شیوع مصرف مواد دخانی از جمله سیگار و قلیان در جامعه زنان ایرانی امری ناپسند و مذموم است که متأسفانه به دلایل مختلفی رو به افزایش است. در شرایطی که کشورهای غربی با تصویب قوانین و کار بر روی فرهنگ عمومی به سمت مصرف حداقلی دخانیات می‌روند با افزایش آن از سوی جامعه زنان در کشورهای در حال توسعه مواجه شده‌ایم.
دیدارنیوز ـ مسلم تهوری: زنده‌یاد پروین سلیمانی نوروز ۷۱ در مجموعه تلویزیونی «تعطیلات نوروزی» در نقش طاهره خانم بازی کرد. نقشی ماندگار که تا آخر عمر نیز مردم کوچه و بازار این هنرمند را با بازی در نقش طاهره خانم به یاد می‌آوردند. طاهره خانم تعطیلات نوروزی پیرزنی چادری و چنگال به دست بود که حس کنجکاوی شدیدی (شما بخوانید فضولی) داشت. همان روز‌ها عده‌ای به عنوان موافقان ترویج حجاب چادری به این سریال تاختند که چرا باید زنی با این مشخصات چادری باشد و در واقع سوء تبلیغ برای چادر بوده است.
مقصود این نوشتار نه دفاع از کاراکتر طاهره خانم است و نه دفاع از منتقدان این مجموعه که معتقد بودند زنی فضول مثل طاهره خانم قصه تعطیلات نوروزی، چرا مانتویی نیست. غرض تأثیر رسانه و تبلیغ است. رسانه مستقیم و یا غیرمستقیم بر تمامی شئونات جامعه تأثیرگذار است.
آدم خوبه فیلم در لحظه‌ای که باید تصمیمی حیاتی بگیرد و سرنوشت داستان را رقم بزند با چهره‌ای متفکر از بسته سیگارش یک نخ سیگار را آتش می‌زند و با چند پک عمیق همان کاری را می‌کند که رضایت خیل علاقه‌مندانش را در پی دارد. قهرمان دوست داشتنی داستان در سکانس‌های مختلف فیلم یک همراه همیشگی به نام سیگار دارد.
بر اساس آمار منابع گوناگون، بالغ بر ۱۲ تا ۱۵ میلیون نفر در ایران سیگاری هستند. اصلا و ابدا درپی القاء آن نیستیم که بگوییم جمعیت عظیم سیگاری در ایران صرفا بابت تبلیغات سوء رسانه به سمت سیگار کشیده شده‌اند که این امر دلایل گوناگون و متعددی دارد، اما نمی‌توان منکر آن شد که ژست سلبریتی‌ها با سیگار، در روند رو به افزایش معتادان به سیگار موثر است. در ناخودآگاه ضمیر نوجوان و جوان ایرانی چنین نقش بسته که اگر تصمیم مهمی می‌خواهید بگیرید زدن چند پک به سیگار می‌تواند کمک حالتان باشد و یا هیجان‌تان را با سیگار می‌توانید کنترل کنید؛ و مهمتر از همه آنکه نوجوان با سیگار کشیدن احساس بزرگی می‌کند.
نکته تأسف برانگیز داستان آنجاست که بدانیم شیوع مصرف مواد دخانی در بین زنان جامعه با سرعت بالا رو به افزایش نهاده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از کل جامعه بالای ۱۵ سال کشور، حدود ۳ درصد زنان و حدود ۲۵ درصد مردان سیگاری هستند. البته همچنان زنان ایرانی در مقایسه با زنان دیگر کشورها، کمتر سیگار مصرف می‌کنند اما آمار نشان می‌دهد ۳ تا ۵ درصد دختران در سال‌های اول دانشگاه و ۶ تا ۸ درصد آنان در سال‌های آخر تحصیل خود استعمال سیگار را آغاز می‌کنند. از سوی دیگر ۲۸ درصد از دختران جوان قلیان می‌کشند و نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر از زنان و دختران ایرانی، عادت به پک زدن سیگار و قلیان دارند.
در استان‌های جنوبی کشور زنان بیش از مردان قلیان می‌کشند که این امر در این استان‌ها از ریشه فرهنگی و تاریخی برخوردار است. اما مهم آن است که تفاوت شیوع مصرف سیگار میان زنان و مردان در مورد قلیان وجود ندارد. آخرین آمار در مورد کشیدن قلیان حاکی از آن است که در کل جامعه، زنان به اندازه مردان قلیان می‌کشند. بنابراین دختران و پسران جامعه به یک اندازه و حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد تجربه قلیان کشیدن را دارند که این امر خطرناک است. این در حالی است که ۵ تا ۶ درصد دختران و زنان در جوانی و ۲۰ تا ۳۰ درصد پسران و مردان جوان، تجربه مصرف سیگار دارند. بنابراین به نظر می‌رسد در جامعه این حالت وجود دارد که مصرف سیگار یک رفتار مردانه است، اما قلیان کشیدن میان دختر و پسر چندان تفاوتی ندارد.
حسامی معاون درمان مرکز تحقیقات دخانیات وقت گفت: بر اساس مطالعاتی که در سال ۲۰۰۷ روی دانش‌آموزان کشور انجام شده مشخص شد ۶.۱ درصد دختران سیگار می‌کشند که در دختران دبیرستانی این میزان ۸.۴ درصد بود. این آمار در پسران دبیرستانی ۱۳.۱ درصد بود. از طرفی در سال ۲۰۰۴ یعنی ۳ سال قبل از این مطالعه نیز مطالعه‌ای روی دبیرستان‌های تهران انجام شد که بر اساس آن مشخص شد ۱.۵ درصد دختران دبیرستانی و ۶.۶ درصد پسران دبیرستانی سیگار می‌کشند که این موضوع روند رو به رشد مصرف سیگار در بین دختران را نشان می‌دهد که طی این ۳ سال مصرف حدوداً ۶ برابر شده است. حسامی خاطرنشان کرد: نگران کننده‌تر این است که این افزایش شیوع مصرف بیشتر در سنین ۱۵ تا ۲۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
به گفته سلیمی نماینده سمیرم در مجلس، مصرف سیگار و قلیان در ایران «روز به روز در حال افزایش است و با افزایش دو برابری سیگار در میان دختران مواجه هستیم».
او همچنین افزوده که «گرایش» زنان و نوجوانان به سوی مصرف دخانیات افزایش یافته، به طوری که «سن مصرف دخانیات در کشور به ۱۱ سال رسیده» و در حال حاضر، ایرانی‌ها «روزانه ۳۰ میلیارد تومان دود می‌کنند». سلیمی از تجربه مصرف قلیان در ۳۰ تا ۳۵ درصد دختران دبیرستانی و ۵۵ درصد پسران نوجوان و دانشجو هم خبر داده است.
گرایش روز افزون مصرف مواد دخانی در بین زنان جامعه ایران علل مختلفی دارد که در این میان به دو علت عمده اشاره می‌کنیم.
سیگار بکشید تا لاغر شوید!!
تب تند لاغری و مانکن شدن در بین جامعه ایرانی و به‌خصوص زنان باعث بروز مشکلات عدیده‌ای شده است. هزینه‌های سنگین و گزاف عمل‌های جراحی تا مصرف دخانیات و حتی شیشه باعث شده زنان زیادی به سمت اعتیاد سوق داده شوند. امری که در آینده‌ای نه چندان دور باعث افزایش هزینه درمان و خطر مرگ خواهد شد و در کل سلامت جامعه را به مخاطره جدی خواهد انداخت.
غلامرضا حیدری، رئیس وقت مرکز تحقیقات کنترل دخانیات در دانشکده علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی، گفت که صنایع دخانیات جهان برای افزایش میزان گرایش زنان به مصرف سیگار، از ترفند‌های تبلیغاتی ویژه‌ای مانند «سیگار بکشید تا لاغر شوید» سود می‌برند.
حیدری چند سال قبل در همایش هفته بدون دخانیات در ایران (چهارم تا دهم خرداد ۱۳۸۹) با اشاره به شعار «صنایع دخانی و جذب زنان» در روز جهانی بدون دخانیات سال ۲۰۱۰ گفت که در ایران ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت، سیگاری‌اند و در سال‌های اخیر، میزان گرایش زنان به مصرف سیگار افزایش داشته است.
در واقع افزایش کسانی که به سمت مواد مخدر و دخانی کشیده می‌شوند، زنگ هشداری است برای مسئولان امر تا بازنگری جدی در تعیین سیاست‌ها و اجرای آن داشته باشند. در شرایطی که شهری مثل نیویورک استعمال دخانیات در اماکن عمومی و حتی پارک‌ها و ساحل‌ها را ممنوع اعلام کرده است ما با افزایش مصرف سیگار در بین جوانان و بانوان مواجه هستیم. فرهنگ کشوری همانند آمریکا که از تولیدکنندگان اصلی دخانیات در دنیا است به سمت‌وسویی رهنمون شده که چنانچه فردی در اماکن عمومی سیگار بکشد را به چشم فردی فرودست و لاابالی نسبت به فرهنگ عمومی تلقی می‌کنند؛ امری که فرهنگ عمومی در جامعه ایرانی نیز باید بدان سمت حرکت کند.
سیگار بکش و فمنیست باش
یکی از عواملی که بر روند رو به افزایش مصرف سیگار در جامعه ایرانی تأثیر بسزایی گذارده است تفکر فمنیستی است. پیشتر اشاره شد که در جامعه ایرانی، سیگار کشیدن بر عکس قلیان امری مردانه است. تفکر فمنیستی در پی برابری و مساوات تام و تمام بین مردان و زنان جامعه است. این تفکر به صورت غیرمستقیم زنان جوان‌تر را تشویق کرده به سمت مصرف سیگار بروند و از این منظر نشان دهند که اصلا و ابدا سیگار امری مردانه نیست. مع‌الاسف زنان به سمت عادتی ناپسند سوق داده می‌شوند تا به‌زعم خود به وسیله پک زدن به سیگار در اماکن عمومی خود را همپایه و همطراز جامعه مردان معرفی کنند، غافل از آنکه اعتیاد به سیگار نه تنها هیچ مزیتی نیست بلکه اعتیاد بدان در هر مرتبه‌اش امری مذموم و ناپسند است. متأسفانه گرایش به سیگار نشانی برای ابراز وجود شده است.
