دیدارنیوز – رسول شکوهی*: در گذشته بسیار می‌شنیدیم که پول خوشبختی نمی‌آورد و باید برای خوشبختی کار‌های دیگری کرد. پدران و مادران و بزرگ‌تر‌ها نیز همین جملات را به ما می‌گفتند و با اینکه این روز‌ها کمتر به آن اشاره می‌کنند، ولی می‌توان متوجه شد که آن‌ها هم به این جمع بندی رسیده اند که همه چیز پول است.
آن‌ها اگر در بسیاری از مسائل هنوز مقاومت کنند و نگویند که همه چیز پول است، در رابطه با تحصیل فرزندان خود و هزینه‌هایی که در این حوزه وجود دارد دیگر این موضوع را پذیرفته‌اند. با هم به سراغ چند عدد و آمار برویم تا بیشتر به عمق این مساله پی ببرید. بحث پول بدون عدد و آمار معنی ندارد.
برای نوشتن این یادداشت جست و جویی درباره شهریه مدارس غیردولتی انجام دادم. آموزش و پرورش اطلاعیه‌ای درباره شهریه مدارس غیردولتی در سال تحصیلی پیش رو در مردادماه منتشر کرده است و در آن خطاب به موسسان واحد‌های آموزشی گفته شده است «با مراجعه به پنل کاربری خود در سامانه (mosharekatha.ir) پس از ورود به سامانه، از منوی مدارس و آموزشگاه‌ها نسبت به دریافت پوستر شهریه اقدام نمایند». همچنین گفته شده که «شهریه مصوب مدارس غیردولتی، شامل هزینه‌های مرتبط با ارائه برنامه هفتگی مدارس و پیش‌دبستانی‌ها بر اساس ساعات مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و ساعات فوق‌برنامه درسی مندرج در الگوی تعیین شهریه است».
تا همین جای کار آموزش و پرورش هیچ اطلاعاتی از شهریه مدارس غیردولتی در اختیار من به عنوان مخاطب قرار نمی‌دهد و باید از هر مدرسه به صورت جداگانه پیگیری کنم. دست به دامن موتور‌های جستجوگر می‌شوم و از آن طریق به دنبال شهریه مدارس غیر دولتی می‌گردم.
در سایت‌های دیگر اطلاعات بهتری می‌توان پیدا کرد. به تفکیک مقطع تحصیلی (ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم) و استانی می‌توان حدود شهریه مدارس را پیدا کرد. مثلا در تهران حداقل شهریه مقطع ابتدایی ۲ میلیون تومان و حداکثر ۱۵ میلیون تومان، مقطع متوسطه اول حداقل ۴.۵ میلیون تومان و حداکثر ۱۷ میلیون تومان و متوسطه دوم نیز حداقل ۷ میلیون و حداکثر ۳۵ میلیون تومان عدد‌هایی است که برای شهریه مدارس غیردولتی عنوان شده است.
همه ما اطرافمان افرادی را داریم که با این موضوع درگیر هستند و می‌توانیم از آن‌ها بپرسیم که شهریه مدارس چقدر با شهریه‌های اعلامی آموزش و پرورش همخوانی دارد. مثلا یک مورد که با آن مواجه شدم اختلاف شش و نیم میلیونی اعلامی مدرسه و آموزش و پرورش بوده است. برای پایه هفتم شهریه اعلامی آموزش و پرورش ۱۵ میلیون تومان بوده و مدرسه شهریه ۲۱.۵ میلیونی درخواست کرده است و کلاس‌های فوق العاده هم همان عناوین درسی رسمی است که ساعات بیشتری برای آن در نظر گرفته اند.
حال به سراغ مدارس دولتی برویم. تصور رایج این است که مدارس دولتی رایگان است و هیچ پولی از خانواده‌ها دریافت نمی‌کنند و آموزش و پرورش نیز هر ساله اعلام می‌کند که اگر در مدارس دولتی مواردی از درخواست پول دیدید گزارش کنید و تخلف است و از این دست اباطیل. اما اتفاقی که در عمل رخ می‌دهد مدارس دولتی با عناوین مختلف از خانواده‌ها پول می‌گیرند و اگر این پول پرداخت نشود مشکلاتی برای ثبت نام یا دریافت کارنامه به وجود می‌آید. این مبالغ هم متناسب با شهر و مدرسه کاملا متفاوت است و از ۲۰۰ هزار تومان تا چند میلیون تومان را شامل می‌شود. آموزش و پرورش و خانواده‌ها و مدارس هم، چون همگی از وضعیت مدارس خبر دارند آنچنان در این موضوع حساس نمی‌شوند و از کنار این مساله می‌گذرند.
درباره تفاوت مدارس دولتی و غیردولتی و خدمات و کلاس‌های ویژه‌ای که در یکی هست و در دیگری نیست و میزان قبولی‌های کنکور و ... هم آنقدر گفته اند و گفته ایم که مشخص شود در این فرآیند پول چه نقش مهمی دارد. ولی بیاید یک مورد ساده یعنی کتاب‌های کمک درسی را با هم مرور کنیم.
همین جا بگذارید که اعتراف کنم که خودم شوکه شدم. کتاب کمک درسی ریاضی جامعه کنکور ۲۸۵ هزار تومان؟! کتاب زیست شناسی جامع کنکور ۱۹۰ هزار تومان؟! میانگین کتاب‌ها در چند انتشارات (بخوانید برند) مطرح کنکور از حدود ۷۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۳۰۰ هزار تومان هم می‌رسد. پدر و مادر با چه رویی می‌توانند به فرزند خود بگویند که همه چیز پول نیست؟
به سراغ آمار‌های دیگری هم برویم. براساس اعلام خبرگزاری‌های رسمی کشور بر خلاف همیشه که فروش نوشت افزار در ماه‌های نزدیک به بازگشایی مدارس رونق می‌گرفت امسال با کاهش ۷۰ درصدی روبرو شده است. همچنین در خبری شوکه کننده دو میلیون دانش آموز در سامانه ثبت نام کتاب درسی ثبت نام نکردند و دو میلیون دانش آموز کتاب درسی نخریدند.
بر اساس اطلاعات مرکز آمار نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان متوسطه اول حدودا دو برابر شده و از ۲.۸ در سال ۹۳ به ۴.۴ رسیده است. با شیوع کرونا طبق اعلام آموزش و پرورش حدود سه و نیم میلیون دانش آموز هیچگونه دسترسی به گوشی همراه و تبلت و ... نداشتند و نتوانستند از امکانات محدود آموزش مجازی که در اختیارشان قرار گرفت استفاده کنند.
وضعیت معیشت معلمان و قصه دنباله دار و پایان باز رتبه بندی و فوق العاده ویژه فرهنگیان هم دیگر نیاز به تکرار ندارد. در این وضعیت معلمان باید به دانش آموزان یاد بدهند که علم از ثروت بهتر و مهم‌تر است و والدین هم به فرزندان خود باید بگویند که پول خوشبختی نمی‌آورد و پول همه چیز نیست.
*روزنامه نگار حوزه آموزش و پرورش
