اسلامی نُدوشن که بود و چه کرد؟

دیدارنیوز ـ دکتر محمود اسعدی*: محمد علی اسلامی نُدوشن (که خدایش بیامرزد) خصلت‌ها و ممیزات شخصیتی داشت که عملکرد او را روشن می‌کرد. من ابتدا او را به زعم خود توصیف و سپس مختصات و نقش وی را در جامعه ارائه می کنم.

بی تردید او روشنفکر و نخبه بود و در ارائه مطالب فرهنگی و کشف روابط اجتماعی ایران آثار ماندگاری بر جای گذاشت.

آثار او در چند رشته قابل ارائه است:

- ایران شناسی وایران

- حوزه نقد

- جهان شناسی وغرب شناسی  

- ادبیات فارسی

- نخبگان فرهنگ ایران

- روشنفکران

اسلامی ندوشن جامعه ایران را می شناخت و همگنان و همفکران خویش را نیز. در اظهار نظرهایش حرمت کلمات را نگه می داشت و وقت واژه ها را نمی گرفت. منصف بود و بجا و کوتاه و گویا می نوشت. نوشته های او بهتر ازسخنانش بود که اغلب می نوشت و کمتر می گفت.

دکتر ندوشن بی‌گمان در عداد پیشروان آگاه جامعه ماست آثار او نشانگر دانایی، دغدغه مندی، شور، حمیت و معرفت است که به منظور درک فرهنگ ایران و اسلام و ارائه آن به مخاطب ارائه شده است.

استقلال رأی، انصاف، تواضع و روشنگری و اطلاع رسانی از ممیزات شخصیت اوست و همین شاید برخی کسان وابسته به چپ و راست را ناراحت می کند.

جهان شناسی اعم از غرب و شرق شناسی از جمله برنامه های اوست. شناخت فرهنگ ایران و اسلام که با علقه وعلاقه او به بزرگان ادبیات کلاسیک ایران همراه بود از او شخصیتی تقریبا تمام عیار برای ارائه راه و مواجهه با جهان ساخته بود.

گزیده گویی‌ها و جملات ماندگار که راه می‌نماید و با نسل جوان و اهالی فرهنگ و سیاست کارساز، در آثار او بسیار است. و من به برخی از آنها اشارت می کنم.

* اگر بخواهیم کتاب ایران را معرفی کنیم، باید تنها اسم شاهنامه را ببریم و اگر کسی را که درباره زندگی و عشق به خوبی سخن گفته باشد، باید از سعدی یاد کنیم. چرا که عشق سعدی خالص و زلال است.

* تاکنون به ادب گذشته و آثار فکری ایران پیش‌تر به صورت مومیایی مقدسی نگاه داشته شده است، حال آنکه باید به عنوان یک عنصر زنده به آنها نگریست، آنها را بازبینی و بازسازی و دست چین کرد و اِبا نداشت از اینکه عیب هایش نیزگفته شود.

* آمریکا کشوری است بزرگ و آباد و ثروتمند که تعدادی مردم بسیار خوب و تعدادی مردم بسیار بد در آن زندگی می کنند و البته تعداد کثیری از مردم بی خبر. و وضع طوری است که بدها می توانند از بی خبری بی خبرها استفاده کنند. شناسایی آمریکا برای هرکسی که احساس مسئولیت بکند و به سرنوشت کشور خود و دنیا علاقمند باشد، ضروری است.

 وجود دکترندوشن واهمیت او نه فقط در گستره آثارش که در نوع نگاه و شیوه ارائه و نحوه شکل گیری شخصیت علمی اش مستتر است.

ما در تربیت نیروی انسانی رشته‌های علوم انسانی چندان کامیاب نبودیم و در این راه خسارت زیادی دیدیم از جمله رشته‌های ایران شناسی و جامعه‌شناسی، مدیریت و اقتصاد و دیپلماسی و مذاکره و حوزه بین الملل .

شیوه تعلیم و آموزش و نحوه پرورش انسان حائز اهمیت است. ما باید در جهان‌شناسی به شناخت انسان‌ها بیش ازپیش توجه کنیم . بدانیم چه کسی در چه رشته ای چه متاعی دارد. در حقیقت دانستن اینکه کدام نخبه یا نهاد یا انجمن و کتاب چه گوهری در بطن خود دارد علم نافع  است.

شناسایی و شناساندن کسانی که در گوشه و کنار بی هیچ توقعی و بنا بر سلیقه و علاقه خویش به خلق آثار ماندگاری می پردازند وظیفه نهادها و افرادی است که دل در گرو فرهنگ دارند و البته این فقط مختص سازمان‌ها نیست که رسانه ها نیز باید همت کنند و بپردازند.

درحقیقت حلقه وصل اتصال ارزش های‌فرهنگ از آگاهان به مسئولین، رسانه ها هستند وبهترین قدردانی از بزرگان معرفی راه و مرام آنان به جامعه و عملی شدن افکار و آرایشان است .

دکتر نُدوشن نقاد صادق جامعه ایران بود. البته که نقد مشکل است اما مخالفت زحمتی ندارد. نقد به معنی عداوت نیست، نوعی روشنگری است که شرایط خود را دارد. اکنون که فضای مجازی جهان، توهم زا و توهم پرور است و از هیچ مرجعی فرمان نمی‌برد، البته راه و مرام دیگری باید تصویر و تصور کرد. آثار ندوشن می تواند به عنوان پشتوانه فکری و محتوای غنی ادبی ما را در ارائه شیوه های نو اطلاع رسانی، یاری کند.

*دبیر جشنواره  چهره های ماندگار