طرف‌های مذاکرات توانستند بسیاری از مسایل را حل و فصل کنند، که تحولی مثبت است. اما وجود حتی یک مورد اختلاف، به معنای آن است که نمی‌توان موفقیت مذاکرات را تضمین کرد."

حتی اگر توافق جدیدی امضا شود، تصویب نهایی آن ماه‌ها طول خواهد کشید. منتقدان می‌گوید اگر ایران بپذیرد میزان غنی سازی را در سطح توافق شده در برجام اولیه کاهش دهد، باز هم از دانش کافی برای تولید سلاح هسته برخوردار خواهد بود...

نورنیوز رسانه وابسته به شورای عالی امنیت ملی ایران اعلام کرده است ایران نمی‌پذیرد که این پیشنهاد ۳۵ صفحه‌ای، متن توافق نهایی باشد.  

بعد از خودداری بایدن در کنار گذاشتن نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی در بهار، ایران سانتریفیوژ‌های پیشرفته جدیدی در پایگاه‌های هسته‌ای خود در قعر زمین راه اندازی و غنی سازی تا ۶۰ درصد را آغاز کرد، که نزدیک به میزان غنی سازی تسلیحاتی است و در مصارف غیرنظامی هیچ گونه کاربری ندارد.

در ایران بسیاری از تحلیگران تردید دارند که رسیدن به توافق نزدیک است. دولت محافظه کار ایران با اختلافات داخلی روبرو است و جناح تندرو نیز به غرب اطمینان ندارد. دادن امتیاز‌های مهم نیز خطر تاثیر معکوس را درپی خواهد داشت. برخی نمایندگان محافظه کار در مجلس ایران نیز تصریح کرده اند اگر نام سپاه به عنوان نهادی تروریست باقی بماند، هیچ توافقی قابل قبول نخواهد بود.

اما حتی اگر رهبری ایران پیشنهاد جدید غرب را رد کند، ایران احتمالا مذاکرات را ترک نخواهد کرد. ایران خود را در برابر غرب همراه با اهرم فشار برتر می‌نگرد که طرف مقابل مشتاق است با آن به توافق برسد، زیرا در این صورت نفت بیشتری از ایران روانه اقتصاد جهانی خواهد شد که با بحران قیمت‌های بالای انرژی دست به گریبان هستند...

آقای واعظ می‌گوید اگر این تلاش برای حصول توافق شکست بخورد، غرب باید به فکر گزینه‌های محدودتری باشد.

به گفته این تحلیلگر، "در این صورت احتمالا باید به فکر گزینه‌هایی نظیر توافق موقت باشد تا در رقابت شدید میان تحریم‌ها و سانتریفوژها، ارائه شود."