تنش در پرونده هسته‌ای ایران در حال بالا گرفتن است. همزمان سرانجام مذاکرهکنندگان دولت رئیسی زمانی برای بازگشت به وین اعلام کرده‌اند در حالی که تاخیر در این کار حتی صدای متحدان ایران را هم درآورده بود!
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: چهار ماه است که میز مذاکرات وین بلاتکلیف مانده است. ایران بار‌ها اعلام کرده به میز مذاکرات به زودی برمی گردد، اما مدت‌ها حاضر به اعلام زمان مشخصی برای بازگشت به مذاکرات نبود و تنها در هفته گذشته بود که اعلام شد که این مذاکرات قبل از پایان ماه نوامبر یعنی نیمه آذر ماه از سر گرفته خواهد شد.
در همین حین وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای از اعمال تحریم جدید علیه ایران خبر داده است. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا علیه چهار شهروند و دو شرکت ایرانی اعلام کرده است که دولت بایدن روش ترامپ را ادامه می‌دهد.
این موضوع شرایط جدید غربی‌ها در واکنش با ایران را نشان می‌دهد. غربی‌ها با عدم بازگشت ایران به میز مذاکرات راه فشار بیشتر را انتخاب کرده اند. این موضوع را در سفر جدید جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به اروپا می‌توان دنبال کرد.
مذاکرات ۳+۱
نکته مهم در مورد این تحریم‌های جدید این است که قرار است جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به منظور رسیدن به یک موضع مشترک مذاکره‌ای درباره نحوه رسیدگی به مسئله برنامه هسته‌ای ایران با سران سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان دیدار کند. تحریم‌های جدید آمریکا در آستانه دیدار بایدن با سران سه کشور اروپایی عضو برجام اعمال شده است.
این موضوع می‌تواند زنگ خطر بزرگی برای پرونده برجام باشد. در واقع به نظر می‌رسد بازی تاخیری دولت رئیسی برای بازگشت به میز مذاکرات و گسترش تاسیسات هسته‌ای ایران غرب را به تکاپو انداخته است. زنگ خطر جدید صدای مرگ برجام و رفتن پرونده ایران به شورای امنیت را با خود به همراه دارد.
در پی اتفاقات اخیر در غرب، علی باقری کنی که به نظر می‌رسد مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات وین خواهد بود؛ سفر‌های مهمی انجام داده است. به تازگی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران به بروکسل رفته بود و در آنجا با انریکه مورا، هماهنگ‌کننده مذاکرات و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا رایزنی کرده است.
باقری کنی بعد از قاره سبز به روسیه سفر کرده و با سرگی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه دیدار کرده است. معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در این دیدار گفته که انتظار و پیش‌بینی این است که روسیه و چین در مذاکرات وین با مواضع ایران همراهی کنند.
علی باقری کنی همان فردی است که به تازگی زمان مشخصی برای بازگشت به مذاکرات وین مشخص کرده و گفته است که تا پایان ماه نوامبر مذاکرات از سر گرفته خواهد شد. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید نیزر در پی این صحبت باقری کنی بیان کرده ایرانی‌ها در طی روز‌ها و هفته‌های گذشته اظهارنظر‌های مشابهی داشته‌اند.
با این حال نکته حائز اهمیتی که این روز‌ها قابل توجه است، عدم استفاده نام برجام توسط مذاکره کننده ارشد ایران یعنی علی باقری کنی در توئیت‌ها و مصاحبه هایش است. برخی این عدم استفاده از نام برجام را برای مذاکرات وین خطرناک تفسیر می‌کنند. علی باقری کنی که روزگاری در تیم مذاکراتی سعید جلیلی بوده است، از مخالفین سرسخت برجام نیز خوانده می‌شود.
به نظر می‌رسد سیاست دولت رئیسی در خصوص بازگشت به مذاکرات وین به سمت نوعی بازی تاخیری رفته است. ولی این تاکتیک حتی صدای دوستان ایران در بحث برجام را هم در آورده است.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران به تازگی گفته است: «ما نمی‌خواهیم از نقطه بن‌بست مذاکرات وین، وارد گفتگو‌ها شویم؛ ولی در عین حال فرمتی که در وین شکل گرفته را قبول داریم.» میخائیل اولیانوف در پاسخ به وزیرخارجه ایران گفته بود که پیش نویس‌های ماه ژوئن، محصول تلاش جمعی است و نمی‌توان آن را به سطل آشغال پرتاب کرد. این دومین بار است که نماینده روسیه در مذاکرات وین نسبت به اظهارنظر مقامات ایرانی در خصوص مذاکرات وین از کنایه استفاده می‌کند. پیش از این نیز سرپرست مذاکرهکنندگان روسیه نیز بعد از اینکه امیرعبداللهیان از کلمه به زودی در مورد بازگشت به مذاکرات صحبت کرده بود، به کنایه پرسیده بود که کسی می‌داند معنای «به زودی» در عمل چیست؟ از طرف دیگر وانگ ون‌بین، سخنگوی وزارت خارجه چین به تازگی گفته است: «بازگرداندن برجام به مسیر درست در اسرع وقت و تقویت صلح و ثبات منطقه‌ای در جهت منافع مشترک جامعه بین‌المللی است.»
در واقع دولت رئیسی چهارماه است که مذاکرات وین را به تعویق انداخته است. عده‌ای این تاخیر در مذاکرات را به خرابکاری‌های اسرائیل و خشم ایران نسبت می‌دهند. عده‌ای معتقدند که دولت رئیسی قصد دارد از همان ابتدا نشان دهد که کشتیبان را سیاستی دیگر آمده است و غرب باید امتیازات بیشتری به این دولت در مقایسه با دولت روحانی بدهد. دیگرانی این تاخیر در مذاکرات را به عدم اعتقاد مقامات ارشد وزارت امور خارجه به برجام نسبت می‌دهند، عده‌ای دیگر بر این نکته تاکید دارند که برجام شاخص‌ترین دستاورد دولت روحانی بوده است و اصولگرایان حاکم حداقل برای توجیه بدنه سیاسی خود قصد ندارند به سادگی به این قرارداد بازگردند و حتما باید بخشی از آن تغییر کند. آن چنان که به راحتی به وین برنگشتند و شرط بروکسل را هر طور که بود بر وین تحمیل کردند.
هر چه هست این بازی تاخیری اگر هم دستاوری داشته است؛ حالا به نقطه ناخوشایندی نزدیک می‌شود.. غربی‌ها به پلان B فکر می‌کنند و چین و روسیه نیز از این وقت کشی ناراحت به نظر می‌رسند. از همه این‌ها مهم‌تر مشکلات اقتصادی در ایران به صورت مداوم افزون‌تر می‌شود. دولت برای مدیریت و التیام وضعیت اقتصادی کشور به منابع مالی بیشتری دارد که باید از محل فروش نفت حاصل شود. از آن سو قطع ارتباط تجاری با دنیا صنعت و تجارت در ایران را زیر فشار خردکننده قرار داده است. روزهای انتظار و حتی خوش‌بینی افکار عمومی نسبت به دولت‌های جدید معمولا زود سپری می‌شود و پس از آن موجی از مطالبات است که به راه خواهد افتاد و دولتی که دست‌هایش تهی از منابع مالی باشد در مقابل این مطالبات وضعیت خوبی نخواهد داشت!
یک چیز هم اما روشن است. مردانی که این بار به وین می‌روند برای اعلام زمان مذاکرات دمار از روزگار طرف‌های مختلف برجام درآورند، بدیهی است که این مردان در پشت میز مذاکره منشی بسیار سرسخت‌تر از جواد ظریف و تیمش داشته باشند. حتی اگر مواضع ایران در مذاکرات تغییر چندانی نکرده باشد این مشی و منش مذاکره کنندگان ارشد دولت رئیسی در وین کار مذاکراه را برای طرف‌های دیگر برجام بسیار دشوار خواهد کرد.
