سفر ابراهیم رئیسی به روسیه با همه حواشی آن به پایان رسید. استقبال سرد پوتین از رئیسی و سایر حواشی سفر شاید به دولتمردان رئیسی بیاموزد که نباید همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد چید.
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: رییس جمهوری اسلامی ایران از روسیه مستقیم به کرمان رفت که به امور سیل زدگان کرمانی رسیدگی کند و بعد از آن هم دستاورد‌های سفر خود را تشریح کرد. گرچه رییس جمهوری توضیحاتی کلی درباره توافقات و دستاورد‌های سفرش به مسکو بیان کرد اما از همان ابتدا هم برای فعالان عرصه سیاسی و کسانی که شرایط امروز عرصه بین الملل و موقعیت ایران و روسیه را می‌شناسند مشخص بود که سفر رئیسی جز یک سفر معمولی یک رییس اجرایی ایران به روسیه نیست و قرار نیست در مسکو اتفاق خاصی بیفتد. مسئله مهمی که قبل از سفر - و همچنین در مدت دو روزی که اقای رییسی در مسکو بود - مورد بحث و تحلیل کارشناسان قرار گرفت، امضا یا رونمایی از قرارداد راهبردی ۲۰ ساله بین ایران و روسیه بود، که البته جز بیان کلیاتی در این رابطه، خبر دیگری نیست و به نظر هم نمی‌رسد عملا خروجی از دیدار دو رییس جمهوری ایران و روسیه به دست آید.
از همین نویسنده: رئیسی چه تحفه‌ای از پوتین‌گراد می‌آورد؟
یکی از مهمترین شعار‌های مردم ایران در انقلاب سال ۵۷ و پس از پیروزی و استقرار نظام و جمهوری اسلامی در سال‌های ۵۷ و ۵۸ شعار "نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی" بود که سیاست خارجی ایران جدید را به نوعی ترسیم می‌کرد و روح این شعار در قانون اساسی جمهوری اسلامی هم وارد شد. اما هسته مرکزی قدرت در ایران طی حداقل ۳۲ سال گذشته، یعنی بعد از پایان جنگ با عراق با یک شیب ملایم به روسیه و چین نزدیک شد و به همان میزان ساز دشمنی با غرب به رهبری آمریکا کوک و کوک‌تر شد، به گونه‌ای که امروز آن شعار شاید به شکل "نه غربی نه غربی جمهوری اسلامی" تغیر هویت داده است و اتفاقا بخش زیادی از انتقادات جامعه سیاسی و اجتماعی ایران اعتراض بر نقض این شعار و روح شعار "نه شرقی نه غربی" است که مدعی هستند این شعار کاملا استحاله شده است؛ در این مسیر هر روز بیش از قبل نسبت تعامل و نزدیکی ایران به روس از حالت رابطه دو طرفه به رابطه‌ای از سرناچاری تبدیل شد.
این رابطه در حالی جاری است که روسیه تزاری، اتحاد جماهیر شوروی و روسیه پوتین هیچکدام در حافظه تاریخی مردم ایران جایگاه مناسبی ندارند. این تصور و تصویر مردم ایران از کرملین چهره خود را در استقبال سرد روس‌ها از رئیس جمهوری ایران نشان داد. چند ماه قبل هم اتفاق مشابهی در سفر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، به این کشور رخ داد، آن موضوع هم با واکنش‌های زیادی مواجه شد. البته طرفداران حسن روحانی استقبال پوتین از روحانی را به رخ طرفداران رییس دولت سیزدهم می‌کشند، اما به نظر روسیه شکارچی لحظه‌ها در روابط بین الملل، شکارچی منافع خودش و شکارچی طعمه‌های لنگ و لاغر است.
از طرفی هم این تزار روسیه نوین، کلا دندان تیز و اشتهای صافی دارد برای بر عهده گرفتن نقش منفی سریال روابط بین الملل در جهان امروز. ایران خود به خود و با دلیل و بی دلیل از غرب گریزان است و روسیه و چین هم بدون زحمت شاهد خواست و تلاش ایران در بستن قرار داد‌های ۲۵ و ۲۰ ساله اقتصادی و احیانا امنیتی با آن‌ها هستند و چه از این بهتر!
اکنون فازغ از اینکه به ورود بدون استقبال رئیس دولت سیزدهم به کاخ کرملین و تصویر معنادار میز مذاکره دو رئیس‌جمهوری بپردازیم یا واگذاریم، دو گروه و نگاه متفاوت نسبت به سفر سید ابراهیم رئیسی به مسکو وجود دارد. نگاهی که چکیده آن را می‌توان از زبان ائمه محترم جمعه سراسر کشور دید و شنید که معتقدند یا اصرار دارند بگویند رئیسی در این سفر قله‌های زیادی را فتح کرده است. این گروه از جمله عکسی از رئیس جمهوری در حال نماز توسط تیم رسانه‌ای همراه او منتشر شد را نماد پیروزی اسلام بر کفر دانسته و تا سر حد توان روی این تصویر مانور دادند.
جمیله علم‌الهدی در همایش «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» که در جامعه‌الزهرای قم برگزار شد، تاکید کرد: انتشار عکس نمازخواندن رئیس‌جمهوری در کاخ کرملین همان گفتمان اصلی دولت است. او گفت: «می‌گویند این دولت گفتمان ندارد. گویا دولت‌های دیگر گفتمان دارند. گاهی فکر می‌کنند گفتمان مبانی نظری و گاهی فکر می‌کنند شعار یا افکار عمومی است. رئیس‌جمهوری مبانی نظری دارد. همچنین گفتمان او دارای عمل است.»
وی افزود: در تبلیغ گفتمان دولت ضعف رسانه‌ای وجود دارد و گفت: «نمازخواندن ایشان گفتمان دولت در حوزه معنویت است. امیدواریم رسانه‌های خودجوش همسو با جمهوری اسلامی این حرکت‌ها را خوب تبیین کنند. علما در تبیین این مسائل خوب فعالیت می‌کنند.».
اما صحبت‌های دختر امام‌جمعه مشهد و همسر رئیس جمهور تنها تلاش رسانه‌ای برای کمرنگ کردن انتقاد‌ها به انتشار عکس تبلیغاتی نمازخواندن رئیسی در کاخ کرملین نبود. انتشار خبر دیدار و گفتوگوی ابراهیم رئیسی با راویل عین‌الدین، رئیس شورای مفتیان روسیه، نیز با نقل‌قولی از او در این زمینه، باعث تحریک بیشتر افکار عمومی شد. به نقل از مفتی مسلمانان روسیه در مورد تصویر نمازخواندن رئیس‌جمهوری ایران گفته شد نماز او در کرملین بسیار نمادین و شاخص بوده است و از فنلاند برای او نوشته‌اند که برکت به داخل کرملین آمد؛ که برخی در واکنش به این روایت ایراد گرفتند که پس چرا این برکت در برخی کشور‌های اسلامی دیده نمی‌شود!
حامیان دولت در فضای مجازی نیز با تشبیه ابراهیم رئیسی به سردار قاسم سلیمانی، تصویر نمازخواندن او را نشان از ورود اسلام به کاخ کرملین دانستند که قطب الحاد و دین‌ستیزی در گذشته بود؛ ضمن آنکه پیام انتشار این عکس را شکست تفکر خداناباوری تحت سیطره نظام لنینیستی و دیکتاتوری پرولتاریا نامیدند.
آیت الله سیدمحمدمهدی حسینی همدانی در خطبه‌های این هفته نماز جمعه کرج با اشاره به اقامه نماز رییس جمهوری اسلامی ایران در کاخ کرملین گفت: این احتمال وجود دارد که رییس جمهور ما در کاخ سفید هم نماز بخواند، زیرا این نمازی که در کاخ کرملین خوانده شد پیام‌های مهمی در پی داشت. به همین ترتیب پدر همسر سید ابراهیم رئیسی هم بزرگترین دستاورد دامادش را نماز خوندن در کرملین بیان کرد. دیگر ائمه جمعه و جماعت در سراسر کشور نیز به گونه‌ای هماهنگ همین سیاست حمایتی و البته با تم تمرکز بر ظواهر را پیش گرفتند.
مسیح مهاجری، فعال رسانه‌ای و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، در واکنش به انتشار تصویر نمازخواندن رئیسی و انتقاد به آن گفت: «قطعا خرده‌گیری به انجام فریضه کار غلطی است، اما این غلط نیست که بگوییم انتشار تصویر نماز رئیس‌جمهوری هیچ ارزش افزوده سیاسی و رسانه‌ای ندارد و نشان از بی‌تجربگی و ناشی‌گری تیم رسانه‌ای دولت است که بسیار مبتدی عمل می‌کند.»
محمد مهاجری هم با کنایه نوشت:« اینقدر که امروز ائمه‌جمعه شهر‌های مختلف در مدح روسیه و چین گفتند، حزب‌توده و مائوئیست‌ها در ۷۰ سال گذشته نگفته بودند.»
رحمت‌اله بیگدلی رئیس دفتر سیاسی حزب جمهوریت هم دستاورد‌های رئیسی از نظر خودش را دسته بندی و خلاصه کرد: "دیدار با پوتین از فاصله چند متری"، "تشکر رئیسی از پوتین بابت عضویت ایران در پیمان شانگهای"، "تذکر پوتین به رئیسی: ایران در پیمان شانگهای عضو ناظر است نه عضو اصلی"، "نماز خواندن در محل اقامت"، "سخنرانی در دوما"، "دکترای افتخاری" و "تکذیب انعقاد قرارداد ۲۰ ساله". بیگدلی در ادامه نوشت: دوستان بعد از انتشار توییت پیام دادند که رئیسی در آخر هم به پوتین گفته من در خدمت شما هستم و بخش انگلیسی سایت کاخ کرملین هم این جمله رئیسی را "من خدمتگزارم" ترجمه کرده است.
آن چه در سفر رئیسی به روسیه رخ داد، خلاف پروتکل‌های رسمی و تشریفاتی نبود. اما روشن است که ولادیمیر پوتین که اتفاقا به دقت و زیرکی در استفاده از ترفندهای دیپلماتیک و تشریفاتی شهره است، بدون دلیل این این رویه را در استقبال از رئیسی پیشه نکرده بود.
این که حاکم مطلق العنان روسیه چرا این چنین سرد از رئیس جمهوری استقبال کرد که اتفاقا گرایش و تمایل دولتش به شرق موجب طعنه‌های بسیاری در داخل کشور شده است، هنوز روشن نیست و همه چیز در حد گمانه‌زنی باقی مانده است.
با این حال اگر رئیسی و دولتش یک چیز را باید از این سفر فرابگیرند این اصل در روابط بین الملل است که هرگز نباید همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد چید. می‌خواهد سبد شرق باشد یا سبد غرب!
