۲۳ دستگاه اجرایی که مسئول جان مردم تهرانند!

دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: آلودگی هوا و تأثیرات ناشی از آن در هر برهه زمانی به یکی از دغدغه‌های اصلی جهان و مقابله با آن به یکی از مهم‌ترین اقدامات جهانی تبدیل شده است تا جایی که مناطق مختلف در سراسر جهان سعی دارند با ارائه راهکارهای مفید و خلاقانه تا حد ممکن محدوده منطقه‌ای خود و اطراف آن را از این معضل حفظ کنند.

معضل آلودگی هوا گر چه سابقه طولانی دارد و به یک موضوع عادی تبدیل شده است اما آسیب هایی آن همواره جان انسان‌ها و حتی محیط زیست را نشانه می گیرد و با وسعت گرفتن این معضل و دوری شهرها از داشتن هوای پاک، میزان ظهور و بروز بیماری‌های مختلف در انسان ها بیشتر و بیشتر شده، هر چند که گیاهان و جانوران نیز از این آسیب‌ها بی بهره نیستند.

آثار ناخوشایند ناشی از این بحران چه بر گیاهان، چه جانوران و چه انسان‌ها کاملاً مشخص است و به طرق گوناگونی هم‌چون از بین رفتن گیاهان، بروز بیماری‌های دردناک و مرگ‌های ناگوار خود را نشان می‌دهد. انتشار ذرات بسیار ریز و معلق از جمله دود و گردوغبار، همچنین گازهای گلخانه‌ای هم‌چون مونوکسید کربن، دی‌اکسید نیتروژن، گوگرد دی‌اکسید و اوزون در هوا از اصلی‌ترین عوامل آلاینده هوا محسوب می‌شود و با تخریب بیش‌ از حد محیط زیست، کاهش روزافزون تنوع زیستی و خطرات سلامتی بسیار زیادی همراه است.

البته ذکر این نکته هم ضروری است که تشدید این آلودگی در فصل پاییز و زمستان خیلی بیشتر از فصل های دیگر است هر چند که تابستان امسال تهران حتی یک روز هم هوای پاک را تجربه نکرد و شرایط در سال های قبل به مراتب بهتر از امسال بود.

بیشتر بخوانید: تنها راه حل بحران آب در ایران؛ کاهش کشاورزی!

قانون هوای پاک فقط روی کاغذ!

سال‌ها پیش زمانی که آلودگی هوا تا این میزان جدی و خطرناک نشده بود؛ متولیان مستقیم و غیر مستقیم با این معضل به این نتیجه رسیدند که تنها یک ارگان یا دستگاه خاصی نمی‌تواند مسوولیت رفع این معضل را به عهده بگیرد از این رو تصمیم گرفتند قانونی به عنوان قانون هوای پاک تصویب کنند و در این قانون ۲۳ دستگاه مکلف شدند که در ذیل این قانون اقدام‌هایی را برای رفع معضل آلودگی هوا انجام دهند، اما به گفته متخصصان و صاحب نظران حوزه محیط زیست تعداد دستگاه‌هایی که به این قانون پایبند بودند به تعداد انگشتان یک دست هم نیست.

برخی تصور می کنند که متولی اصلی رفع آلودگی هوا سازمان محیط زیست است اما در واقع این سازمان بر اساس همین قانون تنها حکم ناظر و گزارش دهنده عملکرد دستگاههای دیگر است؛ سازمان محیط زیست ۶۰ حکم تکلیفی برای اجرای این قانون دارد، اما بسیاری از تکالیف خود را انجام نداده اند و دستاورد این قانونی که از سال ۹۶ تصویب شد تاکنون هیچ تاثیری در کاهش آلودگی هوا نداشته است.

نمایندگان مجلس گزارش داده اند  که سال گذشته ۲۸ راهکار کوتاه مدت و بلند مدت  که هیچ هزینه‌ای نداشت برای کاهش آلودگی هوا به دولت به ویژه وزارتخانه‌های نفت، صمت، کشور و سازمان محیط زیست ارائه شد، اما همه آن‌ها برای اجرای این راهکار‌ها بهانه آوردند و حالا همان راهکارها دوباره به دولت ارائه شده و قرار است  امسال هم در دستور کار قرار گیرد. 

با قانون، هوای شهر پاک می شود؟

کارشناسان محیط زیست معتقدند که اگر قانون هوای پاک اجرا شود مشکل آلودگی حل خواهد شد، اما هنوز برخی دستگاه‌ها زحمت تدوین یک دستورالعمل اجرای برای این قانون را هم ننوشته اند.چیزی که عیان است اینکه هوا باید در قاعده حکمرانی دیده و توان همه دستگاه‌ها را برای مقابل با آلودگی به کار گرفته شود حتی باید برای دستگاههایی که در اجرای وظایف خود کوتاهی می کنند جریمه کرد هر چند که این بعد از کم کاری و برخورد با متخلفان در این قانون دیده نشده و به سازمان محیط زیست هم هیچ مسوولیتی برای مقابله با آنها داده نشده است؛ نمایندگان نظر دیگری دارند و می گویند که این قانون نیاز به بازنگری دارد که در حال اصلاح آن در مجلس شورای اسلامی هستیم.

بیشتر بخوانید: قصه تکراری آلودگی هوا؛ تحریم‌ها نفس تهران را بند آورد

همه تقصیرها گردن حمل و نقل شهری است؟

یکی از بخش هایی که در موضوع آلودگی هوا همیشه انگشت اتهام به سمت آن گرفته می شود ناوگان حمل و نقل شهری است که به گفته متخصصان دودزاترین و آلوده کننده‌ترین ناوگان حمل و نقل ناوگانی است که خود دولت از آن استفاده می‌کند؛ هر چند این ناوگان در تهران ۱۰ درصد سیستم حمل و نقل شهری را شامل می‌شود، اما ۴۰ درصد آلودگی این شهر مربوط به آنهاست و وقتی پای حمل و نقل به وسط کشیده می شود نگاهها به سمت شهرداری می رود زیرا این نهاد مسوول بهینه سازی آن است و از این رو و طبق قانون از محل درآمد تبصره ۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده، شهرداری‌ها موظف هستند ناوگان حمل و نقل شهری را تعویض و نوسازی کنند، اما بر اساس آمار در سال‌های ۹۷ و ۹۸ در استان‌های اصفهان، تهران، خوزستان و البرز، فقط ۲۳۵ عدد از این ناوگان تعویض شده است در حالی که با این درآمد امکان تعویض و نوسازی کل ناوگان امکان پذیر بود؛ در نهایت اگر بخواهیم به شرایط ایده آل حمل و نقل عمومی در شهر تهران برسیم باید ۲۰ هزار دستگاه ناوگان حمل و نقل عمومی در این شهر داشته باشیم.

قانون ها نوشته می شوند ولی اجرا نه ...

قوانین خوبی تصویب می شود اما اجرا نه؛ این جمله را یوسف رشیدی کارشناس محیط زیست و آلودگی هوا بیان می کند و می گوید: وقتی قانونی نوشته و اجرا نمی شود تصور مردم درباره سایر قوانین هم این می شود که قانون ها فقط روی کاغذ می مانند و بس و هیچ گره ای از کار آنها باز نمی شود یا به تعبیری قبح قانون پیش آنها شکسته می شود.